EDİTÖR Prof. Dr. Mehmet BAYYİĞİT

Transkript

1 DEVLET KİTAPLARI İKİNCİ BASKI..., 2014

2 MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI YAYINLARI... : 5886 YARDIMCI VE KAYNAK KİTAPLAR DİZİSİ... : ?.Y Her hakkı saklıdır ve Milli Eğitim Bakanlığına aittir. Kitabın metin, soru ve şekilleri kısmen de olsa hiçbir surette alınıp yayımlanamaz. EDİTÖR Prof. Dr. Mehmet BAYYİĞİT GÖRSEL TASARIM UZMANI Barış CAN DİL UZMANI Özlem ESEN PROGRAM GELİŞTİRME UZMANI Toper AKBABA ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME UZMANI Mehtap ERMAN REHBERLİK UZMANI Naile SEVER Kapak Hat: Ali Toy Tezhip: Ersan Perçem ISBN: Milli Eğitim Bakanlığı, Talim ve Terbiye Kurulunun gün ve sayılı yazısı ile e ğitim arac ı olarak kabul edilmiş, Destek Hizmetleri Genel Müdürlüğünün gün ve sayılı yazısı ile ikinci defa adet basılmıştır.

3 Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak; Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak. O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak; O benimdir, o benim milletimindir ancak. Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl! Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celâl? Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl. Hakkıdır Hakk a tapan milletimin istiklâl. Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım. Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım! Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım. Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım. Garbın âfâkını sarmışsa çelik zırhlı duvar, Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var. Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar, Medeniyyet dediğin tek dişi kalmış canavar? Arkadaş, yurduma alçakları uğratma sakın; Siper et gövdeni, dursun bu hayâsızca akın. Doğacaktır sana va dettiği günler Hakk ın; Kim bilir, belki yarın, belki yarından da yakın Bastığın yerleri toprak diyerek geçme, tanı: Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı. Sen şehit oğlusun, incitme, yazıktır, atanı: Verme, dünyaları alsan da bu cennet vatanı. Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda? Şüheda fışkıracak toprağı sıksan, şüheda! Cânı, cânânı, bütün varımı alsın da Huda, Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüda. Ruhumun senden İlâhî, şudur ancak emeli: Değmesin mabedimin göğsüne nâmahrem eli. Bu ezanlar -ki şehadetleri dinin temeli- Ebedî yurdumun üstünde benim inlemeli. O zaman vecd ile bin secde eder -varsa- taşım, Her cerîhamdan İlâhî, boşanıp kanlı yaşım, Fışkırır ruh-ı mücerret gibi yerden na şım; O zaman yükselerek arşa değer belki başım. Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilâl! Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helâl. Ebediyyen sana yok, ırkıma yok izmihlâl; Hakkıdır hür yaşamış bayrağımın hürriyyet; Hakkıdır Hakk a tapan milletimin istiklâl! Mehmet Âkif Ersoy

4 GENÇLİĞE HİTABE Ey Türk gençliği! Birinci vazifen, Türk istiklâlini, Türk Cumhuriyetini, ilelebet muhafaza ve müdafaa etmektir. Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegâne temeli budur. Bu temel, senin en kıymetli hazinendir. İstikbalde dahi, seni bu hazineden mahrum etmek isteyecek dâhilî ve hâricî bedhahların olacaktır. Bir gün, istiklâl ve cumhuriyeti müdafaa mecburiyetine düşersen, vazifeye atılmak için, içinde bulunacağın vaziyetin imkân ve şeraitini düşünmeyeceksin! Bu imkân ve şerait, çok namüsait bir mahiyette tezahür edebilir. İstiklâl ve cumhuriyetine kastedecek düşmanlar, bütün dünyada emsali görülmemiş bir galibiyetin mümessili olabilirler. Cebren ve hile ile aziz vatanın bütün kaleleri zapt edilmiş, bütün tersanelerine girilmiş, bütün orduları dağıtılmış ve memleketin her köşesi bilfiil işgal edilmiş olabilir. Bütün bu şeraitten daha elîm ve daha vahim olmak üzere, memleketin dâhilinde iktidara sahip olanlar gaflet ve dalâlet ve hattâ hıyanet içinde bulunabilirler. Hattâ bu iktidar sahipleri şahsî menfaatlerini, müstevlîlerin siyasî emelleriyle tevhit edebilirler. Millet, fakr u zaruret içinde harap ve bîtap düşmüş olabilir. Ey Türk istikbalinin evlâdı! İşte, bu ahval ve şerait içinde dahi vazifen, Türk istiklâl ve cumhuriyetini kurtarmaktır. Muhtaç olduğun kudret, damarlarındaki asil kanda mevcuttur. Mustafa Kemal Atatürk

5

6

7 EDİTÖRÜN NOTU İnsanlar için üstün ahlak örneği olan Hz. Muhammed (s.a), Allah tarafından gönderilen son peygamberdir. O aynı zamanda insanlara erdemli yaşama yollarını gösteren bir öğretmendir. Yüce Allah tan vahiy alan bir öğretmen... Hz. Peygamber in görevi, Allah ın kitabını insanlara tebliğ etme yanında, bizzat yaşayarak insanlara örnek olmaktır. Bu nedenle Kur an-ı Kerim in ve dolayısıyla İslam ın doğru anlaşılabilmesi ve hayata doğru aktarılabilmesi için Hz. Peygamber in bütün yönleriyle tanınması gerekir. Hz. Muhammed in Hayatı Dersi Müfredatı, bir ünite ile sınırlı genel kronolojik bilginin yanında, tematik bir anlatım içeriyor. Doğuşundan vefatına klasik bir siyer anlatımının ötesinde, hayatın içinde, yaşayan ve hayatı yaşanabilecek bir Peygamber örneğini öğrencilerin dikkatlerine sunuyor. Bu nedenle, ders öğretmenlerinin, müfredatın bu özelliğini çok iyi anlamaları ve derslerini buna göre işlemeleri gerekmektedir. Her yıl öğrenci seviyelerine göre tekrarlanacak olan birinci ünite konularında daha hızlı mesafe alınabilmesi için öğrenciler, yaşlarına ve düzeylerine uygun Siyer-i Nebi kitaplarını okumaya teşvik edilebilir. Ancak diğer tüm ünitelerde Siyer-i Nebi olarak adlandırılan ve Hz. Peygamber in hayatını kronolojik olarak anlatan bu kitaplar, Hz. Peygamber in anlatılabilmesi konusunda yetersiz kalacaktır. Bunun için ders kitabının yanı sıra Kur an-ı Kerim başta olmak üzere temel hadis kaynaklarından faydalanılmalıdır. Derslerde ezberci, baskıcı ve klasik anlatım metodu yerine, çağdaş eğitim öğretim metotlarından faydalanılmalı, çeşitli materyallerle ve etkinliklerle öğrenciler araştırmaya, öğrenmeye özendirilmelidir. Bunu gerçekleştirirken gereksiz ayrıntılardan uzak durulmalı; kolaylaştırma ve sevdirme ilkesi esas alınmalıdır. Prof. Dr. Mehmet BAYYİĞİT 7

