ÖSYS DEKİ GELİŞMELER VE YENİ SINAV SİSTEMİ Burak Okuç > Maltepe Dersaneleri-Ankara

Transkript

1 ÖSYS DEKİ GELİŞMELER VE YENİ SINAV SİSTEMİ Burak Okuç > Maltepe Dersaneleri-Ankara Günümüzde üniversite mezunu olmak hatta yüksek lisans ve doktora yapmak önemli bir gereklilik haline gelmektedir. Lise öğrenimini tamamlayan öğrenciler ile ailelerini yakından ilgilendiren bu durum, ülkemizde üniversiteye giriş sistemlerinin belirli aralıklarla değişmesiyle daha büyük önem taşımaktadır. Bu yazıda öncelikle ÖSYM nin kuruluşundan itibaren ülkemizde üniversiteye giriş sisteminin nasıl bir değişim yaşadığını irdeleyeceğiz. Daha sonra da 2010 yılı için üniversiteye giriş sisteminde ne gibi değişikliklerin yapılmasının planlandığı, bu değişikliklerin neleri amaçladığı, nasıl bir yöntem izleneceği gibi konular üzerinde durulacaktır. Yazı, 1 Mart 2009 tarihine kadar ÖSYM ve YÖK tarafından yapılan açıklamalar ile ÖSYM başkanı sayın Ünal Yarımağan ın sunusundan yararlanılarak hazırlanmıştır. Üniversitelerarası Seçme Sınavı(ÜSS) Ülkemizde 1926 yılından itibaren üniversiteye girişte muhtelif yöntemler izlenmiştir. Bu değişimin en önemli aşamalarından birisi, 1974 yılında sınav hizmetlerini yürütecek ayrı bir birim (ÖSYM) kurulması kararı alınmasıdır. Üniversiteye giriş sınavı, yılları arasında ÖSYM tarafından merkezi sistemle tek aşamalı olarak yürütülmüştür. Üniversitelerarası Seçme Sınavı (ÜSS) ismi verilen bu sınav, yapıldığı dört dalda hazırlanan sorularla gerçekleştirilmiştir. Genel yetenek, Fen bilimleri, Sosyal bilimler ve Yabancı dilden sorular sorulmuştur. Bu dönemde okul başarısının puana herhangi bir katkısı olmamıştır. İki aşamalı sınav sistem 1981 yılında uygulanan değişiklikle üniversiteye girişte Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS) ve Öğrenci Yerleştirme Sınavı (ÖYS) isimleri verilen iki aşamalı sınav sistemine geçilmiştir. Bu değişiklikle birinci aşamada yetenek ölçülmesi, ikinci aşamada bilgi ölçülmesi hedeflenmiştir. İkinci aşamada lise 1, 2 ve 3 üncü sınıfların tümünden soru sorulmaya başlanmıştır. Her konudan yeterli soru sorulabilmesi için soru adedi artırılmıştır. Öğrencilerin sadece kendi alanları ile ilgili sorulara cevap vermesi sağlanmıştır yılına kadar uygulanan iki aşamalı bu sınav sisteminde testlerin bölümleri şöyle gerçekleşmiştir: ÖSS ÖYS Sözel Bölüm (Türkçe + Sosyal Bilimler) Sayısal Bölüm (Matematik + Fen Bilimleri) Türkçe Sosyal Bilimler Matematik Fen Bilimleri Yabancı Dil Yeniden tek aşamalı sistem 1998 yılında iki aşamalı sınavdan vazgeçilerek yerine yeniden tek aşamalı sınav tercih edilmiştir. Bu değişiklikle ÖYS den vazgeçilerek yetenek ölçücü ÖSS tercih edilmiştir. Öğrencilerin okullarından aldıkları notların üniversite puanına katkısı artırılmıştır. Ortaöğretim kurumlarının ÖSS ortalamalarının puana katkısı sağlanmıştır. Alan ve bölümlere farklı puan katsayısı uygulaması başlatılmıştır. Kendi alanında tercih yapan meslek lisesi öğrencilerine ek puan verilmiştir. Bu değişiklikle öğrencilerin kendi alan/bölümü dışındaki bölümlere girişi imkânsız hâle gelmiştir. Değişiklikte başarı düzeyi yüksek okullardan (özellikle Fen liselerinden) başarılı öğrencilerin kaçışının önlenmesi düşünülmüş, tüm öğrencilerin kendi bölüm ve alanlarında yüksek öğretime özendirilmesine, ortaöğretimde yapılan yatırımların boşa gittiği kanaatinin ortadan kaldırılmasına çalışılmıştır. Okul notlarının katkısı artırılarak öğrencilerin okul derslerine ağırlık vermesi hedeflenmiştir. Ancak beklenen ve hedeflenenlerden farklı sonuçlar alınmış, tüm öğrencilerin üniversitelere girişi zorlaşmıştır. Genel lise öğrencilerinin mesleki eğitim kurumlarına ve alanları dışındaki, meslek liseli öğrencilerinin bölümleri dışındaki yüksek öğretim kurumlarına girişi engellenince kendi alanlarında bile puanların aşırı yükselmesine yol açılmıştır. Bazı kişilerde okul notlarına müdahale edildiği endişesi ortaya çıkmış; ÖSYM, Millî Eğitim Bakanlığından bazı okulların not dağılımlarının incelenmesini istemiştir. Lise

