Meslek Hastalıkları ve İşle İlgili Hastalıklar HULYAER.COM

Transkript

1 Meslek Hastalıkları ve İşle İlgili Hastalıklar

2 Konu Amaç Meslek Hastalıkları ve İşle İlgili Hastalıklar Meslek hastalıkları ve işle ilgili hastalıklar hakkında bilgi sahibi olmak ve sebep-sonuç ilişkilerini kavramak Öğrenim hedefleri Meslek hastalığı tanımını yapabilmek Meslek hastalıkları sınıflandırmasını sıralamak Meslek hastalıkları tıbbi ve yasal tanı süreci hakkında bilgi sahibi olmak Meslek hastalığı kayıt ve bildirimlerini oluşturmaya dair genel bilgiye sahip olmak Meslek hastalıklarının önlenmesine dair bilgi sahibi olmak İşyerinde meslek hastalıklarına neden olan etmenleri nedensel ve sektörel analizler yoluyla yorumlamak İşle ilgili hastalıkların tanımını yapar ve meslek hastalıklarından farklılıklarını gösterebilmek İşle ilgili hastalıklarda neden-sonuç ilişkisinin değerlendirilmesini yapabilmek Meslek hastalığı ve işle ilgili hastalıklara dair sağlık gözetiminde diğer sağlık personelinin görevlerini tanımlayabilmek

3 Çalışan bir kişinin sağlık sorunları üç grupta ele alınabilir. 1. Çalışan kişinin genel sağlık sorunları Bu sorunlar kişinin çalışıyor olmasıyla ilgili değildir 2. Meslek hastalıkları Kişinin çalışıyor olması ve yaptığı işteki faktörlerle ile doğrudan ilişkilidir 3. İşe bağlı hastalıklar Belirli bir işe özgü değildir. Herhangi bir kişide de görülebilir, ancak bazı işlerde çalışıyor olmak bu hastalıkların ortaya çıkmasında bir miktar rol oynayabilir. Ya da hastalığın seyri üzerinde etkisi olabilir. 3

4 Meslek Hastalıkları MADDE 11-B Meslek hastalığı, sigortalının çalıştırıldığı işin niteliğine göre tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, sakatlık veya ruhi arıza halleridir* MADDE 14- Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük halleridir** MADDE 3-l Meslek hastalığı: Mesleki risklere maruziyet sonucu ortaya çıkan hastalık*** *506 Sayılı SSK Kanunu-1964 (mülga yasa) **5510 sayılı SS-GSK Kanunu-2006 ***6331 Sayılı İSG Kanunu 4

5 Meslek Hastalıkları Tekrarlanan sebep; Çalışanın sürekli olarak aynı işi yapıyor olmasıdır. İşin yürütüm şartları; Çalışma ortamı koşullarıdır. Bunlar gürültü, sıcak, titreşim vb fiziksel, kimyasal maddelere ait toz, buhar, vb ile biyolojik ortam koşullarıdır. Diğer derslerde ortam koşulları ayrıntılı olarak verilmiştir. Geçici; Bazı meslek hastalıkları geçicidir ve tedavi sonrası tamamen iyileşir. Sürekli; Bazı meslek hastalıklarının etkileri kalıcıdır ve iyileşmez. Hastalık; Bazı meslek hastalıkları yalnızca organ ve dokularda etkili olur. Sakatlık; Bazı meslek hastalıkları sakatlık (fiziksel özür) yaratır. Ruhsal bozukluk; Bazı meslek hastalıkları ruhsal borukluklar 5

6 Meslek Hastalıkları Bir hastalığın meslek hastalığı sayılabilmesi için; Yapılan işle ilgili olmalıdır, Çalışılan ortamla ilgisi olmalıdır. 6

7 Tanımlar (ILO) Meslek hastalığı: Meslekle spesifik veya güçlü ilişki var. Risk etmeniyle hastalık arasında nedensellik ilişkisi güçlü ve kanıtlanabilir 7

