ORMAN ENDÜSTRİ POLİTİKASI DERS 3 DÜNYA VE AVRUPA ORMANLARI

Transkript

1 ORMAN ENDÜSTRİ POLİTİKASI DERS 3 DÜNYA VE AVRUPA ORMANLARI

2 DÜNYA ORMANLARI

3 Orman Alanı FAO 2007 ye göre dünya orman alanı yaklaşık olarak 3.9 milyar hektardır. Bu miktar, dünya genel alanının % 30 udur. Dünya ormanlarının % 67 si yapraklı, % 33 ü ise ibrelilerden oluşmaktadır. Bu sözü edilen orman alanlarının % 60 ı işletmeye uygun, % 40 ı da işletme dışı orman alanıdır. Örneğin, Kuzey Amerika nın % 55 i, Avrupa nın ise % 95 i işletme ormanıdır. Bu işletilen ormanların yarısı Kanada, ABD ve Rusya Federasyonu gibi ülkelerde, öbür yarısı da Tropik ve Subtropik Güney Amerika ile Asya ülkelerinde bulunmaktadır

4 Kalite Planlaması Konseyi ve ABD Dışişleri Bakanlığı nın 1980 yılında yayınladığı 2000 Yılına Toplu Bakış adlı incelemesinde, uzmanların tahmini, 2000 yılına kadar 450 milyon ha. orman alanının azalacağı yönündedir. Bu tahmin ve başka tahminler, her yıl milyon ha. orman azalmasına dayanılarak yapılmaktadır. Bu azalmanın belli başlı nedenleri ise, Dünyada nüfusun çok hızlı bir şekilde büyümesi sonucu, yiyecek ve odun ihtiyacının, yerleşim ve ulaşım için olan gereksinmenin artması ile çok sayıda enerji ve su toplama tesislerinin yapımıdır. Ayrıca, pek çok Güney Doğu Asya ve Latin Amerika ülkesinde dış ticaret ve bütçe açıklarını kapatmak için ormanların verim gücü üstünde kesim yapmaları da orman alanlarını azaltmaktadır. Buna karşılık Kanada, ABD ve Avrupa daki orman alanlarında bir artış söz konusudur.

5 Orman Azalmasının Nedenleri Az gelişmiş ülkelerde yoğunlaşan nüfusu kaldıramayan, alt yapısı yetersiz kentler ve kırsal alanlarda çevre sorunlarıyla birlikte ormanların tahribi gündeme gelmektedir. Gelişmiş merkez ülkelerde ise, çevrenin ve ormanların tahribi, yoğun endüstrileşme ve yüksek tüketimden kaynaklanmaktadır. Doğanın dolayısıyla ormanların tahribinin gelecekte tarım, endüstri, sağlık vb. açılardan yaratacağı sorunlar bütün toplum kesimlerince benimsenmektedir. Gelişmiş ülkelerde ormanları tahrip eden firmalara çeşitli yaptırımlar uygulanmakta, bu durum da çoğu kez maliyet artışına neden olmaktadır. Halbuki az gelişmiş ülkelerde benzer uygulamalar yapılmadığından buradaki firmalar rekabet üstünlüğü sağlamaktadır. Ülkemizdeki sanayileşmeye koşut olarak artan ormansızlaşma ve erozyon olgusu bir diğer örnektir.

6 Dünyada çok yönlü ve birbirine bağlı etkenler ile oluşan orman azalması, değişik yörelerde kendine özgü yöntemlerle önlenebilir. Bu bağlamda uluslararası orman varlığının arttırılması politikalarında aşağıdaki üç amaç önerilmektedir. 1-İlk olarak, orman varlığını korumak ve arttırmak için uygun yetişme ortamlarında yeni orman kurmak, orman açmacılığı ve çevre sorunu yaratacak yararlanmaları, olanaklar ölçüsünde, acil ve istikrarlı bir şekilde ve yöreye uygun işletme yöntemleriyle ortadan kaldırmak, 2-Küresel düzeyde olumsuz etkileri görülen zararlı emisyonları azaltmak, 3-Ormanların biyolojik çeşitliliğini korumaktır.