2 son sınıf konularından soru sorulmadığı için ortaöğretim kurumlarının son sınıflarında eğitim öğretim yapılamaz hâle gelmiş, yükseköğretime gelen öğrencilerde yetersizlik gözlemlenmiştir. Tüm adaylar için ortak müfredata dayalı olarak Türkçe, Sosyal Bilimler, Matematik ve Fen Bilimleri alanlarında testler oluşturulmuş, ayrı bir günde de Yabancı Dil Sınavı (YDS) uygulanmıştır yılında puanların her yıl değişmesini önlemek, öğrencilerin okul derslerine daha fazla ağırlık vermesini sağlamak, Fen liselerinden öğrenci kaçışını engellemek ve yerleştirmede öğrenci kapasitesini en iyi ölçtüğü düşünülen derslerin ağırlığını artırmak amacıyla sistem içinde bazı değişiklikler gerçekleştirilmiştir. Bu değişiklikte, puan aralığı sabitlenerek ÖSS puanlarının her yıl değişmesini önleyecek bir formül geliştirilmiş, ÖSS baraj puanları yükseltilmiş ve okul notları ile Türkçe ve matematik derslerinin puanlara katkısı da önemli ölçüde artmıştır. Tek aşamada iki sınav 2006 yılında liselere devamı sağlamak, öğrencilerin okul derslerine daha fazla ağırlık vermesini temin etmek, öğrenci not dağılımlarına müdahaleyi önlemek ve üniversiteye alınan öğrencilerin yeterliliklerini artırmak hedeflerine dönük olarak sistemde yeniden düzenlemeye gidildi. Bu değişiklikte testler, lise müfredatının tümünü kapsayacak şekilde yeniden düzenlendi. Soru adetleri ve sınav süresi artırılarak ÖSS-1 ve ÖSS-2 diye iki ayrı puan türü ortaya konuldu. Derslerin sınav puanına katkı oranları ile ağırlıklı Ortaöğretim Başarı Puanı (AOBP) hesaplama yöntemi değiştirildi. Bu değişiklikle öğrencilere uygulanacak testler şöyle oldu: ÖSS-1 / Ortak Testler (Ortak müfredata dayalı) ÖSS-2 / Alan Testleri (Genel lise, zorunlu alan derslerine dayalı) Ayrı bir günde yapılan Yabancı Dil Sınavı (YDS) Türkçe Sosyal Bilimler-1 Matematik-1 Fen Bilimleri-1 Edebiyat-Sosyal Bilimler Sosyal Bilimler-2 Matematik-2 Fen Bilimleri da durum ne olacak? Gerek YÖK, gerekse ÖSYM den yapılan açıklamalar, üniversiteye giriş sisteminin yeniden değişeceğini ve yeni bir yapılanmaya gidileceğini göstermektedir. Yapılan açıklamalarda yeni sınav sisteminin iki aşamalı olacağı öngörülmektedir. Birinci aşama Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS), ikinci aşama ise Lisans Yerleştirme Sınavı (LYS) olarak isimlendirilmektedir. Bu değişimdeki genel amaçlar şöyle açıklandı: 1.Adayların Sosyal Bilimler, Fen Bilimleri gibi ders grupları başarısı yerine Tarih, Coğrafya, Fizik, Kimya gibi ders başarılarını ölçmek. 2.Adaylara her dersin sorularını yanıtlamak için sınırlı bir süre vererek ders puanlarının eşit koşullarda elde edilmiş karşılaştırılabilir ölçütler olmasını sağlamak. 3.Her sınavda adaylardan gibi çok sayıda ders yerine, birbiriyle ilişkili birkaç dersten soruları yanıtlamalarını istemek. 4.Mevcut sistemde ders grupları puanlarından hesaplanan 3 tür ÖSS puanı (SAY, SÖZ, EA) yerine, ders puanlarını kullanarak çok sayıda puan hesaplamak, böylece seçme ve yerleştirmenin etkinliğini arttırmak. 5.Adayların ikinci aşama sınavlardan yalnız seçtiklerine girebilmesini sağlamak. 6.Açık uçlu soruların da sorulabileceği bir sistem yapısı oluşturmak. Uygulama nasıl olacak? 2010 da uygulanması düşünülen yeni düzenlemede Nisan ayının ilk yarısında Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS) ve Haziran ayının ikinci yarısında da beş ayrı alanda Lisans Yerleştirme Sınavı (LYS) yapılacak: LYS Sabah Öğleden sonra