8 İÇİNDEKİLER 1. ÜNİTE: HZ. MUHAMMED İN HAYAT HİKÂYESİNİ HATIRLAYALIM Hz. Muhammed in Doğduğu Çevre Hz. Muhammed in Doğumu - Çocukluğu ve Gençliği Hz. Muhammed in Peygamber Oluşu ve Mekke Dönemi Hz. Muhammed in Medine Dönemi ve Vefatı ÜNİTEMİZİ DEĞERLENDİRELİM ÜNİTE: ESTETİK Tertipli ve Düzenli Yaşamak Söz ve Davranışların Güzelliği İşleri Güzel Yapmak Güzellik ve Güzelleşme ÜNİTEMİZİ DEĞERLENDİRELİM ÜNİTE: HAYÂ ve İFFET Hayânın Önemi ve Değeri İffetli Olmanın Önemi ve Değeri Allah ın Huzurunda Olma Bilinci ÜNİTEMİZİ DEĞERLENDİRELİM ÜNİTE: EŞİTLİK İnsanların Eşitliği Kullukta Eşitlik Hukuk Karşısında Eşitlik Eşitlik Anlayışını Korumanın Önemi ÜNİTEMİZİ DEĞERLENDİRELİM ÜNİTE: AİLESİZLERE AİLE Öksüz ve Yetimlere Sahip Çıkma Kimsesizlere Yardım Mağdurlara Yardım Ailesizlerin Aile Kurmasına Yardım ÜNİTEMİZİ DEĞERLENDİRELİM ÜNİTE: İSTİŞARE İstişarenin Önemi İstişarenin Yararları Bireysel Konularda İstişare Toplumsal Konularda İstişare ÜNİTEMİZİ DEĞERLENDİRELİM SÖZLÜK KAYNAKÇA

9 1. ÜNİTE: HZ. MUHAMMED İN HAYAT HİKÂYESİNİ HATIRLAYALIM ÜNİTEMİZE HAZIRLANALIM 1. Hilfu l-fudûl (Erdemliler Sözleşmesi) ne zaman, niçin kurulmuştur? Araştırınız. 2. Hz. Ömer in Müslüman oluşu hakkında ansiklopedilerden ya da İnternetten bilgi edininiz. 3. Peygamberimizin Veda Hutbesi ni okuyunuz. Bu hutbeden evrensel insan haklarıyla ilgili ilkeler çıkarınız. 9

10 1. HZ. MUHAMMED İN DOĞDUĞU ÇEVRE Hz. Muhammed gençliğinde, yirmi yaşında iken Dördüncü Ficar Savaşı na katılmıştır. İslam öncesi dönemde kabileler arası sık sık savaş çıkmıştır. Fakat bunlardan dördü Arapların haram olarak kabul ettikleri aylarda (Zilkade, Zilhicce, Muharrem, Recep) yapıldığı için bu savaşlara Ficar Savaşları adı verilmiştir. Kureyş kabilesi ile Hevazin kabilesi arasında gerçekleşen bu savaş, ticari rekabet nedeniyle Kureyş in müttefiki olan Kinane kabilesinden birinin Hevazin kabilesinden birini öldürmesi üzerine çıkmıştır. Bu savaş Kureyş kabilesinin zaferi ile sonuçlanmıştır. Dördüncü Ficar Savaşı nda Hz. Peygamber in ailesi olan Haşimoğulları da Kureyş birlikleri içerisindeki yerini almış ve savaşa Hz. Peygamber in amcası Zübeyr komutanlık yapmıştır. Hz. Peygamber in bu savaş sırasında ön saflarda çarpışmayıp amcalarına ait eşyaları koruduğu ve atılan okları toplayarak amcalarına vermekle yetindiği aktarılmaktadır. Kureyş için bu savaşın önemine gelince; Harem bölgesinde haram aylarda yaşanan güvenlik ortamının ortadan kalkması hem Kâbe nin kutsallığını hem de Kureyş in ticaretini zedeleyeceğini düşünüyorlardı. Bu nedenle böyle bir durumun ortaya çıkmasına engel olmuşlardır. 2. HZ. MUHAMMED İN DOĞUMU, ÇOCUKLUĞU VE GENÇLİĞİ 571- Fil Olayı: Habeşistan ın Yemen Valisi Ebrehe, Kâbe ye saldırdı Son Peygamber Hz Muhammed (s.a.) doğdu Hz. Peygamber sütannesi Halime nin yanında kalmaya başladı Hz. Peygamber Mekke ye annesinin ve ailesinin yanına döndü Hz. Peygamber in annesi Âmine vefat etti Dedesi Abdülmuttalip vefat etti Amcası Ebu Talip in yanında kalmaya başladı Amcası Ebu Talip ile birlikte Busra ya ticaret kervanıyla gitti Amcası Zübeyr ile Yemen e ticaret kervanıyla gitti. 10

11 591- Ficar Savaşı na katıldı Erdemliler Sözleşmesine (Hılf ul-fudûl) katıldı. Hz. Peygamber, Ficar Savaşı ndan kısa bir süre sonra Haşim, Muttalip, Eset, Zühre ve Teymoğullarının bir araya gelmesiyle kurulan Erdemliler Sözleşmesinin içerisinde yer almıştır. Bu sözleşmenin yapılmasının sebebi Ficar Savaşlarından sonra Mekke de can ve mal güvenliğinin kalmaması, haksızlıkların artmasıdır. Hz. Peygamber in amcası Zübeyr şehrin ileri gelenlerinden Abdullah b. Cüdan a başvurarak onu bu işin görüşülmesi için bir toplantı yapmaya ikna etti. Abdullah b. Cüdan ın evinde toplananlar Mekke halkından veya dışardan gelen kimselerden haksızlığa uğrayanların yanında yer alacaklarına ve haklarını alıncaya dek onları destekleyeceklerine dair söz vermişlerdi. Nitekim bu sözleşmenin yapılmasından sonra malları haksız yere elinden alınan Yemenli bir tüccar Hz. Muhammed e başvurmuş, o da Âs b. Vail den malları alıp sahibine iade etmişdi. Hz. Peygamber daha sonra şu ifadelerle bu sözleşmeyi övmüştür: Ben, Abdullah b. Cüdan ın evinde öyle bir sözleşmede yer aldım ki bu sözleşmeyi kızıl develere değişmem. Eğer şu an böyle bir sözleşmeye çağrılsam hemen gider orada bulunurum Hz. Hatice nin kervanını Şam a götürdü Hz. Hatice ile evlendi Hz. Peygamber in oğlu Kasım doğdu (Ebu l-kasım diye künyelendirildi.). Hz. Muhammed in ilk erkek çocuğunun ismi Kasım dır. Yine Hz. Peygamber in ilk vefat eden çocuğu da Kasım dır. İki yaşında vefat etmiştir. Künye o dönem Arap toplumunda, ilk doğan erkek çocuğunun ismine bağlı olduğu için Hz. Peygamber in künyesi Ebu l-kasım dır Hz. Peygamber in amcasının oğlu Hz. Ali doğdu. Hz. Ali, Hz. Peygamber in amcasının oğludur. Peygamberimiz amcasının ve yengesinin kendisine yaptıkları iyiliklere karşılık Hz. Ali yi yanına alarak onu sanki kendi çocuğuymuş gibi yetiştirmiştir. Hz. Ali nin, Hz. Peygamber e kan bağıyla bağlı olması, bizzat Hz. Peygamber tarafından yetiştirilmesi, ilk çocuk Müslümanlardan olması ve Hz. Peygamber in kızı ile evlenmiş olması sebebiyle Hz. Peygamber in hayatında çok önemli bir yere sahiptir. 1 Ahmed b. Hanbel, I/190 * Hz. Muhammed in hayat hikâyesiyle ilgili bu ünitede öğrenciler kronolojiye ait başlıkların altındaki açıklamalardan sorumludur. Altında herhangi bir açıklama olmayan başlıklardan öğrenciler sorumlu tutulmayacaktır. 11

