Kullanılan kimyasal atıklar belli kurallar çerçevesinde depolanarak bertarafı Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Ve Tehlikeli Atıkların Kontrol

Transkript

1 KİMYASAL ATIKLAR

2 Kullanılan kimyasal atıklar belli kurallar çerçevesinde depolanarak bertarafı Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Ve Tehlikeli Atıkların Kontrol Yönetmeliği ne uygun olarak yapılmalıdır. Başlıca tehlikeli atık kaynakları: Kullanılmış, bozulmuş kimyasal boyalar, yağlar, Bozulmuş deney ürünleri ve kimyasallar, Deney ekipmanı temizleme atıkları, Hammadde kalıntıları ve deney sonrası açığa çıkan kimyasal karışımlar, Hammadde ambalajlarındaki atıklar, Raf ömrü bitmiş kimyasallar,

3 İhtiyaç dışı kimyasallar (kaynağı ve niceliği bilinen/ bilinmeyen kimyasallar) olarak bilinmektedir. Tehlikeli kimyasal atıklar ise kesinlikle kanalizasyon sistemine boşaltılmaz, doğrudan havaya verilmez, düşük sıcaklıklarda yakılmaz, evsel atıklarla karıştırılmaz ve depolanarak bertaraf edilmezler. Mutlaka tehlikeli atıkların kontrol yönetmeliği ne göre bertaraf edilmeli veya en zararsız hale getirilerek uygun koşullarda depolanıp lisanslı bertaraf firmalarına teslim edilmelidir. Kimyasal atıkların nötralize edilerek depolanması daha fazla kimyasal harcanması ve oluşabilecek karışıklar nedeniyle tam güvenliğin sağlanmaması ihtimallerini de beraberinde getirebilir. Bu sebeple kimyasal maddelerin kullanıldığı her yerde bazı kurallar uygulanmalıdır.

4 Kurallar: Atık kimyasallar «asla lavaboya dökülmemelidir». İstenmeyen kimyasal atıklar, kimyasal özelliklerine göre tasnif edilmeli ve dayanıklı malzemeden yapılmış, gaz ve sıvı sızdırmazlığı bakımından güvenli «özel atık toplama kaplarında» biriktirilmelidir. Atık toplama kapları, «laboratuvarın iyi havalandırılan bir bölümüne veya çeker ocaklar» içinde saklanmalıdır. Birbirleri ile tehlikeli etkileşimler verebilen uyumsuz atık kimyasalların «asla aynı atık toplama kabında biriktirilmemesine» dikkat edilmelidir. Bazı çok reaktif kimyasal atıkların, atık toplama kaplarına konmadan önce «deaktive (nötralize) edilmeleri» yoluna gidilmelidir. Farklı atıkların toplandığı «her bir atık toplama kabının üstünde özel etiket, tehlike sembolü ve uyarılar» yer almalıdır.

5 Kloroform (CHCl 3 ), karbontetraklorür (CCl 4 ) vb. «halojen içeren organik çözücülerin atıkları için özel bir atık toplama kabı olmalıdır». «Halojen içermeyen organik çözücüler için özel bir toplama kabı olmalıdır». Bu amaçla «aluminyum kapların kullanımı asla uygun değildir». Katı atıklar, «Plastik torbalara konularak ağızları kapalı şekilde, özel katı atık toplama kabında» toplanmalıdır. Çözelti halindeki tuzlar, «ph değerlerinin nötr bölgede olmasına (6-8 dışında olmamasına özen gösterilecek) özel bir toplama kabında» biriktirilmelidir. Toksik anorganik kalıntılar ile ağır metal tuzları ve bu tuzların çözeltileri «kırılmaz, kapalı şişelerde özenle etiketlenerek özel bir toplama kabında» biriktirilmelidir. Alev alıcı ve toksik aktıklar, «kırılmaz nitelikli, ağzı sıkıca kapalı ve özenle etiketlenmiş ambalajlar içinde özel bir atık toplama kabında» biriktirilmelidir.

6 Metalik Civa ve civa tuzlarına ilişkin atıklar, «özel bir atık toplama kabında» biriktirilmelidir. Yeniden kullanılması düşünülen metal tuzları için, «metalin cinsine göre farklı birer atık toplama kabı» kullanılmalıdır. Beyaz fosfor, havada egzotermik bir reaksiyonla fosforpentaokside yükseltgenebildiğinden daima su içinde saklanmalıdır. Beyaz fosfor çok toksik olup dikkatli kullanılmalı, imha edilirken buzlu su içinde dikkatlice karıştırılarak seyreltilmeli ve NaOH çözeltisi ile nötralize edilmelidir. Kırmızı fosfor toksik değildir ve oksitleyici maddelerle temas ettirilmemelidir. Sodyum, potasyum gibi aktif metaller hiçbirzaman su içine atılmamalıdır, aksi taktirde patlamaya neden olur. Anorganik tuzlar, «özel atık toplama kabında» biriktirilmelidir. Cam, metal, plastik vb. atıklar için özel bir atık toplama kabı kullanılmalıdır.

