Son 5 Yılda Türkiye Medyasında İnsan Hakları ve Nefret Söylemi. Şubat 2015

Transkript

1 Son 5 Yılda Türkiye Medyasında İnsan Hakları ve Nefret Söylemi Şubat 2015

2

3 Son 5 Yılda Türkiye Medyasında İnsan Hakları ve Nefret Söylemi Medya ve İletişim Merkezi

4 İstanbul Enstitüsü İstanbul Enstitüsü toplumsal, iktisadi ve siyasal alanlarda yenilikçi bilgi ve fikirler üretmek amacıyla yüksek kaliteli, nesnel ve derinlemesine analizler yapma hedefiyle kurulmuştur. Amacımız bu bilgi ve fikirler ışığında müreffeh, barış dolu bir dünya için en güvenilir ve uygulanabilir analizleri karar vericilerin kullanımına ve kamuoyunun hizmetine sunmaktır. Son 5 Yılda Türkiye Medyasında İnsan Hakları ve Nefret Söylemi istanbul ENSTiTÜSÜ İstanbul Toplum Siyaset ve Ekonomi Araştırmaları Enstitüsü Tophaneli Caddesi, Aygün Sokak, Altunizade Plaza No:4/A Altunizade/ Üsküdar/ İSTANBUL, TÜRKİYE Yazar: Medya ve İletişim Çalışmaları Merkezi İstanbul Enstitüsü Yayınları Birinci Basım: Şubat 2015 Copyright Şubat 2015 Tüm hakları saklıdır. İstanbul Enstitüsü izni olmadan bu yayının hiçbir kısmı elektronik ya da mekanik yollarla (fotokopi, kayıtların ya da bilgilerin arşivlenmesi, vs.) çoğaltılamaz. Bu yayında belirtilen görüşlerin tümü yazarlara aittir ve İstanbul Enstitüsü nün kurumsal görüşleri ile kısmen ya da tamamen örtüşmeyebilir.

5 içindekiler Sunuş Arka Plan Amaç Hedefler

6 Son 5 Yılda Türkiye Medyasında İnsan Hakları ve Nefret Söylemi Demokrat Bireyden Demokratik Topluma Sunuş İstanbul Ensititüsü Hakkında: İstanbul Enstitüsü, toplumsal, iktisadi ve siyasal alanlarda yenilikçi bilgi ve fikirler üretmek amacıyla yüksek kaliteli, nesnel ve derinlemesine akademik araştırmalar yapma hedefiyle kurulmuştur. Bu bilgi ve fikirler ışığında amacımız müreffeh ve barış dolu bir dünya için en güvenilir ve uygulanabilir analizleri karar vericilerin kullanımına ve kamuoyunun hizmetine sunmaktır. Medya ve İletişim Çalışmaları Merkezi Hakkında: Medya etik değerler perspektifinde Türkiye medyasının analizini yapar ve mevcut problemlere çözüm olabilecek projeler üretir. Birey, kurum ve toplumların şekillenmesinde en belirleyici etken olan medyanın görsel, yazılı ve internet alanında küresel gelişmeleri takip ederek demokratik fikir ve değerlerin güçlendirilmesi için çalışmalar yapar. Kaliteli gazetecilik, medyada mesleki uzmanlık gelişimi ve meselelere farklı ve özgün bakış açıları kazandırmak amacıyla alanında uzman kişiler tarafından verilecek eğitim programları düzer. Basın özgürlüğü, ifade hürriyeti, insan hakları ve demokrasi alanında evrensel ilkeler doğrultusunda mevcut durumu iyileştirici projeler geliştirir. 6 6

