VARLIK KULLANIM ORANLARI

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "VARLIK KULLANIM ORANLARI"

Pinar Meric
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 1 VARLIK KULLANIM ORANLARI

2 ALACAK DEVİR HIZI İşletmenin alacaklarını ne kadar süre içinde tahsil ettiğini gösterir. Alacak devir hızının yüksekliği olumlu bir durumu yansıtır. Yüksek devir hızı çalışma sermayesinin alacaklara olan bağımlılığının az olduğunu gösterir. Devir hızının düşüklüğü ise, çalışma sermayesinin büyük bölümünün alacaklara tahsis edildiğinin göstergesidir. İşletme kredili satışlarını tam olarak belirleyemiyorsa, payda Net Satışlar olarak alınmalıdır. 2 Ortalama Tahsil Süresi = 360 / Alacak Devir Hızı

Yüksek devir hızı çalışma sermayesinin alacaklara olan bağımlılığının az olduğunu gösterir.

3 Stok Devir Hızı Oranı İşletmenin stoklarını bir yıl içinde kaç kez paraya dönüştürdüğünü gösteren orandır. Stok devir hızının yüksekliği stokların iyi yönetildiğini, satış hacminin, karın, rekabet gücünün arttığını ve aktiflerin etkin kullanıldığını gösterir. Stok Devir Süresi = 360 / Stok Devir Hızı 3

Stok devir hızının yüksekliği stokların iyi yönetildiğini, satış hacminin,

4 Aktif Devir Hızı Oranı İşletmenin 1 liralık varlığı tarafından sağlanan satışları ölçen orandır. Aktif devir hızının yüksek olması, aktifin tam kapasite ile verimli bir şekilde kullanıldığını dolayısıyla yüksek kar sağlandığını, düşük olması atıl kapasitenin bulunduğunu gösterir. 4

Aktif devir hızının yüksek olması, aktifin tam kapasite ile verimli

5 Duran Varlık ve Maddi Duran Varlık Devir Hızı Oranları İşletmedeki duran varlıkların verimliliğini ölçen bu oran, duran varlıklara aşırı bir yatırım yapılıp yapılmadığını gösterir. Oranın artış eğiliminde olması duran varlıkların etkin kullanıldığını gösterir. Genel kabul görmüş ilke olarak sanayi işletmelerinde oranın 2 olması yeterlidir. Maddi Duran Varlık Devir Hızı oranının yüksek olması maddi duran varlıkların kapasitelerinin üstünde kullanıldığını, düşük olması atıl kapasitenin olduğunu gösterir. Sanayi işletmelerinde oranın 5 olması uygun görülmektedir. 5

Genel kabul görmüş ilke olarak sanayi işletmelerinde oranın 2 olması yeterlidir.

6 Öz Kaynak Devir Hızı Oranı Öz kaynakların ne ölçüde verimli kullanıldığını belirten göstergedir. Oranın yüksek olması, öz sermayenin verimli kullanıldığını, düşük olması öz sermayenin iş hacmine göre fazla olduğunu gösterir. 6

Oranın yüksek olması, öz sermayenin verimli

7 Örnek: N. A.Ş. nin 31/12/2006 tarihli bilançosu şöyledir. Varlıklar Kaynaklar I. DÖNEN VARLIKLAR III. KISA VAD. YAB. KAYN KASA BANKA KREDİLERİ BANKALAR SATICILAR ALICILAR BORÇ SENETLERİ ALACAK SENETLERİ IV. UZUN VAD. YAB. KAYN TİCARİ MALLAR BANKA KREDİLERİ II. DURAN VARLIKLAR V. ÖZ KAYNAKLAR DEMİRBAŞLAR SERMAYE BİRİKMİŞ AMORT. ( ) (900) AKTİF TOPLAMI PASİF TOPLAMI Şirketin 2006 yılı dönem başı bilgileri şöyledir: Stoklar TL, Senetsiz ve senetli alacaklar TL, Dönen varlıklar TL, Maddi Duran Varlıklar TL, Öz Sermaye TL. Diğer bilgiler ise şöyledir; 2006 yılı net satışları TL olup %30 u kredilidir, Satışların maliyeti TL dir.

000 SERMAYE 8.300 BİRİKMİŞ AMORT. ( ) (900) AKTİF TOPLAMI 20.700 PASİF TOPLAMI 20.700 7 Şirketin 2006 yılı dönem başı bilgileri şöyledir: Stoklar 4.200 TL, Senetsiz ve senetli alacaklar 2.

8 1. Alacak Devir Hızı = Kredili Satışlar / Ortalama Ticari Alacaklar = ( ,30)/[( )/2] = 4,84 2. Ortalama Tahsil Süresi = 360 / Alacak Devir Hızı = 360 / 4,84 = 74 gün 3. Stok Devir Hızı = Satışların Maliyeti/ Ortalama Stoklar = / [( )/2] = 4,03 4. Ortalama Stokta Kalma Süresi = 360 / Stok Devir Hızı = 360 / 4,03 = 89 gün 5. Aktif Devir Hızı = Net Satışlar / Aktif Toplamı = / = 2,42 6. Duran Varlık Devir Hızı = Net satışlar / Duran varlıklar = /3.100 = 16,13 7. M.D.V. Devir Hızı Oranı = Net Satışlar / Ort.Mad.Duran Varlıklar (net) = / [( )/2] = 15, Öz Kaynak Devir Hızı Oranı= Net Satışlar/ Ortalama Öz Kaynaklar = / [( )/2] = 6,29

Ortalama Stokta Kalma Süresi = 360 / Stok Devir Hızı = 360 / 4,03 = 89 gün 5. Aktif Devir Hızı = Net Satışlar / Aktif Toplamı = 50.000 / 20.700 = 2,42 6.

9 9 KARLILIK ORANLARI

10 Çeşitli Karlılık (Rantabilite) Oranları Mali Karlılık (Özsermaye Karlılığı): Net Kar/Öz Kaynaklar Bu oran, işletme sahip ve ortakları tarafından sağlanan kaynağın bir birimine düşen kar payını gösterir. Ekonomik karlılık: (Vergi Öncesi Kar + Finansman Giderleri)/Toplam Kaynaklar Toplam kaynakların ne ölçüde verimli ve etkin kullanıldığını gösteren bu oran, işletmeye yatırılan fonların getirisini ölçmede kullanılır. İşletmeler arası karşılaştırma ve geçmiş yıllara göre değerlendirme amacıyla kullanılır. Yatırım Karlılığı: Dönem Karı/Toplam Varlıklar Bu oran varlıkların işletmede verimli kullanılma ölçüsünü gösterir. 10

Ekonomik karlılık: (Vergi Öncesi Kar + Finansman Giderleri)/Toplam Kaynaklar Toplam kaynakların ne ölçüde verimli ve etkin kullanıldığını gösteren bu oran,

11 Kaynak dağılımının Özsermaye Karlılığına Etkisi Toplam kaynakları TL olan bir işletmede bunun TL si özsermayedir. Kredi faizi %50, kurumlar vergisi oranı % 40 olan bu işletme özsermayesini azaltıp borçlarını arttırmak istemektedir. Sermayeyi TL na indirip, borçları TL ye çıkaracaktır. Bu değişikliğin özsermaye karlılığına etkisi ne şekilde olacaktır? İşletmenin Ekonomik Karlılık ve Yatırım Karlılığı oranlarını da bularak değişimin bu oranlara etkisini de karşılaştırınız. 1. Durum 2. Durum Toplam Kaynaklar Özsermaye Yabancı Kaynaklar Faiz ve Vergi Öncesi Kar Finansman Giderleri (%50) (Yabancı Kaynaklar x %50) Vergi Öncesi Kar Ödenecek Vergi (%40) (Vergi Öncesi Kar x %40) Net Kar Özsermaye Karlılığı %45 %54 11 Net Kar/Özkaynaklar (1.Durum için) = / = 0.45 = %45 Net Kar/Özkaynaklar (2.Durum için) = / = 0.54 = %54 2. durumda Sermaye azaltımına rağmen özsermaye karlılığının arttığı görülmektedir.

Bu değişikliğin özsermaye karlılığına etkisi ne şekilde olacaktır? İşletmenin Ekonomik Karlılık ve Yatırım Karlılığı oranlarını da bularak değişimin bu oranlara etkisini de karşılaştırınız. 1.

