Örnek ÇalıĢma 1 ÖĞRENME ġekġllerġne VE SEVĠYELERĠNE GÖRE FARKLILAġTIRILMIġ EĞĠTĠM Sevgi DENĠZ Güzin Dinçkök Ġlköğretim Okulu, Sınıf Öğretmeni Özet:

Transkript

1 Örnek ÇalıĢma 1 ÖĞRENME ġekġllerġne VE SEVĠYELERĠNE GÖRE FARKLILAġTIRILMIġ EĞĠTĠM Sevgi DENĠZ Güzin Dinçkök Ġlköğretim Okulu, Sınıf Öğretmeni Özet:Eğitim sistemimizin oldukça büyük ve geniş bir müfredata sahip olması, öğrencilerin farklı öğrenme şekilleri ve seviyelerine uygun farklılaştırılmış eğitimin genel amaçlarını gerçekleştirmede zorluklara neden olmaktadır. Sınıf içinde üst öğrenme ortamlarına yeterince yer verilmeyerek başarılı öğrencilerin bir anlamda önü kesilmekte ve sistem içinde eriyip gitmektedirler. Sınıfımdaki öğrenciler farklı öğrenme seviyelerinde, ayrıca öğrenme şekilleri de birbirinden farklı. Derste yaptığım çalışmalardan sıkıldıklarını da gözlemliyordum. Öğrencilerimin ilgi ve yeteneklerine göre, seviyelerine göre ders etkinliklerini şekillendirmem gerektiğini düşünerek bu konuda çalışma yapmayı planladım. Aksi takdirde öğrencilerin ilgisini çekmeyen konular olduğu zaman onlardan öğrenme sürecinde de yeterli geri bildirim alınamıyor ve tam öğrenmenin gerçekleşmesi mümkün olmuyordu. Bu sorunu tespit edip çözmeye çalışırken, öğrencilerle ilgili öğrenme deneyimlerinin birbirinden farklı olduğu, klasik öğrenme yöntemlerini kullanırken bazı öğrencilerin bundan sıkıldığı ve derse katılımlarının en az düzeyde olduğu daha sonra yaptığım değerlendirme araçlarının sonuçlarından anlaşılıyordu. Böylece bu konuda çalışırken öğrencilerimin sınıf içinde daha aktif ve isteyerek öğrenme süreçlerine katılmalarını amaçladım. Elde ettiğim en önemli kazanım ise öğrencilerin öğrenme şekillerine göre farklılaştırılarak organize edilen öğrenme ortamları ve yöntemleri ile öğrencilerde istediğim öğrenmenin gerçekleşmesi olmuştur. Bu uygulamaların sınıf içinde tüm derslerde etkin bir şekilde yapılıyor olması öğrencilerde olmasını hedeflediğim öğrenme isteği ve derslere karşı yüksek ilgiyi de beraberinde getirerek araştıran, soran, sorgulayan öğrendiklerini davranışa dönüştüren öğrenciler olarak çalışmalarını sürdüreceklerdir. GĠRĠġ Sınıf öğretmeni olarak 21. yılımdayım. Eğitimin yaşam boyu süreceği gerçeğinden hareketle araştıran, sorgulayan bireyler yetiştirmek isteyen bir eğitimcinin öncelikle kendisinin bu özellikleri taşıması gerektiğini düşünüyorum. Eğitim bilimlerinde yapılan araştırmaları, yenilikleri yakından takip ediyorum. Akademik eğitimler, hizmet içi eğitimler ve sınıfımda gerçekleştirdiğim uygulamalarla bu anlamda kendimi yetiştirmeye çalışıyorum. Benim gelişim projem öğrenme şekillerini ve seviyelerini göz önüne alarak farklılaştırılmış eğitim üzerineydi. Öğrencilerimin daha iyi ve kolay öğrenmelerini sağlamak, kapasiteleri doğrultusunda en üst öğrenme düzeylerine ulaşmalarını istediğim için bu konuyu seçtim. Sınıfımda öğrencilerimde sağlayacağım olumlu değişimlerle model teşkil ederek tüm okulda etki yaratmak istedim. 29

