30/12/15 SERİGRAFİ BASKI TEKNİĞİ

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "30/12/15 SERİGRAFİ BASKI TEKNİĞİ"

Özgür Hikmet
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 SERİGRAFİ BASKI TEKNİĞİ İpek Baskı - Şablon Baskı - Elek Baskı diye de anılan serigrafi, teks?l sanayinde, grafik sanatlarda ve baskı resim çalışmalarında yaygın olarak kullanılan bir baskı tekniğidir. Bu teknikte; metal ya da ahşap çerçeveye gerilmiş ipek, plas?k veya metal dokumadan oluşan elek şeklindeki kalıp üzerinde baskı yapılacak yerler açık bırakılıp diğer yerler maskeleme, boyama ya da fotomekanik yöntemlerle kapanlır. Sonra bu eleğin içine konulan baskı boyası (mürekkep), bir sıyırıcı (rakle) ile sıyrılarak açık kalan yerlerden kağıt, cam, kumaş, vb. malzemeler üzerine geçirilir. Çok eskiden Çin ve Japonya da görülen elek baskı, insan saçından yapılmış dokumalara kağıuan kesilmiş mo?fler yapışnrılarak elde edilen kalıp ile yapılıyordu. Bu düşünceden hareketle sonraları çok ince ipekten dokunmuş elekler yapıldı. 19. yüzyıl sonlarında Amerika Birleşik Devletleri nde Silk- Screen Process adıyla kullanıldı. 1

2 1920 den sonra da Avrupa da yaygınlaşn. Daha sonraları gelişerek özellikle ofset ve?ponun uygulanamadığı malzemeler (tahta, cam, v.b.) üzerine de uygulanır hale geldi. Bugün ise teks?l sanayii dışında özellikle az sayıda baskılar için olanaklar sınırlı olsa bile kolaylıkla uygulanabilen bir teknik?r. Boya, rakle adını verdiğimiz (şekilde görüldüğü gibi sert dikdörtgen şeklinde düzgün boyanın elekten geçmesi için elek üzerinde ileri geri hareket e]rilen cisim) bir alet ile kumaşa geçirilir. Bu boya sadece gazenin (elek bezinin) üzeri örtülmemiş kısımlarından kumaşa geçer. İnce olan gaze iplikleri boyanın geçmesine engel olmadıkları için baskı yapılan malzemenin yüzeyine boya temiz ve düzgün olarak yayılır. Şablon baskı daha basit ve ucuz olarak kolay ve çabuk değişen baskı şekilleri yapabildiğinden küçük?rajlı baskıya daha elverişlidir. Bu işi yapan ustanın el becerisi çok önemlidir. Ayrıca bazı okulların Güzel Sanatlar Bölümü nde ders olarak okutulmaktadır. İpek gazeler hiçbir yöne kaymayan döner iğne tekniği ile yapılan dokulardır. Sente?k elya`n ortaya çıkmasından sonra ipek gazeler önemini kaybe]. (Bunun sebebi ise yüksek kimyasal direnç, esneklik, sağlamlık gibi nitelikleri yüzünden sente?k elyaf tercih edildi). 2