12 600- Hz. Peygamber in kızı Zeynep doğdu. Zeynep, Hz. Peygamberin ikinci çocuğu ve kızlarının en büyüğüdür. Babası otuz yaşında iken dünyaya gelmiştir. Hz. Hatice nin arzusu üzerine Hz. Peygamber Zeynep i teyzesinin oğlu Ebu l-âs b. Rebi ile evlendirmiştir. Bu evlilikten Zeynep in Ali ve Ümame adlı iki çocuğu dünyaya gelmiştir Hz. Peygamber in kızı Rukiye doğdu. Rukiye, Hz. Peygamber otuz üç yaşındayken dünyaya gelmiştir. Rukiye, Ebu Lehep in oğlu Utbe ile nişanlandı. Hz. Muhammed e peygamberlik gelince kızı Rukiye de İslam ı kabul etti. Ebu Lehep ve hanımı, İslam a karşı oldukları için oğullarını Hz. Peygamber in kızı Rukiye den ayrılmaya zorladılar. Neticede nişan bozuldu. Bundan sonra Hz. Peygamber Rukiye yi Hz. Osman ile evlendirdi. Rukiye eşi Hz. Osman ile birlikte Habeşistan hicretine katıldı. Daha sonra Mekke ye döndü ve sonra da Medine ye hicret etti ve burada yaşamaya başladı. Hicretin 2. yılında Bedir Savaşı hazırlıkları esnasında hastalandı. Hz. Peygamber, Hz. Osman ı sefere götürmedi ve hasta hanımıyla ilgilenmesi için Medine de bıraktı. Ancak Rukiye, Hz. Peygamber savaştayken vefat etti. Rukiye nin Hz. Osman dan dünyaya gelen Abdullah adındaki oğlu da iki veya altı yaşında iken vefat etti Hz. Peygamber in kızı Ümmügülsüm doğdu. Ümmügülsüm Hz. Peygamber otuz dört yaşında iken dünyaya gelmiştir. Ebu Lehep in oğullarından Uteybe ile nişanlandı. Annesinin ve babasının zorlaması sonucu Uteybe Ümmügülsüm den ayrıldı. Ümmügülsüm hicrete kadar babasının evinde yaşadı. Hz. Peygamber in diğer aile fertleriyle birlikte Medine ye hicret etti. Ablası Rukiye nin vefatından sonra Hz. Osman la evlendi. Hicretin 9. yılında vefat etti. Kaynaklar Ümmügülsüm ün çocuğunun olmadığını bildirmektedir Kendisini Muhammedü l-emin olarak adlandıran Mekkelilere Kâbe Hakemliği yaptı. 3. HZ. MUHAMMEDİ İN PEYGAMBER OLUŞU VE MEKKE DÖNEMİ 610- Hira Mağarası nda (Ramazan ayında Kadir Gecesi nde) ilk vahiy geldi Hz. Peygamberi in kızı Hz. Fatıma doğdu. Hz. Fatıma, babasının Medine ye hicretinden bir müddet sonra kız kardeşi Ümmügülsüm ve Hz. Ebu Bekir in ailesiyle birlikte Medine ye hicret etti. Bir müddet sonra Hz. Ali onu 12

13 babasından istedi. Hz. Peygamber kızının görüşünü alarak hicretin 2. yılında Fatıma yı Hz. Ali ile evlendirdi. Hz. Fatıma, evlendikten bir yıl kadar sonra ilk çocuğu Hasan ı, bir yıl sonra da ikinci çocuğu Hüseyin i dünyaya getirdi. Daha sonraki yıllarda Ümmügülsüm ve Zeynep adlı kızları ile Muhsin adlı oğlu dünyaya geldi. Hz. Peygamber in vefatına çok üzülmüş ve ondan altı ay kadar sonra vefat etmiştir. Hz. Peygamber in soyu Fatıma nın çocukları vasıtasıyla devam etmiştir Üç yıl gizli davetten sonra açıktan davete başladı Müşriklerin ağır baskıları üzerine Hz. Osman liderliğinde (4 kadın, 11 erkek) on beş Müslüman Habeşistan a hicret etti Hz. Hamza ve Hz. Ömer Müslüman oldu. Peygamberimiz bir gün Safa Tepesi nde otururken Ebu Cehil, yanından geçerken ona çirkin sözlerle hakaretlerde bulundu. Peygamberimiz hiçbir karşılık vermedi. Hz. Peygamber in amcalarından olan Hamza, o gün ava gitmişti. Dönüşünde bir cariye, olayı Hamza ya anlattı. Hamza henüz Müslüman olmamıştı. Yeğenine hakaret edilmesine dayanamadı. Silahlarını çıkarmadan, derhal Kureyşin toplantı yerine gitti. Tartışırlarken yayını Ebu Cehil in kafasına vurup onu yaraladı. Ebu Cehil, Hamza da gider Müslüman oluverir diye ses çıkarmadı. Hamza, Hz. Peygambere giderek onu teselli etmek istedi. Hz. Peygamber de ancak onun Müslüman olmasıyla memnun olacağını söylemesi üzerine Hamza Müslüman oldu. Hz. Hamza nın Müslüman olması üzerine Kureyş ileri gelenleri Dârü n-nedve de toplandılar. Müşrikler her geçen gün sayıları çoğalan Müslümanları engellemeye çalıştılar. Ama bütün engellemeler sonuç vermeyince tek ve kesin çözümün Hz. Peygamber i öldürmek olduğuna karar verdiler. Bu işi yapmak için Ömer b. Hattap gönüllü oldu. Fakat yolda giderken karşılaştığı Nuaym b. Abdullah Muhammed den önce kendi eniştesi ve kız kardeşinin yanına gitmesini çünkü onların da Müslüman olduğunu söyledi. Ömer buna hiç ihtimal vermedi. Fakat içine düşen şüpheyi gidermek için yolunu değiştirip doğru eniştesi Saîd b. Zeyd in evine vardı. Bu esnada içeride Kur an-ı Kerim okunuyordu. Ömer, kapı önünde okunanları işitti. Kapıyı kırarcasına vurdu. Bunun üzerine içeridekiler okudukları Kur an metnini sakladılar. Ömer içeriye girince ne okuduklarını sordu. Bir an cevap alamayınca eniştesinin üzerine atıldı. Bu arada araya giren kız kardeşine bir tokat attı. Canı yanan kız kardeşi ne yaparsa yapsın Allah ın dininden dönmeyeceklerini söyledi. Bu durumdan etkilenen Ömer oturup bir müddet düşündü ve okuduklarını kendisine getirmelerini istedi. Kız kardeşi okudukları Kur an-ı Kerim metnini ona verdi. Okudukları Tâ Hâ suresinin ilk ayetleriydi. Ömer büyük bir ilgi ile ayetleri okudu. Kendisini Hz. Peygamber e götürmelerini istedi. Ömer in silahlı olarak geldiğini gören Müslümanlar telaşlandılar. Durumun korktukları gibi olmadığını, Hz. Peygamber in huzuruna çıkıp Müslüman olduğunu söylemesi üzerine anladılar. Hamza ve Ömer in Müslüman olmalarıyla, İslam ın yayılması hız kazandı. Daha önce altı yılda Müslümanların sayıları ancak 40 kişiye ulaşabilmişken bu süreçten sonra İslam ı kabul edenlerin sayıları artmıştır. O nedenle Hz. Hamza ve Hz. Ömer in Müslüman olmaları İslami davet açısından önemli bir dönüm noktasıdır. Mekke toplumunun iki güçlü ismi olan Hz. Hamza ve Hz. Ömer in Müslüman olmaları, 13