8 Meslek Hastalıklarının Özellikleri Meslek hastalıkları 1 hafta ile 30 yıl arasında değişen zaman aralığında oluşabilir. Meslek hastalığına yol açan etkenle işçinin ilişkisi kesilirse, meslek hastalığı çoğu zaman o evrede durur Meslek hastalıkları işten ayrıldıktan sonra da ortaya çıktığından diğer hastalıklarla karışabilmektedir Meslek hastalığı tanısı koymak için bu alanda uzmanlaşmış kuruluşlara gereksinim duyulmaktadır. 8

9 Meslek Hastalıklarının Özellikleri Meslek Hastalıkları listesini kim / kimler hazırlar? Bu listeleri; Genel Sigorta Yüksek Sağlık Kurulu yapar. Konusunun uzmanı öğretim üyeleri ve Bürokratlardan oluşan bir kuruldur. Her hastalık Meslek Hastalığı sayılmaz! Ancak; Listede yer almasa bile, Yükümlülük süresi aşılmış olsa bile, Hastalığın iş ile ilişkisi olduğu kanıtlanırsa Genel Sigorta Kurumu Yüksek Sağlık Kurulu Kararı ile Meslek Hastalığı sayılır. 9

10 SSK Sağlık İşlemleri Tüzüğü Madde 64 - "Meslek Hastalıkları Listesi» 5 grupta toplanmıştır. A. Kimyasal maddelerle olan meslek hastalıkları B. Mesleki cilt hastalıkları C. Pnömokonyozlar vd mesleki solunum sist. hastalıkları D. Mesleki bulaşıcı hastalıklar E. Fizik etkenlerle olan meslek hastalıkları 10

11 GENEL BİLGİLER Meslek hastalığına yol açan etken (A, B, C, D, E) Hastalıklar ve Belirtileri Yükümlülük süreleri Hastalık tehlikesi olan işler

12 SSK Sağlık İşlemleri Tüzüğü Bu tüzükle meslek hastalıkları, belirtileri, yükümlülük süreleri, hastalık tehlikesi yaratacak başlıca işler ayrıntılı olarak tanımlanmıştır Kanunla sağlanan yardımlardan yararlanabilmek için sigortalının meslek hastalığına sebep olan işinden fiilen ayrıldığı tarih ile meslek hastalığının meydana çıktığı tarih arasında geçecek azami süreye yükümlülük süresi denir. 12

13 BİTTİ BAŞLADI Yükümlülük süresi Çalışma Hastalık 13

14 MESLEK HASTALIKLARINDA TANI SÜREÇLERİ 14

15 Hangi Hastaneler Meslek Hastalığı tanısı koyabilir? Meslek Hastalıkları Hastaneleri Devlet Üniversiteleri tıp Fakülteleri Eğitim ve Araştırma Hastaneleri Meslek hastalığı tanısı konmuş ve rapor verilmişse; İşveren 3 işgünü içinde meslek hastalığı bildirimi yapmak zorundadır. 15

16 Türkiye de Meslek Hastalıkları de yılları arasındaki Türkiye de meslek hastalıklarının % 41 i kömür ve linyit çıkarılması, % 8 i fabrika metal ürünlerinin imali, % 10 u makine ve ekipman imali ile makine ve ekipman kurulumu ve onarımı faaliyet kollarında meydana gelmiştir. 16

17 Türkiye de Meslek Hastalıkları Meslek hastalıkları vakalarının yüksek olması beklenen giyim eşyaları imalatında ise meslek hastalıkları vakalarının toplam içindeki payının % 1 de kalması düşündürücüdür. Gürültüye bağlı işitme kayıpları başta olmak üzere pek çok meslek hastalığının tespit edilememektedir. 17

18 Türkiye de Meslek Hastalıkları Genel olarak gelişmekte olan ülkelerde meslek hastalıkları görülme sıklığının yılda binde 4-12 arasında değişmesi beklenmektedir. İşle ilgili hastalık: %2-10 Türkiye de Meslek Hastalıkları 2007 İstatistikleri; SSK ya kayıtlı işçi sayısı: Saptanan meslek hastalığı sayısı: 1208 Beklenilen meslek hastalığı sayısı (%0.4): Saptanamayan meslek hastalığı:

19 Türkiye de Meslek Hastalıkları Türkiye'de İSG alanındaki en büyük sorun alanlarından birisi de iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili denetim elemanı ve uzman personel sayısının yetersizliğidir. Denetim elemanlarının özverili çalışmalarına karşın, teftiş edilen işyeri sayısı yıllar itibariyle azalmaktadır. İş Teftiş Kurulu son yıllarda İSG denetiminde proje bazlı denetimlere başlamış, rehberlik edici denetim anlayışını benimsemiştir. 19

20 Türkiye de Meslek Hastalıkları İSG alanında bir diğer sorun ise yetişmiş iş sağlığı ve güvenliği uzmanı açığıdır yılı itibariyle Türkiye'de çalışan iş sağlığı ve güvenliği uzmanı sayısı 2000 e yakın olup bunun 10 katından daha fazla iş sağlığı ve güvenliği uzmanına ihtiyaç bulunmakta İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası ile beraber İSG mevzuatının uygulanacağı işyeri ve çalışan sayısının artması nedeniyle, uzman ihtiyacının belirtilen sayıdan daha yüksek olacağı düşünülmektedir. 20

21 Meslek hastalıkları tespiti İş Sağlığı ve Güvenliğinde Gelişmişlik İş kazaları

22 MESLEK HASTALIKLARINDA TANI İLKELERİ Meslek hastalıkları konusunda öncelikle yapılması gereken, hastalık tablosuna doğru bir klinik tanı konmasıdır. Ancak meslek hastalıkları bakımından yalnızca klinik tanı konması yeterli değildir. Söz konusu hastalığın meslek hastalığı olarak tanımlanması için klinik tanının yanı sıra, bu hastalığın belirli bir işte çalışıyor olmaktan dolayı meydana geldiğinin, yani hastalığın meslekle ilişkisinin de ortaya konması gerekir.

23 1. Klinik değerlendirmeler (a) Bütün işlerin tanımlanması (b) İşyeri maruziyetleri (c) Belirtilerin zaman ilişkisi (d) Benzeri yakınmaları olan başka işçilerin varlığı (e) İş dışı etkilenmeler 2. Laboratuar değerlendirmeleri (a) Radyolojik yöntemler (b) Biyokimyasal yöntemler (c) Patolojik incelemeler 3. Meslek ile ilişkinin kurulması

24 MESLEK HASTALIKLARINDAN KORUNMA 1. Kaynakta kontrol yaklaşımları 2. Kişisel koruyucu uygulamaları 3. Tıbbi yaklaşımlar İşe giriş muayenesi Aralıklı kontrol muayenesi Sağlık eğitimi

25 Madde 59 - Meslek hastalıklarına karşı genel önlemler* İşe giriş muayeneleri amaca uygun olacaktır. Ayrıca periyodik sağlık muayeneleri yapılacaktır Bilgilendirme (afişler, vb.), Eğitim (KKD) Zararsız veya daha az zararlı ile değişim Kapalı sistem Havalandırma Atıklar etkisizleştirilmesi *(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü)). 25

26 Mesleki Maruziyetten Meslek hastalıklarının Korunma en önemli özelliği korunabilir olmalarıdır BİRİNCİL KORUNMA Etkenin kaynağına yönelik önlemler, Çalışma ortamına ait önlemler, KKD, İKİNCİL KORUNMA- Erken tanı ve tedavi ÜÇÜNCÜL KORUNMA- İşten ayırma ve rehabilitasyon 26

27 İş Kazaları ve Meslek Hastalıklarından Doğan Hukuki Sorumluluklar İş Kazası ve Meslek Hastalıklarında SS yardımları Sağlık yardımı Geçici iş göremezlikte günlük ödenek Sürekli iş göremezlikte gelir bağlanması Protez takılması, bakımı, onarımı, yenilemesi İlk 4 deki yardımlar için başka yere sevk Yurt dışına tedavi için gönderme Cenaze masraflarının ödenmesi Ölüm durumunda hak sahiplerine gelir bağlanması Evlenecek kız çocuğuna çeyiz yardımı İŞVERENİN KUSURU VARSA, SGK BÜTÜN ÖDEMELERİ GERİ İSTER

