Yeraltısuları. nedenleri ile tercih edilmektedir.

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Yeraltısuları. nedenleri ile tercih edilmektedir."

Tolga Ekinci
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 DERS 2

2 Yeraltısuları Türkiye'de yeraltısularından yararlanma 1950den sonra hızla artmış, geniş ovaların sulanmasında, yerleşim merkezlerinin su gereksinimlerinin karşılanmasında kullanılmıştır. Yeraltısuları, yüzey sularına göre daha fazla çözünmüş madde içermelerine ve genellikle daha pahalı elde edilmelerine rağmen; 1. sıcaklıklarının mevsimlere göre çok az değişmesi, 2. renksiz ve berrak oluşu, 3. temiz ve kirlenmesinin güç olması, 4. kimyasal bileşiminin değişmemesi, nedenleri ile tercih edilmektedir.

3 Yeraltısuyu varlığı Bir sahada yeraltısuyu vardır diyebilmek için üç ana koşulun bir arada olması gerekir: 1. Beslenme sahası, yani yağış sularının üzerine düşerek yeraltına bir kısmının sızacağı saha. 2. Poroz yani boşluklu bir ortam. Bu ortam kum, çakıl gibi taneli formasyonlar veya kaya çatlakları olabilir. Kayalar içerisinde yeraltı suyu taşımaya en uygun olanı kireçtaşlarıdır. Atmosferden bir miktar CO 2 alan yağmur suyu kireçtaşı üzerine düştüğünde yatay tabaka ve düşey çatlakları olan kireçtaşına sızmakta ve zaman içerisinde çok büyük boşluk sistemlerini oluşturmaktadır. Bu sistemlerde yeraltı nehirleri bile meydana gelebilmektedir. Bu sistemlere karstik sistem denilir ve bunlar yeraltı sularının en bol bulunabileceği ortamları teşkil ederler. 3. Boşluklu veya çatlaklı ortama sızan suların yeraltında depolanabileceği, birikebileceği bir yapının var olmasıdır.

4 Bu adam ne yapıyor?

5 Yeraltısuyu Arama Teknikleri 1. Yerel yada devlet kurumları tarafından hazırlanmış hidrojeolojik haritalar ve raporlar, 2. Yüzeyde gerçekleştirilen jeofizik etüdler 3. Sondaj kuyularında (borehole) yapılan örnekleme 4. Sondaj kuyularında yapılan jeofiziksel loglama Jeofizik yöntemlerle elde edilen veriler tek başına doğruluk derecesi sınırlı olan bilgiler sunmaktadır. Bu nedenle, bu veriler kuyulardan alınan örneklerle korele edilmelidir. Veriler hem bölgesel hidrojeoloji hem de metodoloji hakkında deneyimli kişiler tarafından yorumlanmalıdır.

6 Yeraltısuyu Aramalarında Kullanılan Haritalar 1. Topografik haritalar, Jeolojik birimlerin türü ve bölgenin yüzey topoğrafyası yeraltı suyunun yerini etkilemektedir. Bitki örtüsü, özellikle kurak iklimlerde sığ yeraltı suyununun mevcut olduğu yerleri gösterebilir Akarsu ağlarının yoğunluğu ve yüzey drenaj şekilleri sızmanın nerede oluşabileceğini gösterebilir. 2. Jeolojik Haritalar, 3. Hidrojeolojik haritalar, 4. Hidrojeokimyasal haritalar ve Hava fotoğrafları

7 Yeraltısularının yüzeye çıkarılması Yeraltısularının çeşitli amaçlara yönelik olarak yüzeye çıkartılması gerekir. Yeraltısuları 2 şekilde yüzeye çıkar: 1. Kaynaklar 2. Kuyular Sondaj kuyuları Adi kuyular