3 1.Hafta 2.Hafta Cumartesi LYS-1 Pazar LYS-4 Cumartesi LYS-2 Pazar LYS-3 LYS-5 Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS) Birinci aşama olan Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS), ortaöğretimi bitirip, yükseköğretim programlarına gitmek isteyen tüm adayların gireceği ve ortaöğretimin tüm okul türü ve alanlarında ortak olarak okutulan derslerle ilgili soruların yer alacağı bir sınav. YGS nin amacı Bu sınav, adayların, a) açık öğretim programları ile örgün ön lisans programlarına yerleştirilmesinde esas alınacak olan başarı puanını, b) lisans programlarına yerleştirilebilmesi için yapılacak Lisans Yerleştirme Sınavları na girebilmeleri için aranan asgari başarı puanını, belirlemek amacıyla yapılacak. YGS de yer alacak testler Bu sınavda yer alacak testler, orta öğretimde okutulan ortak derslerin yükseköğretim açısından temel ve belirleyici olanlarından sorulacak sorulardan oluşturularak Türkçe, Temel Matematik, Sosyal Bilimler ve Fen Bilimleri alanlarında test usulü ile gerçekleştirilecek. Her bir alandan soru olmak üzere soru olacağı tahmin edilen testler, her alan için ayrı kitapçıkta olabileceği gibi tek kitapçık ya da üç ayrı kitapçık şeklinde de uygulanabilir: YGS nın LYS na etkisi olacak mı? Yükseköğretime geçiş sınavında alınan puanlar, belli oranda Lisans Yerleştirme Sınavlarına eklenecek. Lisansa Yerleştirme Sınavları (LYS) Adayların ders düzeyindeki bilgi ve yeteneklerini ölçen ve YGS ile yerleştirme yapan programlar dışındaki örgün lisans programlarına yerleştirmede esas alınacak başarı puanını belirleyen sınavlardır. Lisansa Yerleştirme Sınavları (LYS) her bir alandan sorunun sorulacağı beş ayrı sınav olarak gerçekleşecek. Matematik ve Geometri sorularının yer alacağı Matematik Sınavı (LYS-1); Fizik, Kimya ve Biyoloji sorularının yer alacağı Fen Bilimleri Sınavı (LYS-2); Türk (Dili ve) Edebiyatı ve Coğrafya-1 sorularının yer alacağı Edebiyat-Coğrafya Sınavı (LYS-3); Tarih, Coğrafya-2 ve Felsefe grubu sorularının yer alacağı Sosyal Bilimler Sınavı (LYS-4) ile Yabancı Dil Sınavı (LYS-5).

4 Puan Türleri 2010 dan itibaren uygulanacak yeni sistemde çok sayıda Ağırlıklı Puan Türü (LYS Puanı) olması planlanıyor. Puan türleri kesin olmamakla birlikte dört grupta toplanabileceğini tahmin edebiliriz. Bunlar: 1. Matematik-Fen Puan Türleri (MF-1, MF-2,..., MF-k) 2. Türkçe-Sosyal Puan Türleri (TS-1, TS-2,..., TS-m) 3. Türkçe-Matematik Puan Türleri (TM-1, TM-2,..., TM-n) 4. Yabancı Dil Puan Türleri (DİL-1, DİL-2,..., DİL-p) Bir fikir vermesi için varsayımsal olarak oluşturduğumuz örnekler aşağıda verilmiştir:

5 Hangi programlar için hangi sınav? a) MF Adayları hangi sınavlara girecekler b) TM Adayları hangi sınavlara girecekler c) TS Adayları hangi sınavlara girecekler d) YD Adayları hangi sınavlara girecekler

