Akın Pala,

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Akın Pala, akin@comu.edu.tr. http://akin.houseofpala.com"

Canan Fişek
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Akın Pala, 1

2 Küçükbaş Hayvan Yetiştirme 2

3 3

4 Kaç tür koyun var, verimlerine göre Etçi ırklar, Sütçü ırklar, Yapağıcı ırklar 4

5 Kaç tür koyun var, anatomi Yurdumuzda koyunların belirli yönde verim özellikleri tam gelişmediğinden sınıflandırmayı kuyruk yapılarına göre yapmak daha kolaydır: Yağlı kuyruklu olanlar; Akkaraman, Morkaraman, Dağlıç ve İvesi. İnce ve uzun kuyruklu olanlar; Kıvırcık, Sakız, Karayaka ve Türk merinosu. 5

yapmak daha kolaydır: Yağlı kuyruklu olanlar; Akkaraman, Morkaraman, Dağlıç

6 Türkiye'de koyun ırklarının sayısal varlığı ve bölgelere göre dağılımı Koyunun Irkı Sayısı % Yetiştirme Bölgesi Yağlı Kuyruklu Irklar Akkaraman Orta Anadolu Morkaraman Doğu Anadolu Dağlıç Ege ve Batı Anadolu İvesi Güney doğu Anadolu İnce ve Uzun Kuyruklu Irklar Kıvırcık Ege ve Marmara Karayaka Karadeniz Sakız Ege Türk Merinosu Marmara, Orta Anadolu Diğerleri Değişik Bölgeler TOPLAM

000 12 Ege ve Batı Anadolu İvesi 1.177.000 4 Güney doğu Anadolu İnce ve Uzun Kuyruklu Irklar Kıvırcık 1.776.

7 Akkaraman Tüm Orta Anadolu'ya yayılmış ve sayı bakımından en fazla olan koyun ırkımızdır başlık mevcudu ile koyun varlığımızın % 44'ünü teşkil eder. Bölge şartlarına adapte olmuş, açlığa, kuraklığa ve kötü hava şartlarına dayanıklıdır. Et verimleri az ve et kalitesi düşüktür. Dişiler 35-40, koçlar 40-50kg. Kuyrukları büyüktür ve 4-6 kg kadardır, 12 kg'a kadar olabilir, yuvarlak ve S şeklindedir. 7

Bölge şartlarına adapte olmuş, açlığa, kuraklığa ve kötü hava şartlarına dayanıklıdır.

8 Akkaraman Kulaklar sarkıktır. Yıllık süt verimleri kg (3-5 ay) olup, ikiz yavrulama oranı % kadardır. Baş, boyun, karın altı ve bacaklar çıplaktır. Baş ve ayaklarda siyah lekeler görülebilir. Yapağıları kaba ve karışık olup, beyaz renktedir. Yıllık yapağı verimleri kg kadardır cm uzunluğunda 35 mikron kalınlıkta yapağı 8

9 Akkaraman Akkaraman koyun ve koç. 9

10 Akkaraman Akkaraman normal tip ve kangal tipi (Sivas Malatya) 10

11 MORKARAMAN KOYUNU Doğu Anadolu bölgesinde yetiştirilir başlık mevcudu ile koyun varlığımızın % 22' sini teşkil eder. Akkaramanlar gibi açlığa ve kötü hava şartlarına dayanıklıdır. Et verimleri az ve et kalitesi düşüktür. Baş, boyun, karın altı ve bacaklar çıplaktır. Yıllık süt verimi kg olup (4-5 ay), ikizlik oranı % 20-30' dur. Yapağıları kaba ve karışık olup, mor veya koyu kahverengidir. Yıllık yapağı verimleri kg' dır. 11

Akkaramanlar gibi açlığa ve kötü hava şartlarına dayanıklıdır. Et verimleri az ve et kalitesi düşüktür.

