1. Temel Kavramlar ve Tüketici Davranışı. 2. Arz,Talep ve Esneklik. 3. Üretim,Maliyetler ve Firma Davranışı. 4. Mal ve Faktör Piyasaları

Transkript

1

2 1. Temel Kavramlar ve Tüketici Davranışı 2. Arz,Talep ve Esneklik 3. Üretim,Maliyetler ve Firma Davranışı 4. Mal ve Faktör Piyasaları 5. Makroekonominin Kapsamı ve Temel Makroekonomik Değişkenler 1 6. Milli Gelir Düzeyinin Belirlenmesi 7. Para ve Bankacılık 8. Toplam Talep-Toplam Arz Analizi ve Politika Uygulamaları

3 Dersin Adı : İktisada Giriş Dersin Kodu : İKT101U Dersin Dönemi :Güz Dersin Kredisi :4 2 Dersin Soru Sayısı : 20 Ara Sınav Sorumlu Üniteler : 1-4 Dönem Sonu Sınavı Sorumlu Üniteleri:

4 ÜNİTE:1 Amacımız imkansızı mümkün. Mümkünü kolay. Kolayı da zarif ve zevkli yapmanın yollarını bulmaktır. Dr.Feldenkrais Temel Kavramlar ve Tüketici Davranışı İktisat kelimesi arapça'dan gelmektedir. "Ekonomi" kelimesi, "ev" ve "dağıtım (fazladan, idare manasında)" kelimelerinden iştirak eden,"bir hanesi yönetmen kimse" kelimesine civarı takip edilebilir. Ekonomi kelimesi "bir aile veya hanasıl ilgili" anlamına gelse de bununla birlikte "tutumluluk", "yönetme", "idare", "düzenleme" ve "bir devletin kamu faydası"nı da ifade etmektedir. Bir bilim dalı olarak iktisat veya ekonomi, yeryüzündeki kaynakların hudutlu, birey gereksinimlerinin limitsiz olması sebebinden, kaynakların daha randımanlı bir biçimde kullanılabilmesini sağlamak amacıyla kurulmuştur. ÖRNEK SORU: İktisadi bir bireyin tercih yaparken başka bir şeyden vazgeçmeyi zorunlu kılmasını aşağıdakilerden hangisi ifade eder? A - Rasyonellik B - İkame C - Marjinal fayda D - Odunleşme E - Marjinal maliyet 3 Doğru Cevap:D İktisadi bireylerin, firmaların, kuramların ve devletin karar verme süreçlerini ve bu kararların sonuçlarını inceleyen sosyal bir bilim dalı olarak tanımlayabiliriz. İktisat bir sosyal bilim olarak hepimizin gündelik davranışlarını ve günlük yaşamımızda

5 karşılaştığımız durum ve sorunların inceleyen ve açıklayan bir bilim dalıdır. Sonsuz olan ihtiyaçlar karşısında kaynakların kıt olması bir tercih (seçim) yapma zorunluğu doğurur. İktisat bilimi hem bu seçimin nasıl yapılacağı hem de bu seçimin sonuçları ile ilgilenir. İktisat biliminde insanların karar alırlarken rasyonel davrandıklarını varsayırız. İktisatta amaçlarına ulaşmak üzere sistematik ve bilinçli olarak mevcut alternatifler arasında yapabileceğinin en iyisini yapmayı rasyonel davranış olarak tanımlayabiliriz. İktisat: Kişilerin, şirketlerin, müesseselerin, devletin yepyeni iktisadi hüküm birimlerinin hüküm verme süreçlerini ve bu kararların neticelerini inceleyen toplumsal bilim dalıdır. İKTİSADIN BÖLÜMLERİ: Pozitif iktisat: Bir iktisadi vakanın ne meydana geldiği ile alakalı olup, şuanki durumu anlatan iktisattır. Normatif iktisat: iktisadi vakanın ne olması gerektiği ile ilgilenir. Kıtlık: İhtiyaçların kaynaklardan fazla olması durumudur. Bireyler benzeri toplumların, ülkelerin de kaynakları kıttır. Bu nedenle malları iktisadi ve özgür mallar olarak ayırabiliriz. Serbest Mallar: Elde edebilmek amaçlı para ödenmeyen ve istenildiği civarı tüketilebilen mallardır. Soluduğumuz gökyüzü benzeri. Iktisadi Mallar: Insan gereksinimlerinin giderilmesinde kullanılan ve ihtiyaç duyulandan daha az yer alan mallardır. Kuaför, erişim, öğrenim, sıhhat, güvenlik benzeri kullanıldığında insanlara fayda imkanı sunan hizmetler de iktisadi mallar içinde bulunur. Rasyonel Tutum : Emellerine erişmek üzere sistematik ve profesyonel olarak şuanki alternatifler arasında yapabileceğinin en iyi olanını yapmaktır. Fırsat Maliyeti : Bir şeyi elde ederken bir başka şeyden vazgeçme ödünleşme (trade-off) olarak adlandırılır. Herhangibir şeyi cihazı amaçlı vazgeçtiğimiz en kımetli muadil ise o tercihin vesile maliyetidir. 4 Tercih bir şeyi elde etmemizi sağlarken başka bir şeyden vazgeçmeyi zorunlu kılar. Buna ödünleşme (trade-off) diyoruz. Herhangi birşeyi elde etmek için vazgeçtiğimiz en değerli alternatif, o tercihin fırsat maliyetidir. Tıpkı bireyler gibi ekonomilerde çoğu zaman bir tercih yapmak zorunda kalırlar. Ekonomilerin tercihlerini, dolayısıyla kararlarının fırsat maliyetini, üretim imkanları sınırı (eğrisi) ile gösterebiliyoruz. Üretim imkanları hududu eğrisi ekonomilerin tercihlerini, hükümlerini vesile fiyatını gösterir. Üretim imkanları hududu bir ekonominin tüm kaynaklarını ve sahip meydana geldiği teknolojiyi faydalanarak gerçekleştirebileceği üretimin hudutlarını gösterir. Bir kararın ya da eylemin doğrudan parasal maliyeti ya da fırsat maliyeti o kararı almak için yeterli değildir. İktisatçıların daha çok üzerinde durduğu bir eylemin doğurduğu ilave maliyet ile ilave yarardır. Birşeyi

