Peyzaj Yapıları I ÇATI ELEMANLARI. Çatı elemanlarının tasarımında görsel karakteri etkileyen özellikler Sığınma ve Korunma

Transkript

1 ÇATI ELEMANLARI Dersi Dış mekan içinde yapılan ve daha çok dinlenme ihtiyacını karşılayan yapay çatı elemanları Pergola Kameriye Çardaklar Sığınma ve Korunma Işık ve Gölge Yoğunluğu Yağış durumu Çatı elemanlarının tasarımında görsel karakteri etkileyen özellikler Form Yükseklik Kapalılık Genişlik miktarı Hafif ve geçirimli kanaviçe Ahşap ve kamışlarla yapılmş basit bir çardak Betonarme bir yapı 1

2 Tasarım niteliğine göre üstlendiği fonksiyonlar Sabit güneş ve yağmuru tam olarak kontrol edebilir. Işık ve rüzgarı ksmen geçiren yapıda hareket sağlayıcı, davet edici, heyecan verici ve dinlendirici Hareket sağlayıcı Sabit 2

3 3

4 Pergola çatı boyutlarında önemli ölçü kriterleri Üzeri kapatılacak dış mekan büyüklüğü Çevrede yer alan ağaçların taç genişlikleri Gökyüzünün görülebilirlik sınırı Teras üzerinde düşünülen aktivitenin büyüklüğü ve özelliği Çatı altında yer alacak dış mekan mobilyaları Rüzgar yükü Pergola konstrüksiyonunda Ölçü ve Tasarım İlkeleri Pergolalar değişik plan ve sistemler içinde olabilirler (Belirli bir modülün tekrarı ya da tamamen farklı gruplar şeklinde) Çatı elemanları aynı yükseklikte olabildiği gibi farklı yüksekliklerde de tasarlanabilir. Pergola tasarımında pergola ölçüsü, yapım sistem detayı ve malzemesine göre çeşitlilik gösterir. Çok rüzgarlı alanlarda yapılacak pergola çatı ölçülendirme hesaplarında rüzgar yükleri dikkate alınmalıdır. Genelde tercih edilen pergola yüksekliği 2,5-3,5 m olmalıdır. 4

5 Çatı örtülerinde kullanılan malzemeler açısından (dayanıklılık ve sağlanabilirlik) Branda ve bez örtüler Bambu örtüler Ahşap kasetler Alüminyum Fiberglass Ahşap lata elemanlar 5

6 6

7 Asma germe sistem Çatı formlarına göre Düz yüzeyli çatılar Eğri yüzeyli çatılar Kemer ve tonozlar Çekme germe sistemler-asma sistemler Asma germe sistem Bağlantı elemanları Düz Çatılar Direğe bağlantı Direğin etrafında en az 10 cm lik beton dolgu Bağlantılar Bağlantılar 10x10 metal direk 10 derecelik açı Beton ankraj Agrega Sentetik kumaş Dış mekan çevre düzenleme çalışmaları içinde düz çatılı mekan birimleri arasında PERGOLA önemli bir yer alır. 7

8 PERGOLA Hacim ve kitle etkisi yapan fonksiyonel bir elemandır. Gölge sağlama Yağmurdan koruma Serin dinlenme olanakları Çevreleme Diğer pasif rekreasyonel olanaklar Düz Çatılarda Plan kombinasyonları Formlarına göre PERGOLALAR Ek ya da grup halinde Konsol çalışan tipte Bir yapı saçağı şeklinde Asma çelik konstrüksiyon 8