14 Müslümanlara moral kaynağı olmuştur Cafer b. Ebu Talip liderliğindeki (18 kadın, 82 erkek) yüz Müslüman ikinci defa Habeşistan a hicret etti. Müşriklerin baskısı giderek arttığı için ikinci Habeşistan hicretinde Cafer b. Ebu Talip in başkanlığında on sekiz kadın, seksen iki erkekten oluşan bir grup Habeşistan a gitmiştir. Mekkeli müşrikler, burada bulunan Müslümanların iadesi için Amr b. As ı birtakım hediyelerle Habeşistan hükümdarı Necaşi ye gönderseler de bu girişim sonuçsuz kalmıştır. Cafer b. Ebu Talip in okuduğu ayetlerden etkilenen Necaşi, Müslümanları geri vermeyi reddetmiştir Mekkeli müşrikler Müslümanlara boykot uygulamaya başladı Mekkeli müşrikler, Müslümanlara uyguladıkları boykotu kaldırdı Hz. Hatice ve Ebu Talip vefat etti. Tüm çabaları sonuçsuz kalan Mekkeli müşrikler yılları arasında üç yıl sürecek olan bir sözleşme imzalayarak Kâbe nin duvarına astılar. Bu sözleşmeye göre Müslümanlar ve onlara destek olanlarla kız alınıp verilmeyecek, alışveriş yapılmayacak, oturup kalkılmayacak, selam dahi verilmeyecekti. Bu süreç içerisinde Müslümanlar ve henüz Müslüman olmamasına rağmen bu sözleşmeyi kabul etmeyen Hz. Peygamber in akrabaları Ebu Talip in mahallesine taşındılar. Bu üç yıl içerisinde Müslümanlar çok zorluk çektiler ve yiyecek ekmeği dahi zor buldular. Hz. Peygamber sahip olduğu neyi varsa bu üç yıl içerisinde harcamıştır. Daha sonra Mut im b. Adiy gibi bazı Mekkeli müşriklerin bu anlamsız boykota son vermek istemeleri üzerine boykot sona erdirilmiştir. Kâbe duvarına asılan sözleşme metni indirilince sadece Senin isminle Allah ım! ibaresi dışındaki bölümlerin kurtçuk tarafından yenildiği görülmüştür. Hz. Peygamber boykotun kaldırılmasının hemen ertesinde iki büyük kaybı birlikte yaşadı. Çocukluğundan itibaren kendisini koruyup kollayan amcası Ebu Talip ve evliliği boyunca desteğini ondan hiç esirgemeyen eşi Hz. Hatice aynı yıl içerisinde vefat ettiler. Bu nedenle peygamberliğin onuncu yılına denk gelen bu yıla Müslümanlar Hz. Peygamber in çok üzülmesi sebebiyle Hüzün Yılı adını verdiler Hz. Muhammed İslam a davet için Taif e gitti. Ağır hakaretlere uğrayarak Mut im bin Adiy himâyesinde Mekke ye döndü. 14

15 Mekkeli müşriklerin dayanılmaz baskıları ve eziyetleri karşısında Hz. Peygamber kendisi ve ona inananlarla özgürce yaşayabilecekleri bir yurt aramaya başladı. Bu amaçla Taif e giden Hz. Peygamber, Mekkeli müşriklerin şehrin ileri gelenlerini etkilemeleri sonucunda burada ilgi görmediği gibi bir de taşa tutuldu. Bir bağa sığınarak canını kurtarabildi. Ağır hakaretlere uğrayan Hz. Peygamber, Mut im bin Adiy himâyesinde Mekke ye girebildi İsra ve Miraç Olayı gerçekleşti. Arka arkaya gelen boykot, amcasının ve eşinin kaybı, bir de Taif e yaptığı yolculuktan eli boş dönmesi, Hz. Peygamber i son derece üzmüştü. Tam bu sırada Yüce Allah ın emriyle Peygamberimiz Mescid-i Haram dan Mescid-i Aksa ya götürülmüş, oradan da Allah ın katına çıkarılmıştır. Bu olaya İsra ve Miraç denir. Böylece Peygamberimiz son zamanlarda yaşadığı üzücü olayların etkisinden biraz da olsa kurtulmuştur. Beş vakit namaz Miraç ta farz kılınmıştır Medineli altı kişi Müslüman oldu Medineli on iki Müslüman ile I. Akabe Biatı yapıldı II. Akabe Biatı gerçekleşti Hz. Muhammed, arkadaşı Hz. Ebu Bekir ile Mekke den Medine ye hicret etti. İkinci Akabe Biatı ndan sonra Müslümanların hicretine izin verilmesiyle Hz. Ömer gibi bazı kişiler hariç Müslümanlar Medine nin yolunu tutmuşlardır. Hz. Peygamber ise daha sonra arkadaşı Hz. Ebu Bekir ile birlikte Mekkelilerin kendilerini takip etmelerini engellemek için farklı bir yol takip ederek Medine ye hicret etmişlerdir. Hatta bu yolculuk sırasında Sevr Mağarası nda gizlenen Hz. Peygamber ve Hz. Ebu Bekir i mağaranın ağzına kadar gelen müşriklerin fark edememeleri Kur an ayetlerine yansımıştır Hz. Peygamber Kuba Mescidi ni yaptırdı Ranuna vadisinde ilk cuma namazını kıldırdı. 4. HZ. MUHAMMED İN MEDİNE DÖNEMİ VE VEFATI 1/622*- Hz. Peygamber (12 Rebiyülevvel/24 Eylül) Medine ye ulaştı ve Ebu Eyyub el-ensari nin evine yerleşti. *İlk rakam (1) hicri, ikinci (622) ise miladi yılı göstermektedir. 15

16 1/622- Mescid-i Nebi nin yapımına başlandı (Rebiyülevvel/Eylül). 1/622- Namaza çağrı için ezan uygulamasına başlandı. 1/623- Müslümanlar arasında kardeşlik (muâhât) oluşturuldu. 1/623- Medine Sözleşmesi imzalandı. 1/623- Savaşa izin verildi. 2/623- Hz. Peygamber ilk kez aşura orucu tuttu ve Müslümanlara da tutmalarını tavsiye etti.(10 Muharrem/14 Temmuz). 2/624- Hz. Peygamber, Abdullah b. Cahş komutasında Batn-ı Nahle ye bir seriyye gönderdi. Medine ye baskın hazırlığı yapan Kureyş in faaliyetlerini haber almak üzere, Peygamber Efendimiz, recep ayının son günlerinde, Mekke tarafına halasının oğlu Abdullah b. Cahş komutasında bir seriyye gönderdi. İki gün sonra açılmak üzere Abdullah a bir de mektup vermişti. Mektupta, Mekke ile Tâif arasındaki Batn-ı Nahle ye kadar gidilmesi, Kureyş in faaliyetleri hakkında bilgi toplanması isteniyordu. Abdullah bin Cahş komutasındaki seriyye Batn-ı Nahle de Kureyş in Tâif ten dönmekte olan bir kervanına rastladılar. Kervanın reisi Amr b. Hadrami yi öldürüp ele geçirdikleri iki esir ve mallarla Medine ye döndüler. Hz. Peygamber bu olayı hoş karşılamadı. Çünkü kendilerine çarpışma izni verilmemişti. Üstelik bu olay, Araplar arasında kan dökülmesi yasak sayılan haram aylardan recep ayında meydana gelmişti. Mekke müşrikleri bu olayda öldürülen Amr b. Hadrami nin intikamını bahane ederek savaş hazırlıklarını hızlandırdılar. Arap kabileleri arasında Hz. Peygamber in itibarını zedelemek için Hz. Peygamber in haram aylara aldırış etmediğini her taraf yaymaya başladılar. 2/624- Orucun farz kılındı (Şaban/Şubat). 2/624- Teravih namazının kılınmaya başlandı (1 Ramazan/26 Şubat). 2/624- Bedir Savaşı (17 Ramazan/13 Mart). 16

