Sosyal Politikayı Yeniden Düşünmek! NEDEN?

Transkript

1 Sosyal Politikayı Yeniden Düşünmek! NEDEN?

2 -Nereden?- Sosyal Sorunlar? İşsizlik, yoksulluk, ayırımcılık. Sosyal sınıflar, tabakalar, gruplar? İşsiz, yaşlı, çocuk, engelli. Yasalar, kurumlar, araçlar? -Anayasa, çalışma, eğitim, sağlık, sosyal güvenlik, vb gibi ilgili yasalar; -ÇSGB, Sosyal Politika Bakanlığı, istihdam ofisleri, sendikalar, çocuk esirgeme kurumu, huzur evleri.

3 -Nereden?- Sosyal politika: Toplumun sosyo-ekonomik yönden güçsüz kesimlerini korumak, sosyo-ekonomik eşitsizlikleri ve adaletsizlikleri azaltmak, toplumsal bütünleşmeyi sağlamlaştırmak üzere uygulanan politikalar.

4 -Nereden?- Sosyo-Ekonomik Haklarla İlişkisi: Eğitim Hakkı; Sağlık Hakkı; Çalışma Hakkı; Sosyal Güvenlik Hakkı; Sendikal Haklar; Barınma hakkı; Annenin, çocuğun, yaşlının ve özürlünün korunması

5 -Nereden?- Değişen ve Sosyal Politikayı Zorlayan Koşullar: Küreselleşme ve Neo-Liberal Politikalar Toplumsal-Demografik Koşullar Artan İhtiyaçlar-Beklentiler

6 : Sosyal Politikayı Yeniden Düşünmek! -Küresel gelir Dağılımı- Dünya nüfusu yaklaşık 7 milyar, Global GSH: 2010 yılında yaklaşık 61 trilyon dolar (2006 yılında yaklaşık 48 trilyon dolar) GSH nın 36,6 trilyonu ( % 76) dünyanın en zengin ülkelerine, yaklaşık 1 milyar insana ait. Düşük gelirli ülkelerin veya 2,4 milyar insanın toplam geliri ise, yalnızca 1,6 trilyon dolar (GSH nın % 3 ü) Orta gelir grubundaki ülkeler, 3 milyar insan GSH nın geri kalan 10 trilyon doları paylaşmakta (GSH nın % 20.7 si) Dünya milyarderlerinin (497 kişi) geliri ise 3,5 trilyon dolar, yani dünyadaki GSH nın % 7 si kadar.

7 -Küresel gelir Dağılımı- 2012: Dünyada Dolar Milyarderi kişi (Dünyadaki GSH yaklaşık 61 trilyon dolar) Milyarderler 4 trilyon 600 milyar dolara sahip (Dünya GSH nın yaklaşık % 7,5 i) Her birine ortalama 3,7milyar düşüyor (2006: 497 milyarder: Zenginlik: 3,5 trilyon dolar)

8 -Küresel gelir Dağılımı- Gelişmekte olan ülkelerde Gelir Dağılımı: En zengin % 20 gelirin % 50 sini En yoksul % 20, gelirin % 5 ini alıyor Eğitim olanakları eşitsiz ve eğitim piyasalaşmakta Sağlık piyasalaşmakta Gıda fiyatları artmakta (gıda harcamaları gelirin % 60 ını buluyor)

9 -Küresel gelir Dağılımı- OECD genelinde ortalama (medyan ) gelir yılda dolar yoksulluk geliri yılda dolar Meksika da yoksulun geliri ortalama dolar, Türkiye de dolar OECD genelinde zenginin geliri yaklaşık yoksulun 10 katı Bu fark; Meksika da 25 Türkiye de 17 ABD de 16 kata çıkmakta

10

11 -İstihdam- Ekonomik Kriz ve İstihdam arası 50 milyon iş kayıp (İtalya da 1 milyon iş kaybı var) İstihdam artışı (gelişmiş ekonomilerde) % 1.7 azaldı ( ) 2007 den buyana 36 gelişmiş ekonominin 30 unda 29 gelişmekte olan ekonominin 12 sinde istihdamda azalma var. İstihdam artışı güvensiz işlerin artışıyla sağlanmakta.