6 Yeni Sınav Sisteminin getirdikleri Yükseköğretim kurulunun aldığı kararla çerçevesi belirlenen yeni sınav sisteminde olacaklardan bazıları belli ise de henüz netleşmeyen şeyler de vardır. Hangi sınavların yapılacağı (YGS; LYS-1, LYS-2, LYS-3, LYS-4, LYS-5) ve her sınavda hangi derslerle ilgili sorular sorulacağı belli. Bu anlamda adayların tedirgin olmasını gerektiren bir durum yok. Adaylar, mevcut sistemde hangi derslerle ilgili ne tür sorulara yanıt veriyorlarsa, yeni sistemde de aynı derslerle ilgili aynı tür sorulara cevap verecekler. Birinci aşamanın ikinci aşamayı etkileyeceği ile hangi yükseköğretim programlarına girmek için hangi sınavlara girmek gerektiği ana hatlarıyla belli. Sınavların ne zaman yapılacağı da yaklaşık olarak yine belirlenmiş durumda. Peki değişen nedir? Lisans programlarına gitmek isteyen adaylar: çoğunlukla bir yerine üç sınava girecekler ve daha çok soruya cevap verecekler. Adayların ders düzeyindeki bilgi ve yetenekleri sınırlı sürelerde ölçülecek. Henüz kesin olmayan konular nelerdir? Sınav süreleri, testlerdeki soru sayıları yaklaşık olarak tahmin edilse de henüz belli değil. YGS de kaç soru kitabı kullanılacağı; YGS ve LYS puanlarının nasıl hesaplanacağı, bunların puan aralıkları, ağırlıklı puan katsayıları, YGS testlerinden hangilerinin LYS puanlarını nasıl etkileyeceği ve benzeri şeyler de henüz net değil. Ortaöğretim Başarı Puanı (OBP) ve Ağırlıklı Ortaöğretim Başarı Puanı(AOBP) nın hesaplanmasında bir değişiklik yapılıp yapılmayacağı, yerleştirme puanlarının nasıl hesaplanacağı, yerleştirme puan aralığının ne olacağı, OBP ve AOBP nin yerleştirmedeki katsayıları gibi konularda şu anda merak edilmekte. Puan türlerinin ne olacağı ve hangi yükseköğretim programlarının hangi puan türüyle öğrenci alacağına dair tahminler olsa da bunlar hakkında da henüz kesin bir bilgi yok. Meslek lisesi çıkışlı adayların kendi alanındaki yüksek öğretim programlarına gitmesi için nasıl bir düzenleme yapılacağı, ek puan uygulaması olup olmayacağı ve ek puan olacaksa bunun katsayısının ne olacağı da şimdilik belli değil. Ders başarısı puanı etkileyecek mi? Puanlar hesaplanırken de ders başarılarının kullanılması söz konusu olabilecek. Örneğin belli bir puan türünde fiziğin ağırlığı yüzde 20 olacak şekilde veya Kimyanın ağırlığı yüzde 10 olacak şekilde kullanılabilir. Bir başka puan türünde ise tersine Biyolojinin ağırlığı ya da Matematiğin ağırlığı biraz daha az olacak şekilde değerlendirilebilir. Mimarlık ve benzeri programlara yerleşecek adaylarda kullanılan puan türünde, Geometrinin ağırlığı Matematiğe göre daha fazla olabilir. Bilgisayar mühendisliğine giden öğrencilerin Kimya, Biyoloji bilgilerinden çok, belki Fizik bilgileri, Mantık bilgileri ve Dil bilgileri daha çok önem taşıyabilir. Tıbba giden öğrenci için Biyoloji ve Kimya bilgileri ön planda olabilir. Sonuç Bütün bu çözümlemelerden sonra 2010 da uygulanması düşünülen yeni üniversiteye giriş sisteminin, sınava girecek öğrencileri nasıl etkileyeceğini kısaca birer cümleyle ifade edersek: 1. Yeni sistem sınav maratonuna yeni bir heyecan getirecek. 2. Adayların yerleştirme puanları hesaplanırken hem ilk aşamadaki sınavda hem de ikinci aşamada katıldığı sınavlardaki başarıları dikkate alınacak. 3. YGS yi aşamayan öğrenciler LYS ye giremeyecekler.

7 4. Soru sayısı artacağından derslerin ayrıntıları önem kazanacak. 5. Yeni sınav sistemi öğrencilerin eğitimden kopmalarını önleyecek, öğrencileri lise son sınıfa kadar eğitimin içinde olmalarını sağlayacak. 6. Yeni sistemde de yerleştirme puanları hesaplanırken ortaöğretim başarı puanı eklenecek. 7. LYS nin 5 farklı oturumda yapılması öğrencinin dikkat dağınıklığını, sınav kaygısını azaltacak. 8. Özellikle LYS lere zorlu rakipler katılacağından yarış daha da kızışacak. 9. Farklı alanlarda bölüm seçme imkânı olacak. 10. Meslek liseli öğrencilerin diğer alanlar için önü açılabilecek. 11. Üniversitelerin bölümleri daha çok yarışacak. Ve dersler daha çok belirleyici olacak. 12. Yeni ÖSS sistemi ile sınavsız geçiş olmayacak. 13. Meslek yüksek okullarına hazırlık şartı gelecek. 14. Yerleştirmenin merkezi yapılması ve üniversitelere göre bölümlerin farklı puan türüyle alması güvenilirlik anlamında önemlidir.