17 2/624- İlk kez bayram namazı kılındı ve Ramazan Bayramı kutlandı. (1 Şevval/27 Mart). 2/624- Hz. Peygamber Hz. Ayşe ile evlendi. 2/624- Benu Kaynuka Savaşı. 2/624- Hz. Ali ile Fatıma evlendi. 2/624- Sevik Savaşı (5 Zilhicce/29 Mayıs). Bedir Savaşında Mekkelilerin ileri gelenleri ölmüş, Kureyşin başına Ebu Süfyan geçmişti. Ebu Süfyan, Müslümanlarla savaşıp Bedir yenilgisinin öcünü almak için yemin etmişti. 200 atlı ile Mekke den çıkarak Medine yakınlarındaki bir köye kadar gelmiş, çift sürmekte olan ensardan Sa d b. Âmir ile hizmetçisini şehit edip birkaç ev ve hurma ağacını ateşe verdikten sonra dönüp kaçmıştır. Hz. Peygamber bu durumu duyunca seksen atlı ve yüz yirmi yaya ile hemen peşine düşmüş ise de Ebu Süfyan kaçtığı için yetişememiştir. Mekkelilerin erzak olarak getirip kaçarken ağırlık olmasın diye bıraktıkları kavrulmuş un (sevik) Müslümanların eline geçtiğinden bu gazveye Sevik Savaşı denilmiştir. 2/624- İlk kez Kurban Bayramı kutlandı (10 Zilhicce/3 Haziran). 3/624- Hz. Osman ile Ümmügülsüm evlendi. 3/624- Ka b b. Eşref öldürüldü. 3/625-Hz. Hasan doğdu. 3/625-Uhud Savaşı (7 Şevval/23 Mart). 3/625- Hamrâülesed Savaşı (8 veya 12 Şevval/24 veya 28 Mart). Uhud Savaşı ndan sonra Müşrikler, elde ettikleri üstünlükten yararlanıp Müslümanları imhâ etmeden savaş alanından ayrıldıklarına pişman oldular. Aralarında, geri dönüp Medine yi basmayı konuştular. Hz. Peygamber durumdan haberdar olunca, Medine ye dönüşünden bir gün sonra Uhud Savaşı na katılmış olanları toplayarak Medine yakınlarındaki Hamrâü l-esed denilen yere kadar Mekkelileri takip etti. Gece olunca burada beş yüz kadar ateş yaktırdı. Mekkeliler takip edildiklerini görünce korktular; Medine yi basma düşüncesinden vazgeçerek hızlıca Mekke ye döndüler. 17

18 4/625- Raci Olayı (Safer/Temmuz). Adal ve Kare kabilelerinden bir heyet Hz. Peygamber e gelerek kabilelerine Müslümanlığı ve Kur an-ı Kerim i öğretecek öğreticiler gönderilmesini istediler. Bunun üzerine Hz. Peygamber onlarla birlikte Âsım b. Sâbit önderliğinde on kişi gönderdi. Yolda, Usfan ile Mekke arasında Raci suyu yakınlarında Hüzeyl kabilesinden yüz kişilik bir çetenin saldırısına uğradılar. Öğretici olarak gönderilen Müslümanlardan sekizi çarpışarak şehit oldu, ikisi esir düştü. Zeyd b. Desine ve Hubeyb b. Adiy adlarındaki bu iki kişiyi Mekke ye götürüp sattılar. Zeyd i, Bedir Savaşı nda öldürülen babası Ümeyye nin öcünü almak için, Safvan b. Ümeyye satın almış, öldürülmesini seyretmek üzere bütün Mekke ileri gelenlerini çağırmıştı. Ebu Süfyan, Zeyd e: Hayatının kurtarılması için, senin yerine Muhammed in (s.a.) öldürülmesini istemez miydin? dedi. Zeyd hiç tereddüt göstermeden: Asla, Hz. Peygamber in canı yanında, benim canım hiçtir. Benim kurtulmam için bırakın onun öldürülmesini, Medine de ayağına bir diken batmasını bile istemem. diye cevap verdi. Bu kuvvetli iman karşısında Ebu Süfyan: Hiç kimse, Muhammed in arkadaşları tarafından sevildiği kadar sevilmemiştir. dedi. Zeyd bunun üzerine idam edildi. Hubeyb ise Uhud Savaşı nda Haris b. Âmir i öldürmüştü. Haris in kızı babasının intikamını almak için onu satın aldı. Hubeyb idam edilmeden önce iki rekât namaz kıldı. Dininden dönerse, serbest bırakılacağı söylendiğinde: Benim için Müslüman olarak öldürülmek, dinimden dönmekten daha hayırlıdır. diye cevap verdi. Müşrikler tarafından bir direğe asılarak şehit edildi. 4/625- Bi r-i Ma ûne Olayı (Safer/Temmuz). Necid Bölgesinin reislerinden Ebu Bera Âmir, Medine ye gelerek Hz. Peygamberden kendilerine İslam ı öğretecek öğretmenler istedi. Necid Bölgesi halkına güvenmeyen Hz. Peygamber, Ebu Bera nın Kur an öğreticilerine kabilesi adına eman verdiği için öğreticilerin gönderilmesine razı oldu. Hz. Peygamber, Ebu Bera nın kardeşinin oğlu Âmir b. Tufeyl e bir mektup yazdırarak, Münzir b. Amr ın başkanlığında yetmiş kişilik bir heyeti Necid Bölgesine gönderdi. Bunların hepsi de Suffe ashabındandı. Maûne Kuyusu (Bi r-i Ma ûne) denilen yere varınca, içlerinden Haram b. Milhan ile Hz. Peygamber in mektubunu Âmir b. Tufey le gönderdiler. Âmir mektubu bile okumadan Haram ı şehit etti. Heyetin tamamını öldürmek üzere kabilesini teşvik ettiyse de kabilesinden destek bulamadı. Bunun üzerine Âmir b. Tufeyl, Süleym Kabilesi ne mensup kişilerle beklemekte olan Müslümanların üzerine hücum etti. Hepsi şehit oldu. İçlerinden sadece Ka b b. Zeyd yaralı olarak kurtulabildi. Hz. Peygamber Raci ve Bi r-i Ma ûne olaylarından sonra çok üzülmüş ve tam kırk sabah bu işi yapanlara beddua etmiştir. Amr b. Ümeyye ise olay sırasında develeri otlatmakla görevli olduğu için esir düşmüş, sonra kurtulmuştu. Medine ye dönerken iki Necidliye rastlamıştı. Şehid edilen arkadaşlarının öcünü almak için bunları öldürmüştü. Hâlbuki bunlar, Müslümanların himâyesinde olan Âmiroğullarındandı. Bu sebeple bu öldürülen kişilerin diyetleri ailelerine ödenmiştir. 18