12 MORKARAMAN KOYUNU 12

13 MORKARAMAN KOYUNU 13

14 DAĞLIÇ KOYUNU Halk arasında Herek ve Gıcık olarakta bilinir. Bilecik, Eskişehir, Kütahya, Afyon ve Denizli gibi Ege ve Batı Anadolu İllerinde yetiştirilir başlık mevcudu ile koyun varlığımızın % 12'sini teşkil eder. Canlı ağırlıkları Akkaramanlardan daha azdır ama etleri lezzetlidir. Koyun kg. Koç kg. 14

15 DAĞLIÇ KOYUNU Ağız, burun, göz etrafı ve ayaklarda siyah lekeler görülür. Baş ve ayaklar çıplaktır. Süt verimi kg olup (4-5 ay laktasyon), ikizlik oranı % 12-15' dir. Yapağıları kaba ve karışık olup, beyaz renklidir. Yıllık yapağı verimleri kg'dır ve halı sanayiinde tercih edilmektedir. 15

Süt verimi 30-60 kg olup (4-5 ay laktasyon), ikizlik oranı % 12-15' dir.

16 DAĞLIÇ KOYUNU 16

17 DAĞLIÇ KOYUNU 17

18 RAMLIÇ KOYUNU %65-70 Rambouillet, %30-35 Dağlıç Et yapağı verim yönlüdür. Canlı ağırlık ortalama 50 kg. Dağlıç koyununa göre daha iri Kuzular doğumda kg Süt verimi 70 kg Yapağı verimi 3 kg. 18

19 RAMLIÇ KOYUNU 19

20 Çine Çaparı (Aydın Çine ilçesi) Yağlı kuyrukludur ve kuyruk içe doğru kıvrılır. Yok olma tehdidi altındadır Saf ırk 100 civarında koyun 20 koç Süt verimi günde 330 gr., Laktasyon süresi 146 gün 5 ay Laktasyonda 50 kg. 20

21 Çine Çaparı (Aydın Çine ilçesi) Doğum ağırlığı 3.8 kg. 2.5 ay canlı ağırlık 14 kg. 5 aylık canlı ağırlık 21 kg. Günlük canlı ağırlık artışı (2.5 ay)=14-3.8/(2.5 ay=75 gün) = 10.2/75 = 10200gr/75= 136gr Günlük canlı ağırlık artışı (5 ay ort.)=21-3.8/150 gün =17.2/150=17200/150=115gr Günlük canlı ağırlık artışı (2.5-5 ay arası) =21-14/75 gün = 7000/75 = 93gr 21

22 Çine Çaparı (Aydın Çine ilçesi) 22

23 Texel Şampiyon texel koyunlar 23

24 İVESİ KOYUNU Güneydoğu Anadolu'da yetiştirilir başlık mevcudu ile koyun varlığımızın % 4' ünü teşkil eder. Et verimleri ve et kalitesi orta derecededir. 210 günde (7 ay) 300 litre süt verimleri vardır, rekortmen hayvanlar 750 litre süt verebilmektedir. Kırsal koşullarda kg süt 24

25 İVESİ KOYUNU İkizlik oranı % 10-20' dir. İyi bir seçimle kg kadar süt veren sürüler elde edilebilir. Baş, boyun ve ayaklar kahverengi, kulaklar uzun ve sarkık. Yıllık yapağı verimleri 2.0 kg olup, 33 mikrondur, lüle uzunluğu (staple length) 16 cm dir. 25

26 İVESİ KOYUNU 26

27 İVESİ KOYUNU 27

28 KIVIRCIK KOYUNU Trakya ve Kuzeybatı Anadolu da yetiştirilir başlık mevcudu ile koyun varlığımızın % 6' sını teşkil eder. Et verimleri az olmasına rağmen et kalitesi en iyi koyun ırkıdır. Süt verimleri yüksek olup, yıllık süt verimleri kg' dır. 150 gün laktasyon süresi 28

29 KIVIRCIK KOYUNU İkizlik oranı % 10-20' dir. Yıllık yapağı verimleri kg olup, yapağı kalitesi diğer yerli koyunlarımızdan daha üstündür. Özellikle genç hayvanlardan elde edilen yapağılar kumaş imalinde kullanılır. Koyunlar boynuzsuz, koçlarda yana doğru uzanan spiral boynuzlar 29