2 PROJE TASARIMI Öncelikle bir zaman çizelgesi oluşturdum ve proje süresince bu plana bağlı kalarak çalışmalarımı sürdürdüm. Farklılaştırılmış eğitim hakkında araştırma yaparak işe başladım. Bu konuda yazılmış kitapları, tezleri inceledim. CarollAnnTomlinson ın kitap ve makalelerinden (Tomlinson, 1995; 1999) ve diğer kaynaklardan (Açıkgöz, 2007; Cheatwood, 1996; Yabaş&Altun, 2009) proje süresince yararlandım. Öğrenme şekillerini göz önünde bulundurarak yapılacak eğitim uygulamaları için öncelikle öğrencilerimizin ne şekilde daha kolay öğrendiklerini tespit etmem gerekiyordu. Rehber öğretmenlerden destek aldım. Öğrenme şekilleri testini sınıfımda uyguladım (Cheatwood, 1996). Testlerin analizini yaparak (şekil 1) öğrenme gruplarını oluşturdum. Akademik başarı düzeylerine göre grupları belirledim. Öğrenme şekillerine göre etkinlik planlayabilmem için öncelikle görsel, işitsel ve kinestetik öğrenen öğrencilerin özelliklerini, ne tür etkinliklerle kolay öğrenebildiklerini araştırdım. Projeyle ilgili olarak öğrenme-sınıf ortamında yapacağım düzenlemeler hakkında okul idaresini bilgilendirdim. Farklılaştırılmış sınıf içi etkinlikler ve farklılaştırılmış ev görevleri nedeniyle velileri de bilgilendirme gereği doğdu. Velilerle proje kapsamında önceden belirlenen gündem doğrultusunda toplantılar yaparak hem proje çalışmalarını anlattım, hem de proje uygulamaları boyunca velilerin verecekleri destek konusunu paylaştım. PROJE UYGULAMASI Projeyi uygulamak için öğrenme ortamında düzenlemeler yaparak sınıfın oturma düzenini grup çalışmalarına uygun hale getirdim. Proje kapsamında sınıfımızda görsel zenginliği arttırmak, öğrenmeyi kolaylaştırmak amacıyla internet bağlantısı sağladık. Tüm öğrenme şekillerine hitabeden interaktif eğitim bağlantısı kurduk. Öğrencilerimle yaptığım etkinlikler sırasında çektiğim fotoğraflardan bazıları şekil 2 den incelenebilir. 30

3 ġekil 2. Öğrencilerim Etkinlik Yaparken Öğrenciler okula gelirken farklı kültürel ortamlardan, farklı deneyimleriyle geliyorlar. Ayrıca öğrenme şekilleri ve ilgileri de birbirine göre farklılık gösteriyor. Farklılaştırılmış eğitim öğrencilerin hazır bulunuşluk, ilgi, öğrenme şekillerine göre farklı olduğu bir sınıf ortamında, öğrencileri başlangıç seviyelerine göre ileriye götürmek için öğrenme sürecinin düzenlenmesidir. Farklılaştırılmış öğretim, öğrencilerin programın içeriğini keşfetmeleri için çeşitli yolların kullanıldığı, aktiviteleri ve süreci öğrencilerin anlamlı öğrenmelerine, kendi bilgi ve fikirlerine ulaşmalarına yönelik yapıldığı ve öğrencilerin öğrendiklerini gösterme ve sergilemek için seçimlerini yapabildikleri bir öğrenme yaşantısıdır (Tomlinson, 1995). Farklılaştırılmış öğretimde öğretmen, öğrencilerin hazır bulunuşlukları, ilgileri ve öğrenme stillerine göre farklı olduklarını kabul eder ve içeriği, süreci ve ürünleri bu farklılıklara göre düzenler (Tomlinson, 1999). Müfredat programda yer alan kazanımlara yönelik etkinlik planladım. Öğrenme şekillerine, ilgilerine göre farklılaştırılmış, hazır bulunuşluk seviyelerine göre içeriği farklılaştırdık. İçeriğe göre, bireysel çalışma, grup çalışmaları ve tüm sınıfla çalışma şeklinde süreçte da farklı planlamalar oldu. Öğrenme şekillerine, hazır bulunuşluk düzeylerine ve ilgilerine göre planlanmış etkinlikler sonunda öğrencilerin öğrendiklerini, anladıklarını sergilemenin geliştirmenin yolunda yani üründe de farklılıklar oldu. Farklılaştırılmış etkinlik planları ile onların daha kolay öğrenmeleri, derse ilgilerinin artması için asenkronize tip öğretim yöntemlerinden yararlanarak görsel ve işitsel konu anlatımları, alıştırmalar, testler