19 4/625- Beni Nadir Savaşı (18 Rabiyülevvel/28 Ağustos). 4/626- Hz. Hüseyin doğdu (5 Şaban/10 Ocak). 5/627- Beni Müstalik Savaşı (2 Şaban). Mustalikoğulları Huzaa kabilesindendir. Bu kabile Müslümanlarla iyi geçiniyordu. Ama Kureyşlilerin kışkırtmasıyla kabile reisi Haris çevrede yaşayan bedevi kabilelerle birleşerek Medine ye baskın için hazırlığa başladı. Rasûlullah (s.a.) durumu öğrenince, Medine de Zeyd b. Harise yi vekil olarak bıraktı. Otuzu atlı, bin kişilik bir kuvvetle Mustalikoğullarının üzerine yürüdü. Bedeviler, Müslümanların üzerlerine geldiğini duyunca, korkup dağıldılar. Haris in etrafında sadece kendi kabilesi kaldı. Beni Mustalık, Müreysi suyu yanında toplanmış henüz hazırlıklarını tamamlayamamıştı. Peygamberimiz onlara Müslüman olmalarını teklif etti. Fakat onlar bunu kabul etmediler. Beni Mustalık, Müslümanların düzenli hücumlarına karşı duramayıp bir saat içinde dağıldılar. Savaş sonunda, Müslümanlardan bir kişi şehit oldu, müşrikler ise on ölü verdiler. Ayrıca, Müslümanlar ganimet olarak 700 esir, 5000 koyun, 2000 deve ele geçirdiler. 5/627- İfk Olayı. Mureysi Savaşı dönüşünde, bir konaklama sırasında Hz. Ayşe tuvalet ihtiyacını gidermek için mahfesinden çıkarak, konaklama yerinden uzaklaşmıştı. Bu sırada Yemen boncuğundan yapılmış gerdanlığı düşmüş, onu ararken gecikmişti. Dönüşünde, kafileyi yerinde bulamadı. Onu mahfesinde sandıkları için, beklemeyip hareket etmişlerdi. Hz. Ayşe, -mahfede olmadığım anlaşılınca,- beni ararlar, diye olduğu yerde beklerken, arkadan askerin bıraktığı şeyleri toplamakla görevlendirilen Safvân b. Muattal geldi. Hz. Aişe yi görünce, devesine Hz. Ayşe yi bindirerek deveyi yularından çekerek ilerledi. Öğle sıcağında başka bir konak yerinde kafileye yetiştiler. Münafıklar bu olayı fırsat bildiler. Hz. Ayşe tamamen örtülü olduğu ve Safvân ile aralarında konuşma bile geçmediği hâlde, Hz. Ayşe nin iffetine dil uzatmaktan çekinmediler. Bu duruma Hz. Peygamber son derece üzüldü. Hz. Aişe üzüntüsünden hastalandı. Daha sonra Hz. Ayşe nin böyle bir günaha girmediği, iffetli bir kadın olduğu ayetle bildirildi. Bunun üzerine bu dedikoduya karışanlara namuslu bir kadına iftira attıkları için had uygulandı. 5/627- Hendek (Ahzâb) Savaşı (Zilkade/Nisan). 5/627- Beni Kurayza (Zilkade /Nisan). 19

20 6/628- Rıdvan Biatı yapıldı. 6/628- Hudeybiye Antlaşması imzalandı (Zilhicce/Nisan). Kureyşlilerle Hz. Peygamber arasında uzun tartışmalardan sonra imzalanan barış şartları şunlardır: 1- Müslümanlar o sene Kâbe yi ziyaret etmeden dönecekler, bir yıl sonra ziyâret edecekler. 2- Müslümanlar Kâbe yi ziyaret için geldiklerinde, Mekke de üç günden fazla kalmayacaklar ve yanlarında birer kılıçtan başka silah bulundurmayacaklar. 3- Müslümanların Mekke de bulunduğu günlerde, Kureyşliler Mekke dışına çıkacaklar. 4- Mekkelilerden Müslüman olan biri Medine ye sığınırsa geri verilecek fakat Müslümanlardan Mekkelilere sığınan olursa geri verilmeyecek. 5- Kureyş dışında kalan diğer kabileler, iki taraftan istediklerinin himâyesine girmekte ve anlaşma yapmakta serbest olacaklar. 6- Bu anlaşma on yıl geçerli olacak. Bu anlaşma maddeleri görünüşte Müslümanların aleyhine gibi gözükmesine rağmen daha sonra ortaya çıkan şartlar gereği lehine dönmüştür. Ayrıca ortaya çıkan barış ortamında İslam yayılma fırsatı bulmuş ve Müslümanların sayısı daha da artmıştır. 7/628- Hayber Savaşı (Muharrem/Mayıs). 7/628- Hz. Peygamber Zeynep bt. Haris tarafından zehirlendi. 7/629- Müslümanlar ilk kez umre yaptılar. 8/629- Hâlid b. Velîd ve Amr b. Âs müslüman oldu. 8/629- Mûte Savaşı (Cemâziyelevvel/Eylül). 8/630- Mekke nin Fethi (20 Ramazan/11 Ocak). 8/630- Huneyn Savaşı (11 Şevval/1 Şubat). 8/630- Tâif Kuşatması (Şevval/Şubat). 8/630- Hz. Peygamber in umre yapması (19 Zilkade/10 Mart). 20

21 8/630- Hz. Peygamber in oğlu İbrahim doğdu. (Zilhicce/Mart-Nisan). 9/630 Tebük Seferi (Receb/Ekim). Tebük, Medine nin kuzeyinde Medine ile Şam ın arasında bir şehirdir. Buraya kadar gelindiği için bu sefere Tebük Seferi denilmiştir. Hz. Peygamber in bizzat katıldığı en son seferdir. Tebük Seferi nde savaş olmamış, fakat pek çok güçlüğe göğüs gerilerek kuvvetli bir ordu hazırlanarak Doğu Roma İmparatorluğu na gözdağı verilmiştir. Medine ye gelen tacirler Doğu Roma İmparatorluğu nun Gassan, Lahm, Cüzâm gibi kabilelerle iş birliği yaparak Müslümanlara karşı büyük bir hazırlık içinde olduğunu haber verdiler. Bu haber üzerine Hz. Peygamber hemen Bizans a karşı seferberlik ilan etti. Fakat mevsim gereği çok sıcak bir ana denk gelmesi ve gidilecek mesafenin uzaklığı sebebiyle hazırlık aşamasında Müslümanlar çok zorlandılar. Hz. Peygamber başta olmak üzere ashabın azim ve gayreti bütün engelleri yendi. Etraftaki kabilelerden akın akın gelen Müslümanlar, Medine de toplanmaya başladı. Kısa zamanda otuz bin kişilik büyük bir ordu toplandı. Bunun on bini atlı, on iki bini develiydi. Kıtlık sebebiyle askerin birçoğunun savaşa katılmak için yeterli techizatı bile yoktu. Hz. Peygamber zenginlerin ordu için bağışta bulunmasını istedi. Herkes elinden geldiğince bağış yaptı. Hz. Ebu Bekir, malının tamamını, Hz. Ömer yarısını bağışladı. En büyük bağışı ise Hz. Osman yaptı. Uzun ve zor bir yolculuktan sonra Tebük e ulaşıldı. Fakat herhangi bir çatışma yaşanmadı. Otuz bin kişilik Müslüman ordusu Hristiyan Arap kabilelerinin gözünü korkutmuştu. Medine ye gelen haberlerin asılsız olduğu anlaşıldı. Bu yüzden daha fazla ileriye gitmeye gerek görülmedi. Hz. Peygamber Tebük te bulunduğu sırada o bölgede bulunan Arap kabileleriyle anlaşmalar yaptı. 10/631- Hz. Peygamber Kur an-ı Kerim i Cebrail ile karşılıklı iki defa okudu. (Ramazan/Aralık) Cebrail her sene ramazan ayında o güne kadar inen ayetleri Peygamberimize okurdu. Bu olay Hz. Peygamber vefat etmeden önceki sene iki kez oldu. Daha sonra ramazan ayında Kur an ı karşılıklı baştan sona okumak (mukabele) Müslümanlar arasında gelenek hâline geldi. 10/632- Veda Haccı için Hz. Peygamber Medine den ayrıldı. (26 Zilkade/23 Şubat). Hz. Peygamber 10/632 yılında hacca gitmek için hazırlığa başladı ve bütün Müslümanların katılmasını istedi. 26 Zilkâde 10 (23 Şubat 632) tarihinde yanına hanımlarını ve kızı Fatıma yı da alarak Müslümanlarla birlikte yola çıktı. Yolda kendisine katılanlarla birlikte Zilhicce ayının dördünde Mekke ye ulaştı. 9 Zilhicce cuma günü güneş doğduktan sonra Müzdelife yoluyla Arafat a hareket etti. Öğle üzeri Arafat vadisinde sayıları yüz yirmi bini aşan ashabına Veda Hutbesi diye anılan konuşmasını yaptı. 10/632- Veda Hutbesi (9 Zilhicce/7 Mart). Hamd Allah a mahsustur. Ona hamdeder, ondan yardım isteriz. Allah kime hidayet ederse, artık onu kimse saptıramaz. Saptırdığını da kimse hidayete erdiremez. Şehadet ederim ki; Allah tan başka ilah 21