8 Su kuyusu araştırmalarında temel adımlar 1. Test kuyuları için en uygun yerlerin bulunması 2. Sondajla kesilen formasyonları temsil eden örnekler alınması 3. Tamamlanmış kuyularda jeofiziksel loglama yapılması 4. Her geçirimli formasyonda statik su seviyesi derinliğinin tespit edilmesi 5. Su kalitesini belirlemek için potansiyel akiferlerden su örneklerinin alınması

9 Kuyu yeri seçimi Bir su kuyusu yeri seçerken dikkat edilmesi gereken noktalar şunlardır; Akarsu ve kuru derelerin taşkın alanlarının dışında, Heyelanlardan ve bataklıklardan yeterince uzakta, Septik çukur, kanal ve tanklardan vb en az m. uzakta Deniz suyunun akifer içine girişimini önleyecek kadar sahilden içeride, Daha önce açılmış kuyuların etki alanları dışında, olmalıdır.

10 Kuyu Tasarımı Kuyu tasarımı; açılması düşünülen bir sondaj kuyusuna ait tüm jeolojik ve hidrojeolojik verilerin bilinmesi ve yorumlanması ile birlikte kuyuya ait tüm projelendirme detaylarının (delme yöntemi, delik çapı, boru çapı, kuyu derinliği, filtre seviyeleri, su verimi, pompa tipi vb.) birleşimidir.

11 İyi bir kuyu tasarımında dikkat edilecek hususlar: Mevcut ve yakın gelecekteki su ihtiyacına yönelik bir kuyu inşa etmek, Akiferin kapasitesiyle uyumlu şekilde, en az düşümle en yüksek debiyi sağlamak. Uygun yöntemlerle kuyu suyunu kirlilikten korumak ve iyi kalitede su elde etmek. Ekonomik ve en doğru yöntemlerle kuyuyu inşa etmek. Ortalama 25 yıl ve daha fazla ömre sahip bir kuyu inşa etmek.

12 Su kuyusu tasarımı için yapılması gerekli çalışmalar (1): Su kuyusunun açılma amacı ve ihtiyaç duyulan su miktarının tespiti. Açılacak kuyunun derinliği ve çapının belirlenmesi. Açılacak kuyunun içinde kaldığı arazinin litolojisi, bölgenin genel jeolojisi. Açılacak kuyuya ait hidrografik ve hidrojeolojik veriler (dinamik-statik su seviyeleri, yaklaşık debi). Kuyunun delinme yönteminin ve her bir yönteme göre kullanılacak malzemelerin belirlenmesi. Kuyunun delinmesi sırasında karşılaşılabilecek sorunların ve alınabilecek önlemlerin tespiti.

13 Su kuyusu tasarımı için yapılması gerekli çalışmalar (2): Kuyu şantiye yeri hazırlığı sırasında sondaj makinasının yerleşeceği yerin fiziki özelliklerinin ve bu özelliklere göre yapılacak çalışmaların belirlenmesi. Kuyu içine indirilecek boru tipi, et kalınlığı, miktarı ve çap seçiminin belirlenmesi. Kazdırılacak çamur havuzlarının adedi ve boyutları. Sondaj derinliği boyunca geçilmesi muhtemel seviye ve birimlerin bilinmesi, ilgili raporların değerlendirilmesi. Su kalitesini bozabilecek ve problem yaratabilecek seviyelere ait müdahale yöntemlerinin belirlenmesi. Kuyu delinmesini müteakip yapılacak yıkama ve inkişaf işlemlerinin düzenlenmesi. Kuyu verilerine göre pompa derinliği, pompa tipi ve diğer pompa özelliklerinin belirlenmesi. Tüm kuyu projesine ait tüm ek malzeme ve ekipman alımlarının maddi boyutunun hesaplanması.

Benzer belgeler

Akifer Özellikleri

Akifer Özellikleri Doygun olmayan bölge Doygun bölge Bütün boşluklar su+hava ile dolu Yer altı su seviyesi Bütün boşluklar su ile dolu Doygun olmayan (doymamış bölgede) zemin daneleri arasında su ve hava