7 Mülkiyet Az gelişmiş veya gelişmekte olan ülkelerde orman ve orman ürünleri endüstrisi işletmeciliğinde çok sayıda sorun ortaya çıkmaktadır. Buna karşılık, gelişmiş ülkelerde özellikle orta Avrupa ülkelerindeki orman sahipleri, geleneksel olarak devamlı ve gelecek kuşakları düşünen ormancılık ve orman endüstrisi etkinliğinde bulunmaktadır. orman mülkiyeti durumuna baktığımızda, Şekil 5.2 den görüleceği gibi, dünya ormanlarının yaklaşık % 77 si kamu mülkiyetinde, % 23 ü özel mülk şeklindedir. Her iki mülkiyet tipi, bölge ve ülkelerin sosyal ve ekonomik yapıları ile arazi mülkiyetinin tarihsel gelişimlerine bağlı olarak farklı oranlarda görülmektedir.

8 Odun üretimi YUVARLAK ODUN Endüstriyel Odun Yakacak Odun Kerestelik ve Kaplamalık Tomruk Kağıt Hamuru Diğer Endüstriyel Yuvarlak Odun ODUN ESASLI LEVHALAR ODUN Kontrplak Yonga Levha Lif Levha Kaplama Levha OSB HDF MDF İzolasyon Levhaları ODUN HAMURU Mekanik Yarı Mekanik Kimyasal Geri Dönüşüm Ağartılmamı ş Sülfat Ağartılmış Sülfat Ağartılmamı ş Sülfit Ağartılmış Sülfit KAĞIT ve KARTON Grafik Kağıdı Paketleme Kağıtları Gazete Kağıdı Mekanik İşlenmemiş Saman Kağıdı Kuşe Kağıt Basit Ambalaj Kağıtları Oluklu Mukavva Özel Ambalaj Kağıtları Yuvarlak Odun Odun Esaslı Levhalar Odun Hamuru Kağıt ve Karton Odun Ürünleri 1000 m m ton 1000 ton Kıtalar Latin Dünya Amerika Kuzey Afrika Asya Avrupa Okyanusya ve Amerika Karayipler Üretim Tüketim Dışalım Dışsatım Üretim Tüketim Dışalım Dışsatım Üretim Tüketim Dışalım Dışsatım Üretim Tüketim Dışalım Dışsatım Paketleme Amaçlı Diğer Kağıtlar Temizlik Kağıtları Diğer Kağıt ve Kartonlar

9 Bu üretilen odun hammaddesinin yarıya yakın kısmı enerji elde etmek amacıyla kullanılmaktadır. Az gelişmiş ülkelerde bu oran % 80-90, gelişmiş ülkelerde ise yaklaşık % 20 oranındadır. Buna karşılık endüstri toplumları (gelişmiş ülkeler), endüstriyel yuvarlak odun hammaddesinin % 90 ını işlemektedir. Dünyada odun hammaddesi üretim miktarının, odun hammaddesi artımından daha az olduğu bölgeler ve ülkeler bulunmaktadır. Örneğin, eski S.S.C.B., Güney Amerika, Amerika, Kuzey Amerika vb. gibi. Ancak, bazı Asya ülkeleri, Karaipler ve belli başlı Afrika ülkelerinde odun tüketiminin; artım miktarından daha fazla olmasına karşın uygulamada kutup ve çöl gibi odun üretimi veya tüketimi olmayan bölgelerde bulunmaktadır. Günümüzde dünyada kişi başına 0.6 m3 odun hammaddesi üretilmektedir. Finlandiya da 3.3 m3, ABD de 1.5 m3 ve Hindistan da 0.2 m3 odun tüketildiği görülmektedir.