7 Son 5 Yılda Türkiye Medyasında İnsan Hakları ve Nefret Söylemi Demokrat Bireyden Demokratik Topluma Arka Plan Toplumsal algılarımızı şekillendiren önemli unsurlardan biri medyadır. Bu bağlamda medya, dünyada ve Türkiye de olumlu ve yapıcı olabileceği gibi aynı zamanda nefret suçlarına yol açan ayrımcılığı oluşturan ve besleyen önyargıların, kısaca nefret söyleminin oluşmasında ve yaygınlaşmasında en etkili araçlardan biri olabilmektedir. Türkiye de medyanın sık sık taraflı, önyargılı ve ayrımcı bir dil kullandığına tanık oluyoruz. Haberlerde, özellikle de manşetler ve haber başlıklarında kullanılan provokatif, ırkçı ve ötekileştirici dil; toplumda düşmanlığı ve ayrımcı duyguları tetikleyen, kalıp yargıları güçlendiren birer araca dönüşüyor. Her ne kadar evrensel ve ulusal gazetecilik ilkeleri, hatta bazı medya kuruluşlarının kendi gruplarının yayınladığı basın etik ilkeleri bulunsa da, birçok içerik bu ilkeleri ihlal edebiliyor. Böylesi bir dilin kullanılması ise toplumda huzursuzluğun ve savunmasız gruplara yönelik yaygın bir önyargının yerleşmesine yol açıyor. Hedef alınan kişi ve gruplar ise tedirginleşiyor, sessizleşiyor ve demokrasinin olmazsa olmazı olan sosyal ve siyasal yaşama katılım şanslarından zorunlu feragat ediyorlar. Bu kışkırtıcı ve hedef gösterici dil kullanımı zaman zaman düşmanlaştırılan ve marjinalleştirilen grupların üyelerine ya da mekânlarına yönelik saldırılarla sonuçlanabiliyor. Medyanın sıklıkla kullandığı ayrımcı dil sonucu, farklı grup ve bu gruplara mensup olduğu bilinen ya da varsayılan kişilere yönelik düşmanca algı ve tutumların tezahür etmesi Türkiye de önemli ve giderek büyüyen bir soruna dönüşmüş durumda. Hükümet yetkilileri, muhalefet partisi liderleri ve kamu görevlileri gibi kanaat önderleri bile bu tür bir ırkçı ve ayrımcı dil kullanmaktan çekinmiyor. Sivil toplum ve kamusal alanda da yeterince ilgilenilmeyen bir sorun. Sadece küçük ya da marjinal değil, büyük ve merkezi medya tarafından da sıklıkla üretiliyor. 7 7

8 Son 5 Yılda Türkiye Medyasında İnsan Hakları ve Nefret Söylemi Demokrat Bireyden Demokratik Topluma Amaç İstanbul Enstitüsü Medya ve İletişim Merkezi Türkiye medyasının son 5 yılını (2009 Haziran Haziran) kapsayacak bir analiz çalışması yapacaktır. Bu analizle Türkiye medyasındaki nefret söylemi, ülkenin tartışmalı konuları insan hakları perspektifinden ele alınacaktır. Ortaya çıkan bulgular üzerinden gerek basın çalışanları gerekse de toplumda nefret söylemine karşı bilinç ve kamuoyu oluşturulması amaçlanmaktadır. İncelenecek başlıklar Araştırma kapsamında aşağıda sıralanan gruplara karşı basında kullanılan nefret dili incelecektir. Gayrimüslimler Aleviler Kürtler Ergenekon, Balyoz ve KCK Yabancılar Hizmet Hareketi 8 8

9 Son 5 Yılda Türkiye Medyasında İnsan Hakları ve Nefre Söylemi Demokrat Bireyden Demokratik Topluma Hedefler - İnceleme sonunda ortaya konulacak analizle ülkemizin insan hakları ve nefret söylemi karnesinin ortaya konulması - Toplumda kutuplaşmanın, hoşgörüsüzlüğün, ayrımcılığın, ön yargıların artmasına ve kanıksanmasına yol açan nefret söyleminin azaltılması - Medya, eğitim, sivil toplum ve siyaset yoluyla nefret söyleminin yol açtığı toplumsal tahribat hakkında farkındalık ve duyarlılık oluşturulması - Ortaya çıkarılan rapor TBMM İnsan Hakları Komisyonu başta olmak üzere ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlarla paylaşılması - Raporun basın lansmanı yapılarak kamuoyuna duyurulması Çalışma süresi: 6 ay-1 yıl Raporun dili: Türkçe-İngilizce Raporun yayımlanması istenilen tarih: Eylül

10 Son Beş Yılda Türkiye Medyasında İnsan Hakları ve Nefret Söylemi Demokrat Bireyden Demokratik Topluma Raporun kapsamına girecek muhtelif gazeteler: Proje Direktörü Esra Aydın

11 Demokrat Bireyden Demokratik Topluma 11 11

12 MEDYA VE İLETİŞİM MERKEZİ istanbul TOPLUM SiYASET VE EKONOMi ARAŞTIRMALARI ENSTiTÜSÜ TOPHANELiOĞLU CAD. AYGÜN SOK. ALTUNiZADE PLAZA NO: 4/A ALTUNiZADE ÜSKÜDAR, istanbul / TÜRKiYE Tel: