11. SINIF KONU ANLATIMI 43 SİNDİRİM SİSTEMİ 2 SİNDİRİM SİSTEMİ ORGANLARI

Transkript

1 11. SINIF KONU ANLATIMI 43 SİNDİRİM SİSTEMİ 2 SİNDİRİM SİSTEMİ ORGANLARI

2 4) Mide Tek gözlü torba şeklinde olan, kaburgaların ve diyaframın altında karın boşluğunun sol üst bölgesinde, yemek borusu ve ince bağırsak arasında bulunan «J» şeklindeki organdır. Midenin yemek borusu ile bağlandığı yere kardia, ince bağırsak ile bağlandığı bölgeye pilor denir. En geniş bölümüne ise fundus denir. Mide ve karın bölgesindeki organların dış kısmında bağ dokudan oluşan periton (karın zarı) bulunur. Midedeki tüm olayları vagus siniri ve gastrin hormonu düzenler. Yemek borusu ve midenin bağlantı bölgesinde özel bir kas halkası vardır. Bu kasıldığında mide girişi kapatılır. Mide içindeki sindirim hareketleriyle mide içeriğinin yemek borusuna dönmesi engellenir. Yemek borusundaki peristaltik hareket mideye ulaşınca ise açılır. Mide duvarı içten dışa doğru üç tabakadan oluşur. İç tabaka Mukoza tabakası Orta tabaka Enine boyuna çapraz düz kaslar Dış tabaka Bağ doku bulunur.

3 Düz kas tabakasının çeşitli olması mideye hareket çeşitliliği kazandırır. Bu şekilde mekanik sindirim yapılmış olur. Midenin iç yüzeyindeki bezler çeşitli tiptedir. Bazıları mide iç yüzeyini kaplayan mukus salgısı, bazısı ise HCl ve sindirim enzimleri salgılar. Tüm bunların karışımı olan mide sıvısı (mide özsuyu) salgılanır. Mide özsuyunda mukus, HCl, pepsinojen bulunur. Bunlara ek olarak genç memelilerde (bebek) ve sütle beslenen çocuklarda renin (lap) denilen enzim bulunur. Renin (Lap) Renin enzimi, sütteki kazein proteini çöktürmeye (peynirleştirmeye) dolayısıyla midede uzun zaman kalmasına ve sindiriminin kolaylaşmasına yardımcı olur. Aksi halde kısa sürede bağırsağa geçen süt tam sindirilemediğinden ishale neden olur. Mukus Mide mukozasını örterek korur. Devamlı sindirildiğinden sürekli salgılanır.

4 HCl İnaktif durumdaki pepsinojeni aktif pepsin haline dönüştürür. HCl pepsinojen pepsin Pepsinin çalışması için uygun ph ortamı sağlar. Besinlerle mideye giren mikropları öldürür. Pankreas ve bağırsak bezlerinin salgı yapmasını uyarır. Pepsin İnaktif olarak pepsinojen halinde salgılanır. HCl sayesinde pepsin haline dönüşür. Asit ph da çalışır. (1,5 2,5) Proteinleri polipeptidlere dönüştürür. (Kimyasal sindirim) Ergin insanlarda renin enziminin görevini yapar.

5 Besinler ağızda çiğnenirken vagus siniri midenin çıkış kapısına yakın bir bölgede bulunan hücreleri uyarır. Bu hücreler gastrin hormonu salgılar. Gastrin hormonu kana verilince mukoza tabakasındaki bezler uyarılır ve mide özsuyu salgılanır. Besinler mide hareketleri ve mide özsuyu sayesinde bulamaç haline dönüştürülür. Buna kimus denir. Kimus, pilor kaslarının gevşemesiyle ince bağırsağa geçer.

6 5) Onikiparmak Bağırsağı (Duedonum) İnce bağırsağın ilk cmlik bölümüdür. Kimus onikiparmak bağırsağına geçince sinirsel uyarılarla sekretin ve kolesistokinin hormonu salgılanır. Bu hormonlar pankreas ve karaciğerin salgı salgılamasını kontrol eder. Onikiparmak bağırsağından ayrıca enterogastrin hormonu da salgılanır. Bu hormon mideyi uyararak gastrin hormonunun salgılamasını durdurur. Sekretin hormonu pankreası uyararak kimusu nötralleştirecek bazik özellikte sıvı salgılamasını sağlar. Kolesistokinin hormonu safra kesesinin kasılmasını uyarır. Safranın ince bağırsağa dökülmesini sağlar. Aynı zamanda pankreası uyararak pankreatik enzimlerin dökülmesini sağlar. Safra karaciğerden koledok kanalı, pankreas enzimleri ise wirsung kanalı ile onikiparmak bağırsağına taşınır. Bu iki kanalda bağırsağa girmeden önce vater kabarcığına taşınır. Oradan bağırsağa geçerler. İnce bağırsak içerisinde kasların hareketi sonucu oluşan besin karışımına kilus denir.