12 Satışlar Üzerinden Karlılık Oranları 12 Kar ile satışlar arasındaki ilişkileri gösteren bu oranlar, gelir tablosundaki çeşitli kar kalemleri arasındaki ilişkilerin analizinde kullanılır. Brüt Satış Karı / Net Satışlar: Net satışların yüzde kaçının brüt satış karı olduğunu gösterir. Oranın yükselme eğiliminde olması toplam satışlar içinde satılan malın maliyetinin payının azaldığını gösterir. Faaliyet Karı / Net Satışlar: Bir işletmenin esas faaliyetinden ne ölçüde karlı olduğunu gösterir. Oranın yüksek olması işletmenin lehine yorumlanır. Olağan Kar / Net Satışlar: Karlılık üzerinde etkili olan diğer faaliyetlerle ilgili gelir ve giderlerle finansman giderlerinin karlılık üzerinde etkisini gösterir. Dönem Karı / Net Satışlar: Her yüz liralık satış içindeki kar tutarını (vergi öncesi) gösterir. Dönem Net Karı / Net Satışlar (Net Kar Marjı): İşletme faaliyetlerinin net verimliliği ile uygulanan çeşitli yönetim politikaları ve kararlarının sonuçları konusunda bilgi verir. Elde edilen bu sonuçlar için önerilebilecek standart oranlar yoktur. İşletmenin önceki yıl oranları, rakiplerin oranları ve sektör ortalamaları ile karşılaştırma yapılarak analiz edilir.

Oranın yükselme eğiliminde olması toplam satışlar içinde satılan malın maliyetinin payının azaldığını gösterir.

13 Başkent A.Ş dönemi Gelir Tablosu A. BRÜT SATIŞLAR B. SATIŞ İNDİRİMLERİ (-) (20.000) C. NET SATIŞLAR D. SATIŞLARIN MALİYETİ (-) (50.000) BRÜT SATIŞ KARI VEYA ZARARI E. FAALİYET GİDERLERİ Genel Yönetim Giderleri (10.000) FAALİYET KARI VEYA ZARARI F. DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KARLAR Menkul Kıymet Satış Karları G. DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR (-) (0) H. FİNANSMAN GİDERLERİ(-) (30.000) OLAĞAN KAR VEYA ZARAR I. OLAĞANDIŞI GELİR VE KARLAR Önceki Dönem Karları J. OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR (-) Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar (12.000) DÖNEM KARI K. DÖNEM KARININ VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI(-) (4.600) 13 DÖNEM NET KARI

DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KARLAR Menkul Kıymet Satış Karları 20.000 G. DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR (-) (0) H. FİNANSMAN GİDERLERİ(-) (30.

14 14 Mali Yükümlülükler Üzerinden Karlılık Oranları İşletmenin mali yükümlülüklerini karşılamak için yeterli gelir elde edip etmediğini ölçmeye yarayan oranlardır. Finansman Giderlerini Karşılama Oranı: (Finansman Giderleri+Dönem Karı)/Finansman Giderleri İşletmenin yabancı kaynak yolu ile sağladığı fonlara ödenecek faizin kaç kez kazanıldığını gösterir. Diğer bir ifadeyle, işletmenin kazançları azaldığı halde faiz borçlarını geri ödeme gücünün bozulmadan kalabileceği büyüklüğü ölçer. Genel kabul görmüş değer 8 dir. Borçları Karşılama Oranı: (Dönem Karı+Amortisman Gid.)/(Faiz Giderleri+Anapara Ödemeleri) Borcun anapara taksit ve faizleri toplamının işletme faaliyetleri sonucunda sağlanan fon kaynakları ile ödenip ödenemeyeceğini gösterir.

gösterir. Diğer bir ifadeyle, işletmenin kazançları azaldığı halde faiz borçlarını geri ödeme gücünün bozulmadan kalabileceği büyüklüğü ölçer. Genel kabul görmüş değer 8 dir.

Benzer belgeler

ORAN (RASYO) ANALİZİ 1

ORAN (RASYO) ANALİZİ 1 1 ORAN (RASYO) ANALİZİ Oran Analizi 2 Mali analiz tekniklerinin en yaygın olanı oran analizi dir. Oran, finansal tablolarda yer alan iki kalem arasındaki ilişkinin basit matematiksel ifadesidir. Mali tabloların