10 AVRUPA ORMANLARI Avrupa da orman alanı 144 milyon hektardır. Bunun % 95 i en az bir idare müddeti içinde odun üretimi yapılmış orman niteliğinde olan işletme ormanıdır. Bu ormanların % 42 si yapraklı, % 58 i ibrelilerden oluşmaktadır. Kişi başına düşen orman alanı 0.30 hektar olup, düşük bir düzeydedir. Belirtilen orman alanı dünya orman alanının % 3 ünün biraz üstündedir. Buna karşın, ormanların sürdürülebilirliği ilkesi doğrultusunda dünya odun tüketiminin 1/5 ine yakın kısmı bu ormanlardan sağlanmaktadır. Avrupa ormanları, dünyanın en verimli ormanları arasında yer almaktadır. Bu ormanlarda hektardaki ağaç serveti ve verimi dünya ortalamasının üstündedir

11 Bu ormanlar farklı özelliklerde olup, bölgeler düzeyinde önemli yapısal değişiklikler göstermektedir. Sözü edilen orman bölgeleri aşağıdaki gibi sıralanabilir: 1-Kuzey Avrupa (Norveç, İsveç, Rusya Fed.) ibreli ve huş ormanları, 2-Kuzey-Doğu Avrupa (Güney İsveç, G. Finlandiya, Baltık kıyıları) ibreli ve yapraklı orman, 3-Orta Avrupa (Almanya, Avusturya, Çek Cumhuriyeti, Alp Dağlarının kuzey etekleri) kayın ve meşe ormanları, 4-Batı Avrupa (Hollanda, İrlanda, Fransa, Belçika) yapraklı orman, 5-Alp Bölgeleri (Fransa, İsviçre, Avusturya, İtalya, Yugoslavya), 6-Güney-Doğu (Doğu Avusturya, Macaristan, Romanya, Bulgaristan, Yugoslavya, Slovakya) meşe-stepler, 7-Doğu Avrupa (Rusya Federasyonu, Ukrayna v d) meşe-stepler, 8-Güney Avrupa ve Adalar (İspanya, Portekiz, İtalya, Güney Fransa, Yugoslavya kıyıları) kestane-maki bölgesi.

12 Odun Üretimi Ülke Orman Alanı % Belçika Almanya Danimarka İngiltere Finlandiya Fransa Yunanistan İrlanda İtalya Yugoslavya Hollanda Norveç Avusturya Polonya İsviçre İsveç İspanya Çek Cumhuriyeti Macaristan Kişi Başına Düşen Alan (ha) Genel Alan Orman Alanı Avrupa da Rusya Federasyonu hariç yuvarlak odun üretim miktarı ülkeler itibariyle ele alındığında, toplam yuvarlak odun üretiminde en yüksek paya sahip ülkeler, İsveç (53.5 milyon m3), Fransa (44.2 milyon m3), Finlandiya (38.7 milyon m3) ve Almanya (37.3 milyon m3) dır.

13 Nüfus Orman Alanı Avrupa ülkeleri içinde gerek nüfus, gerekse ekonomik büyüklük açısından başta gelen Almanya nın orman alanı yaklaşık 9 milyon hektardır. Bu alan ülke genelinin % 29 unu oluşturmaktadır. Yine bu değer, İsviçre, Fransa ve Polonya gibi ülkelerinkine yakın, İskandinavya ülkeleri ve Avusturya gibi ülkelerinkinden daha az, İngiltere, İrlanda, Danimarka ve Hollanda vb ülkelerden daha yüksektedir. Avrupa da Finlandiya, kişi başına düşen 4.17 ha. orman ile başta gelmekte, Hollanda ise 0,2 ha. ile kişi başına en az orman alanı düşen ülke konumundadır.

14 Odun Dışsatımcısı Ülkeler 1. İsveç 2. Finlandiya 3. Avusturya 4. Norveç 5. Romanya 6. Çek Cumhuriyeti Odun Dışalımcısı Ülkeler 1. İngiltere 2. Almanya 3. İtalya 4. Fransa 5. Hollanda 6. Belçika/Lüksemburg 7. Danimarka 8. İspanya 9. Macaristan 10. Yunanistan 11. İrlanda 12. Bulgaristan