S evresi: Organellerin iki katına çıkarılması devam ederken DNA sentezi olur.

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "S evresi: Organellerin iki katına çıkarılması devam ederken DNA sentezi olur."

Selim Akarsu
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 HÜCRE DÖNGÜSÜ İnterfaz: Bölünmeyen bir hücre interfaz durumundadır. Bu safhada replikasyon ve bölünme için hazırlık yapılır. Çekirdek belirgindir, bir yada daha fazla çekirdekçik ayırt edilebilir. Kromozomlar kromatin yığını şeklindedir. G 1 Evresi: Ribozomlar ve organellerin miktarı iki katına çıkar S evresi: Organellerin iki katına çıkarılması devam ederken DNA sentezi olur. G 2 Evresi: Hücrenin mitoza hazırlandığı evredir. M-Evresi: Mitoz ve sitoplazma bölünmesinin (sitokinez) gerçekleştiği evredir. Hücre döngüsü, bitkilerde saat, hayvanlarda saat olmakla birlikte; bazı organizmalarda 20 dk. gibi kısa ya da günler hatta haftalar sürecek kadar uzun olabilir. Sürelerdeki en büyük farklılık G1 evresinde ortaya çıkar. Örneğin; embriyo hücreleri çok hızlı bölünür ve G1 yok denecek kadar kısa sürer. Farklılaşmasını tamamlamış iskelet kası hücreleri ve sinir hücreleri G1 evresinde tutulu kalmıştır. Ve normal şartlarda asla bölünmezler. Kalp kası hücreleri ise G2 de tutulu kalmış hücrelerdir. Nedeni bilinmiyor. ** G1 de kalmış bir hücre çekirdeği S fazındaki bir hücreye aktarılırsa, çekirdek etkinleşerek hücre S fazına girer. Aynı şekilde G2 de kalmış hücre mitozdaki bir hücre ile kaynaştırılırsa kromozomları hemen yoğunlaşmaya başlar ve kendisi de mitoza girer. ** Hücre döngüsünü kontrol eden maddelere SİKLİN denmektedir. Bunların hücre döngüsü proteinlerine (CDC) bağlanması yada ayrılmasıyla kontrol sağlanmaktadır. MİTOZ BÖLÜNME (M!) PROFAZ Sentriyoller iki kutba doğru ilerler. Her sentriyol çifti yakınında bir mikrotübül sistemi ortaya çıkar ve tüm yönlere yayılır. Bu üçlü mikrotübül dizilerine Aster denir. Sentriyoller kutuplara ilerlerken bazı mikrotübüller aksi yöndeki sentriyollerden uzanan mikrotübüllere tutunur, böylece polar mikrotübüller oluşturulur. Asterler polar mikrotübüllerle birlikte sepet benzeri iğler (Mitoz iği) oluşturur. Geç profazda kromatitlerin sentromeri üzerinde oluşan kinetokor denilen plaklara tutunur. Çekirdek zarı yavaş yavaş kaybolur. Krozomlar kısalıp kalınlaşarak belirgin hale gelir. (Kro.lar iki kromatit şeklindedir)

2 Çekirdekçik kaybolur. METAFAZ Metafazdan önce prometafaz denilen kısa bir dönem vardır. Başlangıçta çekirdekte tamamen rasgele dağılmış olan kro.lar iğ ekvatoruna doğru hareket etmeye başlar. Bu hareket kinetokor mikrotübüllerini oluşturan tübülin alt birimlerinin büyüyebilme (birbirine eklenerek) ve kinetokor bağlantılarında sindirilmesinden kaynaklanır. Prometafaz sonunda her kro. eşit biçimde iki kutup tarafından çekilmiş durumdadır. Metafaz sırasında kro.lar iğ ortası boyunca dizilirler. Her ikiz kromatit çiftinin sentromerleri birbirinden ayrıldığı zaman metafaz sona erer. ANAFAZ İki tam kro. grubu bu evrede birbirinden ayrılır. Tek kromatid kro.ları içeren iki set farklı kutupları gider. Kro.lar sentromerlerinden kutuplara çekilirken, zıt kutuplarda bulunan polar mikrotübüller çapraz bağlantılarla kutupları iterek birbirinden ayırırlar. Bu esnada mikrotübüllerin boyu uzamaktadır. Anafaz sonunda hücre birbirinden iyice uzaklaşmış iki kro. grubu içerir. TELOFAZ Profazın tersidir. Kutuplardaki kro. grubu yeni çekirdek zarları ile çevrilir. İğ iplikleri kaybolurken kro.lar çözülmeye başlar ve interfaz evresindeki biçimlerine geri dönerler. Yeni çekirdeklerin tamamen interfaz haline geçmesiyle telofaz sona erer. Sitokinez geç telofazda başlar ve sıklıkla telofazın sonunda tamamlanır. SİTOKİNEZ

Hayvan hücrelerinde: Hücreyi saran bir bölünme yarığı oluşumu ile başlar. Bu yarık hücreyi bir uçtan diğer uca bölene dek derinleşir ve iki yeni hücre meydana getirir.

3 Hayvan hücrelerinde: Hücreyi saran bir bölünme yarığı oluşumu ile başlar. Bu yarık hücreyi bir uçtan diğer uca bölene dek derinleşir ve iki yeni hücre meydana getirir. Aktin-miyozin etkileşmesi sitokinezi gerçekleştirmektedir. Bitki hücrlerinde: Hücrenin ekvator bölgesinde hücre plağı denen özel bir zarın oluşumu ile başlar. Çoğunlukla golgi az miktarda da ER dan köken alan veziküllerin sitoplazmanın merkezinde yan yana dizilip sonra bileşirler. Çevresel olarak da yeni oluşmuş hücrelerin zarlarıyla birleşirler. Daha sonra orta lamel ve Primer Hüc.Duv. öncülleri meydana gelir. MAYOZ BÖLÜNME (R!) Hücrede kromozom sayısının yarıya indirgenmesi amacıyla yapılan bölünmeye mayoz veya redüksiyon bölünme denir. Mayoz bölünmenin amacı gerçekte bir çoğalma değil, aksine eşeysel rekombinasyonları ve bunun sonucunda biyolojik çeşitliliği meydana getirmektir. Birbirini takibeden iki bölünme şeklinde olan mayozun birinci bölümünde kromozom sayısı yarıya iner, ikinci bölümünde ise tipik bir mitoz bölünme meydana gelir.

4 İNTERFAZ I Mitoz bölünmede olduğu gibidir. Genetik materyal ve organeller kendini eşler. PROFAZ I Kromotin iplikler kısalıp, kalınlaşır ve belirgin kromozom şeklini alır. Kromozomlar üzerindeki kromerler belirgin hale gelir. Bu evreye Leptoten de denir. Çekirdek zarı yavaş yavaş erir ve sentrozomlar kutuplara doğru hareket eder.homolog kromozomların her bir çiftinin yan yana gelip ve birbirinden ayrılmadan kalmalarına zigoten denir. Homolog kromozomlardaki bu protein eksenler birbirine enine protein köprülerle bağlanarak çok sağlam synaptonemal kompleksleri oluştururlar. Yapısında 4 kromotid bulunan bu komplekslere tetrad bu olaya da sinapsis denir. birinci profazın bu evresine ise Zigoten adı verilir. Sinaps sırasında kromozomlar hem kısalıp hem de kalınlaşırlar. bu evreye de Pakiten de denir. Bu sırada çok önemli bir olay olan krossing over başlar. METAFAZ I Mitozda bir çift ikiz kromotid ihtiva eden homolog kromozomlardaki her bir kromozomun hücrenin ekvator tablasın a hareket etmesine karşılık, mayoz bölünmede ekvator tablasında yer alan kromozomlar 2 homolog kromozom çifti halindedir ve her birinde ikişer hibrid kromotid bulunmaktadır. ANAFAZ I Bu safhada profazın ortalarında birbirine sinaps yapan homolog kromozomlar birbirinden ayrılmaya başlarlar.hibrid kromotidleri ihtiva eden her bir kromozomun iğ ipliklrine takılıp kutuplara doğru hareket etmesiyle birinci anafaz son bulunur. TELOFAZ I Bu safha tümüyle mitoza benzer tek fark ise mitozda yeni teşekkül eden çekirdekte ana hücreninkine eişt sayıda kromozom bulunmasına karşılık mayoz bölünmede bu kromozom sayısı yarya inmiştir. Mitoz bölünmedeki her bir kromozom bir kromotid kromozomdur. Halbuki mayozdakiler bir çift hibrit kromatid ihtiva eden kromozomlar halinde bulunurlar. MAYOZ II PROFAZ II Birinci bölünmenin telofozı ile ikinci bölünmenin arasında bir dinlenme devresi olmadan çekirdek zarı parçalanır. Birinci iğ iplikçiklerinin doğrultusunu dik yeni iğ iplikçikleri oluşur. METAFAZ II Her oğul hücrenin haploıd (n) kromozomu ekvatoral düzlem üzerinde dizilir. Bu evrede kromozomlar ikili görülür. ANAFAZ II

5 Ekvatoral düzlem üzerinde dizilmiş olan diatlar sentromerlerinin uzunlamasına bölünmesiyle birbirinden ayrılırlar. Her kromatid anafaz kromozomu halinde kutuplara çekilir. TELOFAZ II Kromozomların helezonları açılır, dolayısıyla görünmez olurlar. Çekirdek zarları oluşur sitoplazma bölünür. Böylece bir hücreden 4 tane haploid hücre meydana gelir. * Sitoplazma bölünmesi Hayvansal hücrelerde: Çekirdek bölünmesi tamamlandıktan sonra sitoplazma ortadan boğumlanarak ikiye bölünür ve iki ayrı hücre oluşmuş olur. Bitkisel hücrelerde: Oluşmuş olan iki çekirdekli hücrenin ortasında bir orta lamel (ara lamel) oluşur ve hücre duvarına kadar ulaşır. Dolayısıyla birbirine bitişik iki hücre oluşur. Mayoz bölünme sonucunda n kromozomlu 4 hücre (gamet)oluşur.

Benzer belgeler

Şekil 1. Mitoz bölünmenin profaz evresi.

Şekil 1. Mitoz bölünmenin profaz evresi. KONU 9. HÜCRE BÖLÜNMESİ MİTOZ BÖLÜNME Mitoz bölünme tek hücreli canlılardan, çok hücreli canlılara ve insana kadar birçok canlı grubu tarafından gerçekleştirilebilir. Mitoz bölünme sonunda bölünen hücrelerden