30 KIVIRCIK KOYUNU 30

31 KARAYAKA KOYUNU Karadeniz bölgesinde yetiştirilir başlık mevcudu ile koyun varlığımızın % 3' ünü teşkil eder. Küçük cüsseli hayvanlardır. Et verimleri düşük ama et kalitesi iyidir. Süt verimleri kg olup, ikizlik oranı % 4-6' dır. Yıllık yapağı verimleri kg' dır. Yapağısı çok kaba olup, yataklık olarak çok tutulur ve piyasada iyi fiyata satılır. 31

32 KARAYAKA KOYUNU Karayaka koç. 32

33 KARAYAKA KOYUNU 33

34 SAKIZ KOYUNU Daha ziyade İzmir yöresinde yetiştirilir. Koçlar spiral boynuzlu, koyunlar boynuzsuz Süt ve yavru verimleri yüksektir 100 koyundan 200 kuzu Yıllık süt verimleri kg kadardır. Genellikle ikiz ve üçüz doğururlar. 3-5 başlık gruplar halinde yetiştirilir. En yüksek yapılı yerli koyun, cidago 70cm Yapağısı kaba ve karışık olup, yıllık yapağı verimleri kg'dır. 34

35 SAKIZ KOYUNU Sakız koç 35

36 Siyah başlılar Sakız, burnu arched olanlar Tahirova. SAKIZ KOYUNU 36

37 Tahirova %75 Doğu Friz x %25 Kıvırcık birleştirme (kombinasyon) melezlemesi Vücut beyaz, ince uzun kemikli Kuyruk ince ve yapağısız (çıplak) Cidago 70 cm., vücut uzunluğu 70 cm. Koyunlar 60 kg., koçlar kg. 37

38 Tahirova Doğumda kuzu sayısı 1.80 Doğumda 4-5 kg., 3. ayda 30 kg günde kg süt 300/240=1.25kg günde süt Yapağı verimi 3-4 kg 50 S den yüksek yapağı 38

39 Sönmez Koyunu Reşit Sönmez (Ege Üniversitesi) Sakız koç ve Tahirova koyun melezlenir, döller Tahirova koçlarına verilir. %75 Tahirova, %25 Sakız olur Ege bölgesinin sıcak ve kurak iklimine ve kan parazitlerine Tahirova ya göre daha dayanıklıdır. 39

40 Sönmez Koyunu Dördüncü ayda 30 kg Tahirova 3. ayda 30 kg Laktasyon süt verimi 185 günde 360 kg Günde 1.95 kg süt 3-4 kg yapağı verir 40

41 Menemen koyunu %75 Ile de France ve %25 Tahirova genotipi içermektedir. Hızlı gelişme özelliği Ile de France dan, süt ve döl verimi düzeyi Tahirova dan Etçi koyun görünümündedir İri baş, kısa kalın boyun Derin göğüs Geniş sırt Kalın ve kısa bacak, dolgun butlar 41

42 Menemen koyunu Cidago yüksekliği 70 cm Sırt yüksekliği 68 cm Sağrı yüksekliği 70 cm Vücut uzunluğu 70 cm Göğüs uzunluğu 38 cm Göğüs çevresi 100 cm İncik çevresi 11 cm Sağrı genişliği 20 cm Tam Kare 42

43 Menemen koyunu Kuzu sayısı Doğum ağırlığı 5-6kg 4. ay ağırlığı 40 kg. Süt verimi kg Laktasyon süresi 120 gün Yapağı verimi 4-5 kg 43

44 Menemen koyunu Koçaltı koyun başına kuzu sayısı 0.74 Doğuran koyun başına kuzu 1.26 İkizlik %23 44

45 Acıpayam koyunu İvesi koçları x Dağlıç koyunları (ID) Doğu Friz x İvesi melezi Asaf koyunu ID x Asaf =Acıpayam %25 Doğu Friz + %50 İvesi + %25 Dağlıç olur 150 kg süt verimi 112 günde Dördüncü ayda 32 kg Halı tipi yapağı ve yağlı kuyruklu Dağlıç koyunlarını aşabilir Ekstansif koşullara uygundur 45