ile öğrencilerin öğrenmelerini kolaylaştırarak, öğrenme araçlarını çeşitlendirerek sınıf içi çalışmaları sürdürdüm. Gelişim projemi uygularken, hazırladığım etkinlikleri zümre öğretmenlerimle de paylaştım. Okulumuzdaki diğer öğretmen arkadaşları da bu proje hakkında bilgilendirdim. PROJE ÇIKTILARI Proje süresince zümre öğretmenlerimizle uyguladığımız etkinlerle öğrencilerimizin derse olan ilgilerinde belirgin bir artış gözlemledik. Sabahları okula ilk gelişlerinde o gün ne tür etkinlikler yapacaklarının merak ve heyecanı, davranış ve söylemlerinden anlaşılıyordu. Başarı düzeylerinin artması ilgi ve istekle, severek derse katılımları yoluyla gerçekleşeceğinden, öğrencilerimin heyecanı beni çok mutlu etti. Proje başında ve de sonunda uyguladığım öğrenci anketinde derste sıkılırım sorusu sonuçlarında olumlu yönde anlamlı bir farklılık gördüm. Öğrencilerin büyük keyifle katıldıkları grup çalışmalarında birlikte çalışma, paylaşım, sorumluluk üstlenme, liderlik edebilme ve iletişim becerilerinde gelişme gözlemledim. Grup elemanlarının değişimi ya da farklı gruplarda yer almak öğrencilerin tüm sınıfla iletişimini güçlendirdi. 31

4 Hazır bulunuşluk düzeylerine göre farklılaştırılmış etkinliklerde öğrencilerimi, bulundukları duruma göre bir üst aşamaya getirmeyi hedeflediğim için her öğrenciyi bireysel olarak değerlendirdim. Gözlem kayıtları yoluyla gelişimlerini gözlemledim. Üründe ve zamanda yaptığım farklılaştırmayla 2. sınıf kazanımlarını gerçekleştiren öğrencilerin yanı sıra bir bölümü bir üst sınıfın kazanımlarında yol kat ettiler. Çalışmanın başından beri öğrencilerle yapılan tüm çalışmalarda özellikle onların ilgisini çeken çalışma biçimlerine yer verilmesi ile birlikte uygun öğrenme ortamı ve malzemelerinin seçimi çocuklarımın daha iyi öğrenmelerine yol açtı. Proje sonunda öğrencilerle yapılan birebir görüşmeler sonunda tamamına yakın bir kısmı bu tür çalışmaların devamını istediklerini belirtmişlerdir. Sınıfımda gerçekleştirdiğim uygulamalarla ilgili olarak öğrencilerimin yazılı görüşlerini de aldım. Sınıfınızda uygulanan farklılaştırılmış eğitim çalışmaları ile ilgili ne düşünüyorsunuz? Bu tür etkinlikler size neler kazandırdı? Öğretmeninizde ne tür değişiklikler oldu? Sorularına verilen yazılı yanıtların, gözlemlerimle örtüştüğünü gördüm. Ayrıca sınıf velilerime de yazılı olarak sınıftaki yeni uygulamalarla ilgili olarak ne düşündüklerini, çocuklarında ne tür değişiklikler olduğunu sordum. Öğrencilerin kendilerine olan güvenlerinin ve sorumluluk duygularının arttığı, ev görevlerini kendi başlarına yapabildikleri, daha istekli oldukları ortak görüşlerdi. Aldığım olumlu geribildirimler beni çok mutlu etti. ZORLUKLAR Sınıf öğretmeni olarak, her dersle ilgili farklı etkinlik hazırlamak zaman açısından zorluk yarattı. Öğrenme şekillerine göre farklı etkinlikler hazırlamak bir öğretmen için oldukça zor. Farklılaştırılmış eğitim bir ekip çalışmasıyla, zümre öğretmenleriyle ortaklaşa gerçekleştirilebilecek bir uygulama. Ancak bu şekilde sürekli başarı sağlanabilir. Konu hakkında bilimsel yayınların azlığı ve Türkçe kaynak sıkıntısı bilgi bazında yeteri kadar tarama yapılamamasına neden olmaktadır. Ayrıca sahada yapılan uygulama örneklerinin paylaşıldığı bir platform olmaması bu konu ile ilgili çalışma yapanların bilgi ve