ÖZEL EGE LİSESİ TÜRKİYE NİN DÜNYA ÜZERİNDEKİ YERİ VE ÖNEMİ

Transkript

1 ÖZEL EGE LİSESİ TÜRKİYE NİN DÜNYA ÜZERİNDEKİ YERİ VE ÖNEMİ Danışman Öğretmen:Şule YILDIZ Hazırlayanlar:Çisil ORDU Çağla BOZKURT Can ERGÖNEN Hilmi GÜVEN Ilgın İÇÖZÜ 2001/2002 İZMİR

2 TEŞEKKÜR Okulumuzda gerçekleştirilen proje çalışmamızda öncelikle bize bu çalışmayı sağlayan Kurucu Temsilcimiz Yansı Eraslan a, İlköğretim müdürümüz Erdoğdu Özcan a, bize her konuda ve öncelikle sosyal konusunda yardımlarını bizlere sunan, Şule Yıldız a, kaynaklarımızı almamızda bize yardımcı olan kütüphane görevlileri Tansu Özbakan ve Funda Sözer e ve ailelerimize çok teşekkür ederiz.

3 ÖNSÖZ Güzel yurdumuz Türkiye Dünya üzerinde kuzey yarımkürede bulunur.türkiye miz etrafı denizlerle çevrili bir yarımada özelliği taşır.kıtalar arasında köprü oluşturur. Asya ve Avrupa kıtalarını birbirine bağlar.karadeniz ve Akdeniz ülkeleri arasında bulunur.bu ülkeler arasında bulunur.bu ülkeler arasındaki deniz ticareti boğazlardan geçer.ülkemiz Ortadoğu petrol yakıtlarına da yakındır.türkiye nin stratejik konumu genelde ülkemize askeri üstünlük sağlar.çünkü Türkiye kara,deniz ve hava yollarını kontrol edebilecek stratejik konuma sahiptir.türkiye matematik konum itibariyle orta kuşağın güneyinde yer aldığı için yazları sıcak, ılıman iklime sahiptir.bu iklim, insanların yaşamını olumlu yönde etkiler.bu yüzden Türkiye de turizm canlıdır.yetişen bitkiler çeşitlidir.

4 İÇİNDEKİLER 1-Teşekkür 2-Önsöz 3-Türkiye nin Dünya Üzerindeki Yeri 4-Türkiye nin Coğrafi Konumu Ve Etkileri Türkiye nin Coğrafi Konumunun Özellik Ve Etkilerini Belirtelim 5-Türkiye nin Kıtalar Arasında Köprü Oluşturması Karadeniz Ve Akdeniz Ülkeleri Arasında Bulunuşu 6-Türkiye Coğrafi Konumunun Çeşitleri 7-Türkiye nin Özel Konumu Türkiye nin Jeopolitik Konumu Türkiye nin Stratejik Konumu 8-Sonuç 9-Kaynakça 10-Resim Kaynakçası