46 Acıpayam koyunu 46

47 Türkgeldi Koyunu Tahirova koç x Kıvırcık=F1 Tahirova koç x F1 =G1 G1 ler kendi aralarında çiftleştirilip seleksiyonla Türkgeldi koyunları Çiftleşme mevsimi uzundur gün 47

48 Türkgeldi Koyunu 180 günde 180 kg süt verir Doğumda kuzu sayısı Yüksek bacaklıdır Koyunlar kg koçlar kg 48

49 Türkgeldi Koyunu 49

50 Karagül 50

51 İmroz Gökçeada koyunu olarak da bilinir. İnce uzun kuyruklu ve minik bir ırktır. Beyaz renklidir, siyah lekeler de vardır. Canlı ağırlık kg, ikizlik %15-25 Süt verimi kg' dır. Laktasyon süresi gün Kirli yapağı verimi 2 kg. 51

52 İmroz 52

53 MERİNOS KOYUNU Alman et Merinoslarının Akkaraman ve Kıvırcıklarla yapılan melezlemesi sonucu Andolu Merinosu. %75-80 Merinos Kuyrukları ince olup, kuyruk yağı bütün vücuda dağılmıştır. Canlı ağırlıkları kg'dır. Et verimleri ve et kaliteleri yüksektir. Yıllık süt verimleri kg, ikizlik oranı % 15-20' dir. 53

54 MERİNOS KOYUNU Yapağı verimleri fazla olup, yıllık kg' dır. İnce birörnek yapağıları vardır ve dokuma sanayinde kullanılmaktadır. Yapağı artık tek başına para etmediğinden Merinos yetiştiriciliği azalmaktadır. 54

55 MERİNOS KOYUNU Merinos x Kıvırcık çevirme melezlemesi ile Karacabey Merinosu %90-95 Merinos genotipi G2 ve G3 seviyesindeki Alman et merinosu x Akkaraman melezlerinin kendi aralarında çiftleştirilmesi ve seleksiyonu ile Konya Merinosu Merinos Akkaraman G1 leri Akkaraman koçlara verilerek yarım yağlı kuyruklu %35-40 Merinos genotipi taşıyan Malya koyunu oluşturulmuştur. 55

56 Malya KOYUNU Vücut beyazdır, baş ve bacaklarda siyah lekeler bulunabilir. Kuyruk yarım yağlı. Kirli yapağı gömlek ağırlığı : 2,4-2,8 kg. Canlı ağırlık (koyunlarda) : kg. (koçlarda) : kg. Laktasyon süresi : 120 gün Laktasyon süt verimi : kg. Döl Verimi : % 110 Karkas ağırlığı : kg. Et Randımanı : % Alman-Et Merinoslarının Akkaraman Koyunlarıyla birleştirme (kombinasyon) melezlemesi yöntemiyle çiftleştirilmesi suretiyle oluşturulmuştur. 56

57 Malya KOYUNU 57

58 MERİNOS KOYUNU Merinos koyunu. 58

59 Bafra Koyunu Sakız ve Karayaka F1 Sakız koçlara verilerek Sakız G1 ve kendi arasında seleksiyon yapılmıştır. Kombinasyon melezlemesi %75 Sakız, %25 Karayaka Bafra Samsun da ortaya çıkarılmıştır. Laktasyon verimi 50 kg Küçük cüsseli Cidago 60 cm, vücut uzunluğu 70 cm. 59

60 Bafra Koyunu 100 koyundan 180 kuzu 90. günde (3 aylık) sütten kesilir Doğumda 4 kg. Sütten kesimde 23 kg Günlük canlı ağırlık (23-4)/90=210gr. 60

61 Bafra Koyunu 61

Benzer belgeler

Sakız Koyunu. Prof.Dr.. Orhan KARACA. Adnan Menderes Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Zootekni Bölümü, AYDIN

Sakız Koyunu. Prof.Dr.. Orhan KARACA. Adnan Menderes Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Zootekni Bölümü, AYDIN Sakız Koyunu Prof.Dr.. Orhan KARACA Adnan Menderes Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Zootekni Bölümü, AYDIN SAKIZ Türkiye ve Yunanistan ın ortak ırkıdır Adını, İzmir in Çeşme ilçesine komşu olan Yunanistan