3 Özellikle reklam baskılarında kullanılır. Bilindiği gibi ofset baskı tekniğinde baskı, sadece direkt olarak kağıt ve kağıt türü tabaka veya bobin cinsinden maddelere yapılmaktaydı. Serigrafi türü baskıda sadece kağıt değil, karton-mukavva-pvc(sert ve yumuşak)-birçok plas?k (sente?k) madde, metal, cam-seramik-teks?l vb. gibi maddeler üzerine baskı yapılabilmektedir. Bu baskı tekniğinde kalıp yerine, ipek elekler kullanılmaktadır. Bu saf ipek, naylon perlon ve metal kumaş tabir edilen bir nevi tüldür. Bu tülün elek gibi delikli oluşundan elek baskısı denmiş?r. Boya kalınlığı?po baskıya oranla 6-10 kat fazladır. Şablon hazırlama Önce baskıyı yapabilmek için tahta veya metalden çerçeve, sente?k veya metal ipek rakle gereklidir. İpek, çerçeveye gerilir emaye ipek üzerine film halinde dökülür. (Rap?ye, tel zımba, yapışnrma olabilir.) Daha sonraki işlem; gerdiğimiz çerçevenin üzerine rakle aracılığı ile sıvı olan emülsiyonu dökülür. Bu emülsiyonu homojen bir şekilde gazenin üzerine ince bir şekilde yayılır. Kalıbı kurutma işlemine tutulur. Uv (ultraviole) ışınlarla çerçeve pozlandırılır. Bu işlem sonrasında ışık görmeyen kısımlar tazyikli su ile dökülür. 3

4 Serigrafide Önemli Bilgiler: Plas?k baskılı materyallerin üzerine baskı yapılırken, boyalarda iyi yapışıp çabuk kuruma, yüksek ışığa dayanıklı olması gibi özellikleri aranır. Baskı Aşaması: Elek baskı denmesinin sebebi kalıbının ipek, ipek özelliği gösteren polyester veya metal dokumalardan oluşmasıdır. Bu dokuma metal veya ahşap bir çerçeveye gerilmiş durumdadır. Dokümanın üzerine basılacak işin kalıbının alınabilmesi için emülsiyon sürülür. Fotoğrafik yöntemlerle işin kalıba çekilmesiyle dokumanın iş olan yerlerindeki emülsiyon anlır, işsiz yerlerde emülsiyon kalır. Yani iş olan yerlerdeki dokumanın üzerinden emülsiyonun sökülmesiyle (su banyosuyla) ve buralardan mürekkep geçerek baskı gerçekleşir. Serigraf kalıbı çerçevelerinden, yüzeyinde ufak deliklerin bulunduğu ve buradan vakumun yapıldığı baskı masasına monte edilir. Vakumla hava emmesinin amacı basılacak işlerde malzemenin vakumlu havayla çekilerek masaya sabitleş?rilmesi ve kaymasının engellenmesidir. Bu masada inip kalkabilen bir menteşe sistemine bağlanır. Kalıbın üzerine yeterince boya dökülür. Kalıp indirilir, basılacak malzemenin üzerine geldiğinde, rakle ile üzerinden boya bir tarajan bir tarafa yeterince basnrılarak çekilir. 4

5 Böylece elek üzerindeki açık yerlerden boya aluaki malzemeye geçer. Rakle, kullandığımız kalıba ve işe göre çeşitli boydaki ahşap veya metal sapı bulunan 1 cm kalınlığında bir lâs?k?r. Raklelerin uçları, basılacak malzemenin yüzeyinin yumuşak, sertlik ve emiciliğine göre çeşitli özellikler gösterir. Basılacak işin cinsine göre çeşitli sıklıkta ve özellikte dokuma çeşidi vardır. Serigrafi genelde yarı otoma?k makinelerde yapıldığı gibi, tam otoma?k makineler de kullanılmaktadır. Baskı kalitesi olarak, tramlı işlerde 35'lik tramdan 60'lık trama kadar baskı yapabilir. Elek baskı tekniğinin en önemli özelliği, diğer baskı tekniklerinde basılamayan işlerin baskısının yapılmasıdır. Polyester, deri, cam, ahşap, kumaş, metal vb. gibi maddelere ve çeşitli özellikteki yüzeyler üzerine baskı yapabilmesidir. 5

Benzer belgeler

3) FLEKSO BASKI TEKNİĞİ

3) FLEKSO BASKI TEKNİĞİ Flekso baskıda basılacak iş, kalıbın gövdesinden belli bir yüksekliktedir. Esnek olduğundan dolayı kolayca bükülebilir. Sisteminde de kalıp, kalıp silindirine monte edilir. Mürekkep