5 A-Türkiye nin Dünya Üzerindeki Yeri Türkiye; Avrupa, Asya ve Afrika Kıt alarının birbirine en çok yaklaştığı yerdedir. Atlas Okyanusuna bağlı bir iç deniz olan Akdeniz ve kolları ile çevrili, yarımadadan oluşmuş bir ülkedir. Anadolu yarımadasını doğudan; Gürcistan, Ermenistan, Nahcivan (Azerbeycan a bağlı özerk cumhuriyet.) ve İran çevreler. Güneydoğusunda Irak, güneyinde Suriye ile komşudur. Trakya yarımadasının batısında Yunanistan, kuzeyinde Bulgaristan yer alır. Türkiye, genel görünüm olarak doğu-batı doğrultusuna uzanan bir dikdörtgen biçimindedir.türkiye kuzey paralelleri ile doğu meridyenleri arasındadır. Buna göre yurdumuz, Kuzey Yarım Kürede, Kuzey Kutup noktasıyla ekvator arasındaki mesafenin yaklaşık ortasındadır. Ancak ekvatora biraz daha yakındır. 36 kuzey paraleli Türkiye nin güneyinde Anamur Burnu na yaklaşırken, Hatay ilinin Topraktutan Köyü, bu paralelin biraz güneyine değin uzanır. 42 kuzey paraleli ise Türkiye nin en kuzey ucu olan Sinop Yarımadasındaki İnce Burundan geçer. 26 doğu meridyeni, Biga Yarımadasında Baba Burnuna yaklaşırken, Gökçeada nın Avdaka Burnu, bu meridyenin daha batısında yer alır. 45 doğu meridyeni ise Türkiye nin en doğu ucu olan, Aras Akarsuyu nun topraklarımızdan aktığı yerin (Türkiye-Nahcivan-İran sınır kavşağı) doğusundan geçer.türkiye bulunduğu enlemlere göre ılıman kuşakta yer alan bir ülkedir. TÜRKİYE NİN COĞRAFİ KONUMU VE ETKİLERİ COĞRAFİ KONUM:Bir ülkenin kıtalara, denizlere,öteki ülkelere,önemli,ticaret,sanayi ve maden bölgelerine göre bulunduğu yeridir.bir ülkenin coğrafi konumu o ülkenin ticaretini,siyasetini ve sonuçta kalkınmasını büyük ölçüde etkiler.coğrafi konum itibariyle diğer ülkelerin uzağında kalmış olan ülkelerin kalkınması yavaşlar. TÜRKİYE COĞRAFİ KONUM İTİBARİYLE: 1.Orta kuşağın güneyinde yer alır. 2.Etrafı denizlerle çevrili yarımada özelliğini taşır. 3.Kıtalar arasında köprü oluşturur. 4.Karadeniz ile Akdeniz ülkeleri arasında bulunur. 5.Ortadoğu, Kafkas ve batı Türkistan petrollerine yakın sayılır 6.Çeşitli ülkelerin siyasi bloklar arasında yer alır. Türkiye coğrafi konumunun bütün bu özellikleri Türkiye nin,siyasetini.kültürünü ticaretini,sanayisini ve kalkınmasını etkiler.

6 TÜRKİYE COĞRAFİ KONUMUNUN ÖZELLİK VE ETKİLERİNİ BELİRTELİM 1.Orta kuşağın güneyinde yer alması Türkiye,matematik konum itibariye orta kuşağın güneyinde yer aldığı için yazları sıcak ılıman iklime sahip olur.bu iklim,insanların yaşamını ve ekonomik etkinliklerini kolaylaştırılır.bitki örtüsünü tarım hayatını,hayvancılık,sanayi,ticaret ve turizmini çeşitlendirir. 2.Yarımada özelliğinde bulunması Türkiye nin etrafı denizlerle çevrilidir.türkiye nin bu yarımada özelliği, a.türkiye nin kıyılarında nemliliği artırır. Nemlilik daha çok insan yaşamını,bitki örtüsünü tarım ürünlerini ormancılık ve Hayvancılığı etkiler.kalkınmayı olumlu yönde etkiler. b.denizciliğin etkileri: Özellikle deniz ulaşımını,deniz ticaretini ve balıkçılığını geliştirir. c.kıyılarda turizmi canlandırır: Türkiye nin denizleri yaz mevsiminde turistik faaliyetleri artırır.türkiye turizmi kalkınmaya büyük katkı sağlar.ancak denizlerin kirlenmesi turizmi ve balıkçılığı olumsuz yönde etkiler. TÜRKİYE NİN KITALAR ARASINDA KÖPRÜ OLUŞTURMASI: Türkiye,Avrupa,Asya ve Afrika kıtaları arasında bulunur.bu kıtalardaki komşu ülkeler arasında ulaşım yolları üzerinde bulunuşu Türkiye yi çok çeşitli yönden etkilemiş ve bu etkiler halen devam etmektedir.bu etkileri kısaca açıklayalım:

7 a.kıtalar Arası Göç ve Savaş Yolları Üzerinde Bulunuşu Tarihi çağlarda çeşitli kavimlerin Anadolu ya yerleşmelerini sağlamıştır. Eski yerleşmeler Türkiye de çeşitli kültürlerin kaynaşmasını sağlamıştır. Türkiye de kültür çeşitliliği ülkemize tarihi zenginlik kazandırmış,günümüzde tarihi eserlerin çeşitlenmesini ve yaygınlaşmasını arttırmıştır.tarihi eserlerin yaygınlığı turizmin gelişmesinde etkilidir. b.ticaret Yolları Üzerinde Bulunuşu:Türkiye Avrupa,Asya,Afrika ülkeleri arasındaki ticaret yolları üzerindedir.bu yollar,türkiye nin ticaretini geliştirir. KARADENİZ İLE AKDENİZ ÜLKELERİ ARASINDA BULUNUŞU: Karadeniz e komşu olan ülkeler örneğin Rusya,Romanya,Ukrayna ve Kafkas ülkeleri ile Akdeniz kıyısındaki ülkeler arasındaki deniz ticareti boğazlardan geçer.bu transit ticaret Türkiye ye ekonomik yarar sağlar. PETROL VE DOĞALGAZ YATAKLARINA YAKINLIĞI Türkiye Ortadoğu nun Irak petrol yataklarına yakındır.bu nedenle Irak petrollerine ulaşım kolaylığından dolayı ucuza satın alırız.kuzey Irak petrollerinin borularla ülkemizden ihraç edilişi ülkemize ekonomik yarar sağlar.türkiye nin coğrafi konumu,azerbeycan petrol yataklarına Rusya ve Türkmenistan doğalgaz yataklarına yakınlık sağlar.bu enerji kaynaklarına yakınlık petrol ve doğalgaz ulaşımını kolaylaştırır.böylece ithal edilen enerji kaynağının ülkemize düşük maliyet ile girmesi sağlanarak ekonomik gelişme hızımız artar. SİYASİ BLOKLAR ARASINDA BULUNUŞU: Türkiye coğrafi konum itibariyle siyasi blok oluşturan çeşitli ülkeler arasında bulunur.

8 TÜRKİYE NİN İÇİNDE BULUNDUĞU SİYASİ BLOKLAR: a.nato savunma paktı:türkiye NATO ya dahil olan ülkeler arasında yer alarak dış ülkelerin saldırılarına karşı savunmasını kolaylaştırır. b.islam ülkeleri birliği:türkiye islam ülkeleri birliğine üyedir.bu nedenle islam ülkeleri ile siyasi ekonomik dayanışma sağlar.bu dayanışma Türkiye nin ekonomik kalkınmasında bulunur. c.türk ülkeleri birliği:türkiye *Batı Türkistan da,türkmenistan,özbekistan ve Kazakistan la *Kafkasya da Azerbaycan ve diğer küçük Türk ülkeleriyle *Balkanlarda,Bosna Cumhuriyeti ile ekonomik ve kültürel yönden işbirliği içindedir. Türk ülkeleri ile olan işbirliği Türkiye nin ticaretini ve dış ülkelerdeki siyasi önemini etkiler Sonuç:Türkiye nin coğrafi konumu,türkiye nin kültürel ve ekonomik yönden kalkınmasının sağlayarak diğer ülkeler arasında Türkiye ye siyasi önem kazandırır. TÜRKİYE COĞRAFİ KONUMUNUN ÇEŞİTLERİ Türkiye nin coğrafi konumu geniş bir kavramı kapsar.coğrafi konum içinde matematik konum,jeopolitik konum,stratejik konum gibi konumlarda yer alır. Bu konumların özellik ve etkilerini kısaca açıklayalım Türkiye nin Dünya ve yüzeysel enlem ve boylamına göre Ortadoğu nun yeri Türkiye nin matematik konumudur.bu konuma göre: Türkiye: a kuzey enlemleri b Doğu boylamları arasındadır. MATEMATİK KONUMUN EKONOMİK ETKİLERİ 1-Enlemin Etkileri:Türkiye bulunduğu enleme göre orta kuşağın güneyindedir.bu konum Türkiye nin iklim,bitki örtüsü,tarım ürünleri ve hayvancılığını etkiler.ayrıca insan yaşamında ve nüfus dağılışında etkili olur.genel olarak Türkiye2nin matematik konumu Türkiye nin gelişmesinde olumlu etkililer yapar. 2-Boylamın Etkileri:Türkiye doğu batı doğrultusunda 45-25=19 meridyenlik bir alan kaplar.bu alan zaman farklılığında etkilidir.türkiye nin özel konumunda da etkileri vardır.bu konu özel konum başlığında açıklandı.