9 Taşıyıcı ayak sayısına göre Tek taşıyıcı ayaklı pergola sistemler Mantar ve köşeli çokgen formda En az üç veya daha fazla taşıyıcı ayaklı (statik bakımdan güvenli) 1. Taşıyıcı Ayaklar DİKME LER Zemin döşemesi üzerinde pergola yükünü taşıyarak zemine aktaran düşey elemanlardır. Kolon kesiti pergola yüküne ve taşıyıcı kolonların açıklığına bağlı olarak hesaplanmalıdır. Yapım malzemesi Taş ya da tuğla örgü duvarlar (40x40, 35x35 cm, 60 cm lik derinlikteki sömel üzerine) Betonarme duvarlar (20x20, 20x30 veya 30x30 cm) Galvanizli ya da siyah boru (Mutlaka boyanmalı, boru çapı5-15 cm ) Kutu profiller (40x60x2 mm, 50x50x2 mm, 50x60x3 mm)- kiriş- ayak bağlantısı kaynaksız ve bulonla yapılmalıdır. Ahşap (80x80 mm, 90x100 mm, 100x100mm 100x150 mm, 120x120 mm, 150x150 mm) dekoratif amaçlı motifli işlemler önerilmez) Pergola üç elemandan oluşur. Taşıyıcı ayak- Dikme Kiriş- Aşık Dikme x Aşık (Taş x Ahşap) Lata- Mertek Payanda 9

10 Betonarme X Ahşap Ahşap dikmelerde Dikme x Zemin Bağlantısı Ahşap döşeme içinde ve nemli ortamlarda kolayca çürüyebilir. Boyama, ziftleme vb. İyi bir detay çözümü değildir. Çözüm Ahşap dikmeler zemin içine gömülmeden önce uygun bir pabuç detayı ile zeminden kaldırılmalıdır. Galvanizli ya da boyanmış metal kullanılmalıdır. 10

11 11

12 Ahşap Aşıklarda Açıklıklar, ebatlar (kesitler) Aşık kesit ebatları: 5x12, 7x15, 8x20, 10x10, 12x15 cm) Aşık uzunlukları: Maximum 3,5-4 m Eğer açıklık artarsa, aşağıya doğru bir sarkma görülebilir. Bu sarkmaya Sehim adı verilir. Bu görünüm istenmemektedir. 2. KİRİŞLER AŞIK LAR Pergola ana sistem elemanları olarak çatı yükünü üzerinde taşır ve bunları bağlantı noktalarından taşıyıcı ayaklara (DİKMELERE) verir. Uygun boyutlarda ve uygun malzeme ile yapılarak, bağlantı ve ek noktalarında çok iyi detaylandırılmalıdır. Yapı malzemesi, ahşap veya metal olabilir. Ahşap aşıklarda açıklıklar 4 m yi geçmez. Daha fazla açıklıklarda (>4m) çelik profiller kullanılır. Plan özelliğine göre, aşıklar enine ya da boyuna kullanılır. 12

13 DİKME X AŞIK Bağlantısı Aşıkların dikme üzerine bağlanış durumuna göre pergola çatısı yatay, eğimli ya da beşik veya kırma çatı olabilir. Aşık x dikme bağlantı detayı dikmenin yapım malzemesine göre değişir. Dikme X Aşık bağlantılarında kaynakla birleştirme yapılmaz. En az iki adet uygun boyutlu bulon ile bağlantı yapılır. Aşık dış çevre koşullarından etkilenmeyecek ve su tutmayacak yapıda detaylandırılmalıdır. 13

14 Dikme x Aşık (Taş x Ahşap) 14

15 3. LATALAR MERTEK LER Çoğunlukla taşıyıcı özellikleri olmayan dekoratif elemanlardır. Daima kılıcına döşenir. Birinci sınıf ahşaptan yapılmalı ve ahşabın özel dokusunu gösterecek şekilde özel koruyucularla cilalanmış olmalıdır. Pergolanın tam gölge sağlaması ya da koruyucu olması için mertekler üzerine kaplama malzemesi döşenir. (Bez, branda, bambu, kamış ve hasır örtüler, PVC ürünü yapay çatı örtüleri) Mertek kesit ebatları :3x6, 3x7, 3x9, 4x7, 4x8, 5x10, 6x12 cm) Mertek döşeme aralıkları: cm Mertek uzunlukları: Maximum 3m Bağlantı örneği 15

16 Ekler

17 17

18 18

19 Asma germe sistem / Bağlantı aksesuarları 19

20 20

21 halatlar 21