12 -İstihdam- Gelişmiş ekonomilerin dörtte üçünde part-time; yarısında da geçici işler artmakta -Part-time çalışma Almanya, Belçika, İsveç gibi ülkelerde % 30 a Hollanda da % 50 ye yakın. -Geçici çalışma İspanya, Polonya da % 20 yi bulmakta

13 -İstihdam- AB çevresinde part-time çalışanların % 26 sı isteği dışında kısmen çalışıyor. (Yunanistan, İtallya; ispanya da % 50 si) Geçici çalışanların % 65 i isteği dışında geçici işte çalışıyor. (İspanya, Portekiz,Yunanistan da % 80)

14 -İstihdam- Enformel istihdam: Gelişmekte olan ülkelerin dörtte üçünde % 40 ın üstünde (Brezilya % 45; Türkiye % 45, Peru % 60, Hindistan % 80) Geçici işlerde çalışanlara daimi işlere göre % 40 daha az ücret ödenmekte Yaratılan işlerin çoğu düşük ücretli işler Düşük ücret alanlar bir çok ülkede arttı ( % 4 ile % 12 oranında)

15 -İstihdam- İşsizlik: Küresel düzeyde % milyon işsiz Genç İşsizliği: % (İspanya-Yunanistan % 45) Uzun Süreli İşsizlik: % (12 aydan fazla işsiz kalanlar) Gelişmekte olan ülkelerde işsizlik azalıyor görünse de; -Istihdama katılım da azalmakta; -İş bulamayanlar enformel istihdama yönelmekte.

16 -Kuralsızlaştırma-Esneklik (mart) arasında 131 Ülkenin 40 ı ( % 31) Gelişmiş ekonomilerin 35 i (% 49) AB çerçevesinde 27 ülkeden 19 u Daimi çalışanlarla ilgili yasalarda korumayı azaltan değişiklikler yapmış. 131 ülkenin 25 in de ekonomik nedenle toplu işten çıkarmalarla ilgili koşulları hafifleten değişiklikler var. Bilgi toplanabilen 40 ülkenin 26 sında toplu sözleşme kapsamındaki işçilerde azalma var.

17 -Finansal Kısıtlamalar arasında: 168 ülkenin % 91 inde borç yükü artmış Gelişmiş ekonomilerde kamu borcu GSH nın % 95 i Gelişmekte olan ekonomilerde ise GSH nın % 52 sini bulmakta. Ülkelerin % 93 ünda kamu harcamalarında kısıtlama söz konusu Gelişmiş ekonomilerin % 65 i, AB ülkelerinin % 80 i kısıtlamaya gidilmiş. Gelişmekte olan ülkelerin % 28 inde emeklilik, işsizlik, hastalık ödenekleri gibi sosyal harcamalar azaltılmış. Kesintilere devam edileceği de biliniyor.

18 -Finansal Kısıtlamalar- Türkiye ve yeni AB üyelerinde arasında Harcamaların GSH daki payı % 2,5 puan azaldı; % 1,3 puan sosyal harcamalardaki kesintiler, % 1,1 puanlık azalış da ücretlerle ilgili kesintilerden gelmekte.

19 -Finansal kısıtlamalar- Getirdikleri? Finansal kesintiler uygulayan ülkelerin % 90 ınında -işsizlik düzeyi 2007 inin altına inmiş değil; -yarısında ise, işsizlik daha da artmış durumda. -kamu yatırımları da azaldığından, istihdamı arttırmak, yoksullukla ve dışlanmayla mücadele etmek, sosyal eşitsizlikleri azaltmak daha da zorlaşmakta.

20 Sorunlar artıyor Eşitsizlik, adaletsizlik büyüyor Yasalarda koruma yönünde olumsuz değişiklikler var Kamu harcamaları kısılıyor Kamu yatırımları azalıyor Özelleştirme, piyasalaştırmaya devam. Küresel eğilimler bu yönde olunca yalnız çalışma koşulları değil sosyal politikalar da aşağıya itilmekte ve geriye çekilmektedir.

21 -Türkiye- Vergi Geliri: Vergi geliri GSMH nın % 25 i Dolaylı vergilerin vergi geliri içindeki payı % 67 Kar, Sermaye,Gelir vergisinin GSMH ya oranı % 5.8 Yaklaşık 5 milyon asgari ücretli 5 milyar 38 milyon 6 Milyon 750 bin ücretli 22 milyar 649 milyon 100 büyük dev firma 12 milyar 350 milyon şirket 22 milyar 855 milyon vergi ödedi

22 -Türkiye- Kamu Bütçesi GSYİH İçinde 2000: % :% :%27.9 Personel Giderleri: GSYİH içinde % 6.9 Bütçe içinde: %24.9 Sağlık Giderleri: GSTYİH içinde %0.5 Bütçe içinde: %1.7 SGK na Transfer: GSYİH içinde %5.6 Bütçe içinde: %20.1 Faiz Giderleri:GSYİH içinde %5.5 Bütçe içinde: %18.4 Tarımsal Destekleme: GSYİH içinde %0.6 Bütçe içinde: %2.0 Bütçe vergi gelirinin GSYİH içinde payı 2000: % : %18.8