22 yoktur. Allah tektir, eşi ortağı, dengi ve benzeri yoktur. Yine şehadet ederim ki Muhammed onun kulu ve Rasulüdür. Ey insanlar! Sözümü iyi dinleyiniz! Bilmiyorum, belki bu seneden sonra sizinle burada bir daha buluşamayacağım. İnsanlar! Bugünleriniz nasıl mukaddes bir gün ise, bu aylarınız nasıl mukaddes bir ay ise, bu şehriniz (Mekke) nasıl mübarek bir şehir ise, canlarınız, mallarınız, namuslarınız da öyle mukaddestir, her türlü saldırıdan korunmuştur. Ashabım! Muhakkak Rabbinize kavuşacaksınız. O da sizi yaptıklarınızdan dolayı sorguya çekecektir. Sakın benden sonra eski sapkınlıklara dönmeyiniz ve birbirinizin boynunu vurmayınız! Bu vasiyetimi, burada bulunanlar, bulunmayanlara ulaştırsın. Olabilir ki burada bulunan kimse bunları daha iyi anlayan birisine ulaştırmış olur. Ashabım! Kimin yanında bir emanet varsa onu hemen sahibine versin. Biliniz ki faizin her çeşidi kaldırılmıştır. Allah böyle hükmetmiştir. İlk kaldırdığım faiz de Abdülmutallip in oğlu (amcam) Abbas ın faizidir. Lakin anaparanız size aittir. Ne zulmediniz, ne de zulme uğrayınız. Ashabım! Dikkat ediniz, cahiliyeden kalma bütün âdetler kaldırılmıştır, ayağımın altındadır. Cahiliye devrinde güdülen kan davaları da tamamen kaldırılmıştır. Kaldırdığım ilk kan davası Abdülmuttalip in torunu Rabia nın kan davasıdır. Ey insanlar! Muhakkak ki şeytan şu toprağınızda kendisine tapılmaktan tamamen ümidini kesmiştir. Fakat siz bunun dışında ufak tefek işlerinizde ona uyarsanız, bu da onu memnun edecektir. Dininizi korumak için bunlardan da sakınınız. Ey insanlar! Kadınların haklarını gözetmenizi ve bu hususta Allah tan korkmanızı tavsiye ederim. Siz kadınları, Allah ın emaneti olarak aldınız ve onların namusunu kendinize Allah ın emriyle helal kıldınız. Sizin kadınlar üzerinde hakkınız, kadınların da sizin üzerinizde hakkı vardır Ey müminler! Size iki emanet bırakıyorum, onlara sarılıp uydukça yolunuzu hiç şaşırmazsınız. O emanetler, Allah ın kitabı Kur an-ı Kerim ve Peygamber in sünnetidir. Müminler! Sözümü iyi dinleyiniz ve iyi belleyiniz! Müslüman Müslümanın kardeşidir ve böylece bütün Müslümanlar kardeştirler. Bir Müslümana kardeşinin kanı da, malı da helal olmaz. Fakat malını gönül hoşluğu ile vermişse o başkadır. Ey insanlar! Cenab-ı Hak her hak sahibine hakkını vermiştir. Her insanın mirastan hissesini ayırmıştır. Mirasçıya vasiyet etmeye lüzum yoktur Ey insanlar! Rabbiniz birdir. Babanız da birdir. Hepiniz Âdem in çocuklarısınız, Âdem ise topraktandır. Arap ın Arap olmayana, Arap olmayanın da Arap üzerine üstünlüğü olmadığı gibi; kırmızı tenlinin siyah üzerine, siyahın da kırmızı tenli üzerinde bir üstünlüğü yoktur. Üstünlük ancak takvada, Allah tan korkmaktadır. Allah yanında en kıymetli olanınız ondan en çok korkanınızdır Dikkat ediniz! Şu dört şeyi kesinlikle yapmayacaksınız: - Allah a hiçbir şeyi ortak koşmayacaksınız. - Allah ın haram ve dokunulmaz kıldığı canı, haksız yere öldürmeyeceksiniz. 22

23 - Zina etmeyeceksiniz. - Hırsızlık yapmayacaksınız. İnsanlar! Yarın beni sizden soracaklar, ne diyeceksiniz? Sahabe-i Kiram birden şöyle dediler: Allah ın elçiliğini ifa ettiniz, vazifenizi hakkıyla yerine getirdiniz, bize vasiyet ve nasihatte bulundunuz, diye şahadet ederiz! Bunun üzerine Resul-i Ekrem Efendimiz (s.a.) şehadet parmağını kaldırdı, sonra da orada bulunan topluluğu gösterek: Şahit ol yâ Rab! Şahit ol yâ Rab! Şahit ol yâ Rab! dedi. 11/632- Hz. Peygamber ateşli bir hastalığa yakalandı (27 Safer/24 Mayıs Pazar). 11/632- Hz. Peygamber in Vefatı (13 Rebiyülevvel/8 Haziran Pazartesi). 11/632- Hz. Peygamber in defnedilmesi (14 Rebiyülevvel/9 Haziran Salı). 23

24 ÜNİTEMİZİ DEĞERLENDİRELİM 1. Hz. Muhammed in doğduğu çevre hakkında bilgi veriniz. 2. Hz. Muhammed in çocuklarının adlarını söyleyiniz. 3. Peygamberimiz hangi yılda ve neden hicret etmiştir? 4. Hicret esnasında Hz. Muhammed in yol arkadaşı kimdir? 5. Veda haccı hakkında bilgi veriniz. 6. Peygamberimizin Veda Hutbesi nde üzerinde durduğu konular nelerdir? 24