9 TÜRKİYE NİN ÖZEL KONUMU Türkiye nin yer şekilleri, iklimi, bitki örtüsü, tarım ürünleri, hayvancılığı, madenciliği, endüstrisi, ticaret ve turizmi Türkiye nin özel konumuyla ilgilidir. Bu özelliklerin oluşumu ve şekillenmesi özel konuma bağlıdır. Örnekler: A-Batıdan doğuya doğru gidildikçe yükseltinin artması ve sıcaklığın azalması B-Kıyılardan iç kısımlara doğru yağışın azalıp kuraklığın artması C-Karadeniz kıyılarında çay, fındık ve turunçgil yetişmesi D-Akdeniz kıyılarında turunçgil ve muz yetişmesi E-İç bölgelerde tahıl tarımının yaygınlığı F-Kuzey bölgelerde sığır, Güneydoğu Anadolu da koyunların yaygınlığı G-Turizmin Ege ve Akdeniz kıyılarında gelişmesi vb. Bütün bu özellikler ve benzerleri Türkiye nin özel konumuna bağlı olarak gelişir ve çeşitlenir. TÜRKİYE NİN JEOPOLİTİK KONUMU Türkiye nin coğrafi konumuyla ilgili olan siyasi konumuna jeopolitik konum denir. Terim anlamı: Jeo = yer Politik = politika-siyaset Jeopolitik, yerle ilgili siyaset anlamında bir terimdir. Türkiye nin Avrupa, Arap, İran ve Türk ülkeleri ile ilgili siyasi politikasında coğrafi konumun önemi büyüktür.türkiye, varlığını ve ekonomik gelişimini sürdürebilmesi için bu ülkelerle olan siyasi ilişkilerine sağlam temellere dayandırmalı ve coğrafi konumunun avantajından yararlanabilecek politika izlemelidir. TÜRKİYE NİN STRATEJİK KONUMU Stratejik Konum:Coğrafi konumla sağlanan askeri konumdur.bir yerin düşmana karşı olan savunma gücü o yerin konumuyla ilgilidir.boğazlar, adalar, dağlar, vadiler ve ovaların savaşlarda olumlu ve olumsuz etkileri vardır. Türkiye nin stratejik konumu genelde Türkiye ye askeri üstünlük sağlar.savaşlarda ülkenin korunmasını kolaylaştırır.çünkü Türkiye kara, deniz ve hava yollarını kontrol edebilecek stratejik konuma sahiptir.böylece bu konum Türkiye ye stratejik üstünlük sağlamakta ve savaşlarda savunmasını kolaylaştırmaktadır.stratejik konum yörelerin ekonomik gelişmesinde de etkili olur.kurulan askeri tesisler yörede ekonomik kalkınmaya etki eder.

10 SONUÇ Türkiye, ekvatorla Kuzey Kutup Noktasının arasındadır. Türkiye nin bulunduğu yer nedeniyle Asya, Avrupa ve Afrika nın kesiştiği yerdedir.türkiye kıtalar arasında köprü oluşturur. Ayrıca petrol bakımından zengin ülkelere yakındır.asya, Avrupa arasındaki en önemli ticaret ve ulaşım yolları Türkiye den geçer.türkiye ortalama yüksekliği fazladır ve engebelidir. Bu durum tarım, nüfus, sanayi, ulaşım ve yerleşmeyi etkiler. Stratejik önemi olan boğazlara sahiptir. Ayrıca Asya-Avrupa arasında bir köprü oluşturmaktadır. Türkiye coğrafi konum itibariyle siyasi blok oluşturan çeşitli ülkeler arasında bulunur. Türkiye nin coğrafi konumu, Türkiye nin kültürel ve ekonomik yönden kalkınmasını sağlayarak diğer ülkeler arasında Türkiye ye siyasi önem kazandırır.

11

12 KAYNAKÇA MEB.Sosyal Bilgiler 7 Yazarları:Rıfat Turgut-Güler Şenünver-H.Samim Kesim- Ezdihar Kara RESİM KAYNAKÇASI