23 -Türkiye- Sosyal Harcamaların GSYİH İçinde Payı: Sağlık Harcamaları: Sigorta ve emeklilik: Sosyal yardımlar: Toplam harcamalar:

24 -Türkiye- Gelir Dağılımı: En alttaki % 20: toplam gelirden % 5,8 En tepedeki % 20 toplam gelirden % 46,4 pay alıyor Yoksulluk: Toplumun % 18.8 i yoksul 12 milyon 750 bin kişi yoksulluk sınırının altında Kırsal kesimde yoksulluk oranı % 38,6 Kentsel kesimde % 8,8

25 -Türkiye- Zenginlik: Türkiye den Forbes listesine giren 2010 da 28 Banka mevduatı: 2011 de 38 milyarder var milyoner mudi var: mevduatları 296 milyar TL 2010 a göre milyoner sayısı 5, 590 kişi, mevduat 59 milyar 482 milyon artmış. 10 bin TL ye kadar hesabı olan 48 milyonun hesabında ise 31 milyar 595 milyon TL var

26 -Türkiye- -Yoksulluk: 3-4 kişi olan hanelerde yoksulluk % 10 7 ve daha fazla kişi olan hanelerde % 40 Bir okul bitirmeyenlerde % 30, ilkokulu bitirenler % 15 Yüksek okul bitirenlerde % 0.7 Ücretli çalışanlarda % 6, yevmiyelilerde % 27, kendi hesabına çalışanlarda % 22, ücretsiz aile işçisi % 30

27 -Türkiye- İstihdam: Nüfus 7 milyon 15 yaş yukarısı nüfus: 53 milyon İşgücü 25,5 milyon İstihdam: 23 milyon İşsiz: 3 milyon İşgücüne katılım: % 48 İstihdama katılım: % 43 Erkek: % 62 Kadın: % 24 İşsizlik: % 11 (%10) Tarım-dışı işsizlik: % 12 Kadın: % 13 Genç İşsizlik: % 21 ( % 18)

28 -Türkiye- Sosyal Güvenlik: Sosyal güvenlikten yararlanamayan: % 38 Tarım sektöründe sigortası olmayan: % 83 Tarım-dışı sektörlerde: % 25

29 -Türkiye- Asgari Ücret: Asgari ücret: 701 TL.(630 dan 71 TL. artış) Ortalama kira 500 TL. Asgari ücretli: 226 TL. Giyim ve ayakkabı payı: 33 TL. Otobüs bileti: 1,5 TL. Ulaşım payı: aylık 56 TL. Sinema bileti:10 TL Kültür ve eğlence payı: aylık 9 TL. Eğitim hizmetleri payı: 5 TL.

30 -Türkiye- Asgari Ücret ve Yoksulluk DİSK-AR dört kişilik aile için (mart 2012) (TÜİK Hane halkı harcama kalıbına göre) Açlık sınırı: TL. Yoksulluk sınırı için: TL olarak saptıyor.

31 -Türkiye- Kırdan Kente Göç : 3.6 milyon : 6.7 milyon Göç veren iller: Adıyaman, Ağrı, Batman, Bingöl, Bitlis, Diyarbakır, Elazığ, Hakkari, Mardin, Muş, Siirt, Tunceli, Şırnak, Van Göç alan iller: İstanbul, Ankara, İzmir, Adana, Mersin, Bursa, Antalya, Malatya, Manisa, Kocaeli

32 Sosyal Politikayı Hedefledikleriyle Düşünmek Toplumun sosyo-ekonomik yönden güçsüz kesimlerini korumak, sosyo-ekonomik eşitsizlikleri ve adaletsizlikleri azaltmak, toplumsal bütünleşmeyi sağlamlaştırmak üzere uygulanan politikalar.

33 Sosyal Politikayı Sosyo-Ekonomik Haklarla Düşünmek: Eğitim Hakkı; Sağlık Hakkı; Çalışma Hakkı; Sosyal Güvenlik Hakkı; Sendikal Haklar; Barınma hakkı; Annenin, çocuğun, yaşlının ve özürlünün korunması

34 -Türkiye- Sosyal Politikayı Siyasal Ekonomi Olarak Düşünmek: Sosyal Politika Bölüşüm Politikasıdır Sosyal Politika Ekonomi Politikalarından Ayrılamaz Sosyal Politika Siyasal-Ekonomik Tercihlerin Ürünüdür

35 -Türkiye- Sosyal Politikayı Siyasal Ekonomi Olarak Düşünmek Gerektiğinde; Sosyal Haklar Değil, Sosyo-Ekonomik Haklar Yalnız Yasalar Değil Ekonomi Politikaları Yalnız Kurumlar Değil Siyasal Tercihler Yalnız Sorunlar Değil Sistem Eleştirisi