7 Öncelikle kimyasal maddelerin kullanıldığı her kurumun kendi atık planını atık çeşidine göre belirlemesi gerekir. Eğer çıkan atık çeşitleri spesifik ise aşağıdaki sınıflandırmaya göre atıklar depolanabilir: A: Halojen içermeyen organik çözgen ve çözeltileri B: Halojenli organik çözgen ve çözeltiler C: Katı atıklar D: Tuz çözeltileri E: Zehirli inorganik atıklar, ağır metal tuzları ve bunların çözeltileri F: Zehirli, yanıcı bileşikler G: Civa ve inorganik civa tuzları H: Geri kazanlabilir metal tuzları atıkları (hermetal tuzu ayrı kapta toplanmalıdır) I: İnorganik katılar

8 Kimyasal Aktif karbon Alkali metaller Amonyak Amonyum nitrat Anilin Asetik asit Asetilen Aseton Azid Bakır Brom Civa Karışmaması gereken kimyasal Kalsiyum hipoklorit, oksitleyici maddeler Su, Karbontetraklorür, halojenli alkanlar, karbondioksit, halojenler Civa, klor, iyot, brom, kalsiyum hipoklorit, hidroflorik asit Toz halindeki metaller, yanıcı sıvılar, kükürt, kloratlar, tüm asitler, nitritler, kükürt, ince tanecikli organik veya yanıcı başka maddeler Hidrojen peroksit, nitrik asit Kromik asit, nitrik asit, hidroksilli bileşikler, etilen glikol, perklorik asit, peroksitler, permanganatlar Flor, klor, brom, bakır, civa, gümüş Derişik nitrik asit, derişik sülfrik asit Asitler Asetilen, hidrojen peroksit Amonyak, asetilen, bütan ve diğer petrol gazları, turpentin, benzen Asetilen, amonyak, fulminik asit

9 Kimyasal Flor Fosfor (beyaz) Gümüş Hidroflorik asit Hidrojen peroksit Hidrojen sülfür Hidrokarbonlar Hidrosiyanik asit İyot Kalsiyum oksit Klor Kloratlar Kromik asit ve krom Karışmaması gereken kimyasal Bütün maddeler Hava, oksijen, indirgen maddeler, alkaliler Asetilen, okzalik asit, tartarik asit, amonyum bileşikleri, fulminik asit Amonyak Bakır, krom, demir, metal ve metal tuzları, yanıcı sıvılar, anilin, nitrometan, alkoller, aseton, organik bileşikler Nitrik asit, yükseltgen maddeler, oksitleyici gazlar Flor, klor, brom, kromik asit, sodyum peroksit Nitrik asit, alkaliler Asetilen, amonyak, hidrojen Su Amonyak, setilen, bütan ve diğer petrol gazları, turpentine Amonyum tuzları, asitler, toz halindeki metaller, kükürt, ince tanecikli organik veya yanıcı maddeler Asetik asit, naftalin, kamfer, gliserin, bazı alkoller, yanıcı sıvılar, benzin

10 Kimyasal Nitratlar Nitrik asit Oksijen Okzalik asit Perklorik asit Peroksitler Potasyum Potasyum permanganat Karışmaması gereken kimyasal Sülfürik asit Asetik asit, anilin, kromik asit, hidrosiyanik asit, hidrojen sülfür, yanıcı sıvılar ve gazlar, bakır, ağır metaller Yağlar, gres, hidrojen, yanıcı sıvılar, yanıcı katılar ve yanıcı gazlar Gümüş, civa Asetik anhidrit, bizmut ve bileşikleri, alkoller, kağıt, tahta, yağ Asitler Karbon tetraklorür, karbondioksit, su Gliserin, etilen glikol, benzaldehit, sülfürik asit Selenitler Sodyum peroksit Sodyum nitrit Sülfirik asit Yanıcı sıvılar İndirgen maddeler Etil ve metil alkol, glasiyal asetik asit, asetik anhidrit, benzaldehit, karbon disülfür, gliserin, etilen glikol, etil asetat, metil asetat, furfural Amonyum nitrat, diğer amonyum tuzları Kloratlar, perkloratlar, permanganatlar Amonyum nitrat, kromik asit, hidrojen peroksit, nitrik asit, halojenler, sodyum peroksit, diğer yükseltgen maddeler