28 HUKUKİ SORUMLULUKLAR İş kazaları ve meslek hastalıkları sonucunda; Çalışan zarar görür o Maddi o Manevi Yakınları zarar görür o Maddi o Manevi Yapılan yasal yardımlar çalışanın veya hak sahiplerinin bütün zararlarını karşılamaz Sigorta kurumları manevi zararları karşılamaz Oysa; Yasal Sorumluluklar Sorumluluk hukukunun genel ilkesine göre; Mağdur olanın bütün zararlarının tazmin edilmesi gerekir.

29 Tanımlar (ILO) İşle ilgili hastalık: İşyerinde birçok risk etmeni var ve hastalıkla nedensellik ilişkisi karmaşık. bireylere göre bazı kronik hastalıklar çalışanlarda daha sık görülüyor Toplumdaki diğer 29

30 Dünya Sağlık Örgütüne göre işle ilgili hastalıklar: İşle ilgili hastalıklar (Work-Related diseases) yalnızca bilinen ve kabul edilen meslek hastalıkları değil fakat oluşmasında ve gelişmesinde çalışma ortamı ve çalışma şeklinin diğer sebepler arasında önemli bir faktör olduğu hastalıklardır. Kısaca; Çalışma koşulları ile doğal gelişmesi değişen hastalıklar, işle ilgili hastalılardır. 30

31 Genellikle çalışma ile sağlık arasında birbirini etkileyen bir ilişki vardır Çalışma koşulları İnsanın fizik ve mental yetenekleri Sağlıkla ilgili riskler Fiziksel çalışma, 31

32 Meslek hastalıkları ile İşle ilgili hastalıklar arasındaki farklar Meslek hastalıklarında çevre faktörü, hastalığın oluşumunda esas ve vazgeçilmez, direk sebeptir. Örneğin silis ve silikoz, kurşun oksit buharları ve kurşun zehirlenmesi Bu etkenler yoksa hastalık da yoktur. Ancak hastalıklarda diğer faktörlerin de değişik derecede rol oynayabileceği unutulmamalıdır. Örneğin gürültüden ileri gelen işitme kaybında kişinin yaşı ve duyarlılığı, alışkanlıkları vb 32

33 Meslek hastalıkları ile İşle ilgili hastalıklar arasındaki farklar Meslek hastalıkları, özellikle, sözü edilen riskle doğrudan doğruya karşılaşanlarda oluşur. Fakat bazı vakalarda toplumun diğer kesimlerinde de görülmesi olasıdır. Örneğin Asbestoz: Ev halkı ve iş yeri yakınında yaşayanlarda. İşe bağlı multifaktöriyel hastalıklar, genel toplumda da görülür. Multifaktöriyel işe bağlı hastalıklar, meslek hastalıklarından daha sıktır. 33

34 Bazı örnekler Hipertansiyon Koroner kalp hastalıkları Lokomotor sistemi hastalıkları, Kronik nonspesifik solunum hastalıkları, Mide ve duodonum ülserleri gibi bazı hastalıkların, çalışanlarda yüksek prevalans gösterdiği epidemiyolojik araştırmalarla belirlenmiştir. Bu hastalıklar; İşle ilgili hastalıklardır. 34

35 Bazı örnekler Koroner Kalp Hastalıkları Koroner kalp hastalıkları, hemen bütün toplumlarda, önde gelen ölüm sebeplerindendir. Bu yüksek ölüm hızına çeşitli faktörlerin etken olduğu geniş epidemiyolojik araştırmalar sonucu ortaya çıkmıştır. Bunlar; Kimyasallar Stresörler Fiziksel aktivite Sıcak Soğuk Gece çalışması 35