6 yapmanın yarattığı ilave maliyete marjinal maliyet, o eylemden elde edilen ilave yarara ise marjinal fayda denir. Kıt kaynakları en etkin şekilde kullanımın yolu bir kararın marjinal fayda ve maliyetini gözönünde bulundurmaktır. Bu şekilde alınan kararlar optimal (en iyi) karar alarak adlandırılabilir. MARJİNAL ANALİZ Marjinal inceleme, bir hüküm ya da fiilin aykırı fayda ve fiyatını göz önünde tutarak hüküm vermektir. Marjinal maliyet, birşeyi gerçekleştirmenin yarattığı ek maliyettir. Marjinal fayda ise, bir eylemden ele geçirilen ek yarardır. Eğer bir eylemin, bir karanın fırsat maliyeti artarsa ekonomik birimler bu eylemi başka bir eylem ile ikame edebilir. Bir davranışın fırsat maliyetinin değişmesi sonucu başka bir davranış ile ikame edilmesinin nedeni ortaya çıkan teşviktir. Teşvik bir davranışın ortaya çıkmasını özendirmektir. İKTISADIN TEMEL SORULARI iktisat biliminin cevap verilmesi gerekli olan 4 temel soru bulunmaktadır: bir. Ne üretilecek 2. Ne civarı üretilecek 3. Ne Türlü üretilecek 4. Kim üretecek Bir ekonomide ne, ne civarı ve ne türlü üretilecek sorularının yanıtını tatbik edilen uygun fiyatı sistem verecektir. 3 tür uygun fiyatı sistem laf konusudur. bir. Özgür Piyasa Ekonomileri : Neyin, ne civarı ve ne türlü üretileceğine bizzat çıkarlarının maksimizasyonunu planlayan bireyler (tüketiciler) ve firmalar (üreticiler) aracılığıyla hüküm verilen uygun fiyatı sistemdir. Ürünün fiyatı talep ve talep aracılığıyla belirlenir. Bu sistemde firmalar ne üretileceğini ve ne civarı üretilece ğine hüküm verirken ücretleri dikkate alırlar. 2. Merkezi Plan Ekonomileri (Komuta Ekonomileri) : Ne, ne civarı ve ne türlü üretileceği sorularının yanıtını devletin verdiği uygun fiyatı sistemdir. Bu sisteme sosyalist ekonomiler misal verilebilir. 3. Karma Uygun Fiyatı Sistem : Devletin piyasalara türlü mekanizmalarla müdahale ettiği uygun fiyatı sistemdir. Üretimde ve tüketimde etkinliğin sağlandığı sistemdir. TÜKETİCİ DAVRANIŞLARI VE FAYDA Fayda : Kişilerin mal ve hizmetlerin tüketimi sonucu elde ettikleri tatmin duygusudur. Toplam Fayda (U) : Bir adet mal tüketen alıcıların bu tüketimden ele geçirdiği toplamında tatmindir. Aykırı Fayda (MU) : Bir malın son tüketilen biriminden ele geçirilen ek faydadır. Kıtlık ve tercih sorununun bir sonucu olarak iktisat biliminin cevaplandırmasını gereken dört temel soru bulunmaktadır. Bunlar ne, ne kadar, nasıl üretilecek ve kim üretecek sorularıdır. İktisat mikro ve makro iktisat olmak üzere iki ana bilim dalına ayrılır. Mikro iktisat bireylerin yani tüketicilerin ve firmaların davranışlarını ve bu iki grubun karşılıklı etkileşimini incelerken, makro iktisat enflasyon, işsizlik, dış ticaret,