bulgularını paylaşamamalarına neden olmaktadır. Farklılaştırmada temel hareket noktası olan öğrenci düzeyini ve öğrenme şeklini belirleme aşamasından sonra her öğrenci ya da öğrenci grubuna yönelik etkinlikleri planlama uzun zaman almasından dolayı öğretmenler tarafından uygulama konusunda sıkıntı yaratabilir. Ancak yapılan çalışmalar her ne kadar biz öğretmenleri zaman ve çeşitlilik açısından zorlasa da sonuçları görülmeye başlandığında iş doyumu açısından da öğretmenlerin bu çalışmaları sahiplenebileceklerini ortaya çıkardı. YORUMLAR Herkes aynı şeyi, aynı anda aynı, yolla öğrenemez. Gelişim projemle ortaya çıktı ki öğrenme şekilleri ve hazır bulunuşluk düzeyleri dikkate alınarak yapılan eğitimlerle öğrenciler daha kolay öğreniyorlar, bulundukları duruma göre aşama kaydediyorlar. Bu şekilde başarılı öğrencilerin de önü açılıyor. Öğrencilerin yaptıkları çalışmaları isteyerek ve severek yapmaları onlar için öğrenme 32

5 anlamında itici bir güç oluyor. Öğrenme yöntem ve tekniklerini de farklılaştırarak yapılan çalışmalarda özellikle zamanın farklılaştırılması ve ürünün farklılaştırılması üzerinde durulmuştur. Böylece klasik anlamda Anlatan öğretmen-dinleyen öğrenci yaklaşımına son verilerek öğrencilerde çalışmaların içine çekilmiş, planlanan etkinliklerin öğrenci merkezli olmasına dikkat edilmiştir. Bir diğer konuda öğrencilere sözlü ve yazılı olarak verilen geribildirimlerde öğrencilerin çalışmalarında hangi yönlerini geliştirmeleri gerektiği üzerinde durulmuştur. Böylece yapılan çalışmalar öğrenci ve öğretmen arasında gidip gelerek belirlenen hedefe ulaşıncaya kadar sürmüştür. Çalışmalar tamamlandığında öğrenci başına düşen sürelerin çok farklı olduğu görülmüştür. Bunu etkileyen pek çok faktör vardır. Ancak buradaki amaç öğrencilerin istenilen bilgiye ya da öğrenme deneyimine sahip olmalarıdır. Bu durumda zamanın her öğrenci için farklı olması kaçınılmaz bir sonuçtur. Öğrencilerin yaptıkları çalışmalar ve üzerinde çalıştıkları ürünlerin farklı olması da her öğrencinin farklı öğrenme geçmişinden geliyor olmasından kaynaklanmaktadır. ÖNERĠLER Gelişim projemin üzerinde çalışırken pek çok sorunla karşılaştım. Özellikle konu ile ilgili kaynakları bir araya getirdikten sonra ilk önce bir derste bir konu üzerinde farklılaştırılmış etkinlikler hazırlayarak çalışmaya başladım. Bu tür öğretim etkinliklerinin organizasyonunda grup/zümre işbirliği öğretmenlerin etkinlik planlamalarını kolaylaştıracaktır. Tüm bu etkinlikler konu ile ilgilenen öğretmenlerin kullanımına açılarak geliştirilebilinir. Dikkat edilmesi gereken noktalardan biri de etkinliklerin planlanmasında sınıf seviyesinin her sınıfta farklı olmasından dolayı sınıfın öğrenme ihtiyaçlarının göz önünde bulundurulmasıdır. KAYNAKÇA Açıkgöz, K. (2007). Aktif Öğrenme. İzmir Cheatwood, N. &Gayle, E. (1996). A Very Special EducationPage Tomlinson, C. (1995). How todifferentiateinstruction in mixed-abilityclasrooms. Alexandria, VA: AssociationforSupervisionandCurriculum Development. Tomlinson, C. (1999). Öğrenci Gereksinimlerine Göre Farklılaştırılmış Eğitim, İstanbul YabaĢ, D. &Altun, S. (2009) Farklılaştırılmış Öğretim Tasarımının Öğrencilerin Özyeterlik Algıları, Bilişüstü Becerileri ve Akademik Başarılarına Etkisinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. 33