25 2. ÜNİTE: ESTETİK ÜNİTEMİZE HAZIRLANALIM 1. Estetik kavramının anlamıyla ilgili bir araştırma yapınız. 2. Kur an dan güzel davranışlarla ilgili iki ayet bulunuz ve defterinize yazınız. 3. Peygamberimizin güzel söz söylemekle ilgili bir hadisini öğreniniz. Allah,... size şekil verip de şekillerinizi güzel kılan ve sizi temiz şeylerle rızıklandırandır... (Mü min suresi 64. ayet) Allah güzeldir, güzelliği sever. (Müslim, İman, 147) Yukarıdaki ayet ve hadisi birlikte düşünerek İslam ın estetiğe verdiği önem hakkında neler söyleyebilirsiniz? Düşüncelerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız. 25

26 1. Tertipli ve Düzenli Yaşamak Resulullah mescitte idi. İçeri saçı sakalı dağınık bir adam girdi. Resulullah eliyle ona, saçını ve sakalını düzelterek gelmesi için dışarıya çıkmasını işaret etti. Adam da saçını sakalını düzelttikten sonra gelince Resulullah (onu göstererek) "Herhangi birinizin... saçı başı dağınık bir hâlde gelmesinden böyle gelmesi daha iyi değil mi?" buyurdu. ( Muvatta, Şa'r, 2) Yukarıdaki hadis tertipli ve düzenli olmanın önemi hakkında size nasıl bir fikir vermektedir? Arkadaşlarınızla tartışınız. Yüce Allah insanı en güzel biçimde yaratmıştır. 1 Kendisi güzel olup güzeli seven Rabb imiz, yarattığı en güzel varlık olan insanın tavrının, sözlerinin ve davranışlarının güzel olmasını istemiştir. Tarih boyunca, insan hep güzelliği aramış, onun peşinden gitmiştir. Tabiattaki güzelliklerden yola çıkarak güzel şeyler ortaya koymaya çalışmıştır. Bunun sonucu olarak da medeniyetler ortaya çıkmıştır. Bütün insanlığa rahmet olarak gönderilen Hz. Muhammed Müslümanlar için en güzel rol modeldir. Güzel insan kimdir? sorusunun cevabı en açık biçimde onun hayatında ortaya çıkmıştır. Güzel ahlakı tamamlamak için gönderilmiş bir elçi olarak sözlerin, tavır ve davranışların hep en güzelini sergilemiştir. İslam ın güzellik anlayışı, temelini Allah güzeldir, güzel olanı sever. ilkesinden almıştır. Bu ilkeden hareketle müminler, rol modelleri olan Hz. Peygamber in örnekliğinde, tertip ve düzen içinde yaşamaya, söz ve davranışlarını güzelleştirmeye çabalamıştır. Peygamberimiz Hz. Muhammed, temiz, tertipli ve düzenli olmaya özen gösterirdi. Elbisesinin temiz olmasına önem verirdi, dağınıklıktan hoşlanmazdı. Sahabeden biri şöyle anlatıyor: Bir gün dağınık bir kıyafetle Peygamberimizin ziyaretine gitmiştim. Beni bu şekilde gören Efendimiz sordu: Senin malın mülkün var mı? Evet, var ya Resulallah! dedim. Ne gibi malların var? dedi. Ben de; Allah bana deve, koyun, at sürüleri, arpa ve buğday harmanları ihsan etmiştir dedim. Bunun üzerine Peygamber Efendimiz, Allah sana mal mülk ihsan etmişse onun nimetinin ve ikramının eseri üzerinde görünsün. buyurdu 2. Peygamberimizin giyecekle ilgili tutumunu temizlik, tertiplilik, estetiği gözetme, sadelik 1 Tin suresi, 4 2 Ebu Davud, Libas, 14 26

27 ve ihtiyacı karşılama olarak ifade etmek mümkündür. O, bir keresinde; Kalbinde zerre kadar kibir bulunan kişi cennete giremeyecektir. buyurmuştu. Kendisine; İnsan elbisesinin güzel olmasını istiyor diyen birine Peygamberimiz, Allah güzeldir, güzelliği sever; kibir, Hak kı kabul etmemek, insanları küçük görmektir. (Müslim, İman, 147) cevabını vermiştir. Efendimiz, kılık kıyafetin temiz ve düzenli olmasının yanında, insanın yaşadığı mekânların da tertipli ve düzenli olmasını arzu etmiştir. Peygamberimiz, evde, işte, camide vb. yerlerde tertip ve düzen içinde hareket edilmesini isterdi. Bir keresinde bir cenaze merasimine katılmıştı. Cenazenin toprağa verilme işlemi sırasında, kabirde bir hata olduğu fark edildi. Bir taraf eğri görünüyordu. Peygamberimiz, bunun hemen düzeltilmesini istedi. Orada bulunanlar Bu durum ölüyü rahatsız mı eder. diye sordular. Peygamberimiz onlara, Hayır böyle şeyler ölüyü ne sıkar, ne de rahatlık verir. Fakat bu sağ olanların gözüne güzel görünmesi için gereklidir. diye cevap verdi. 3 Hz. Peygamber in ashabından olan Numan b. Beşîr, Peygamberimizin tertip ve düzen konusundaki hassasiyetini şöyle ifade etmektedir: Peygamber (s.a.) bizi saflarda ok gibi düzene sokardı. Her konuda olduğu gibi saf düzeninde de ayrılığa düşmeyin ki kalpleriniz de birbirinize karşı değişmesin. Çarşı ve pazarlardaki kargaşadan da sakının (Tirmizi, Salat, 54). Namazlarda tertip ve düzene sıklıkla vurgu yapan Efendimiz bir başka hadis-i şerifte de şöyle buyurmaktadır: Düzensiz durmayınız. Sonra kalpleriniz de düzensizliğe düşer. Peygamber Efendimiz, günlük hayatın gerektirdiği faaliyetleri yerine getirirken belli bir tertip ve düzen içersinde olunmasını arzu ederdi. Örneğin, yemeğe besmeleyle başlanılmasını, yemeğin sağ elle ve önünden yenilmesini emrederdi. Ebu Seleme nin oğlu Ömer, Resulullah ın yanına girmişti. Efendimiz, o anda yemek yiyordu. Resulullah, çocuğa: Yaklaş, bismillah de, sağ elinle ve önünden ye. buyurdular (Tirmizi, Et ime, 47). Yine konuyla ilgili şu hadis de yemek yerken nelere dikkat edilmesi gerektiğini çok güzel bir biçimde ifade 3 Abdurrezzak, Musannef, III, 508; Algül, Hüseyin, Peygamberimizin Ş i Ahlak ve Adabı, s

28 etmektedir: İkrâş b. Züeyb anlatıyor; (Bir defa) Peygamber (s.a.) e, içinde bol miktarda tirit bulunan büyük bir çanak getirildi. Biz de (çanağa yönelip) ondan yemeye başladık. Ben elimi düzensiz biçimde çanağın her tarafına soktum. Bunun üzerine Resul-i Ekrem (s.a.) : Yâ İkrâş, tek bir yerden (sana en yakın taraftan) ye. Çünkü bu, tek bir çeşit yemektir (her tarafı aynıdır), buyurdu. Sonra bize, içinde çeşitli yaş ve kuru hurma çeşitleri bulunan bir tabak getirildi. Bu sefer Resulullah (s.a.) in eli tabakta dolaştı (yani tabağın muhtelif yerlerinden hurmalar aldı) ve: Ya İkrâş, dilediğin taraftan ye. Çünkü tabaktakiler aynı çeşit yemek değildir, buyurdu (İbn Mâce, Et ime, 11). Toplumsal bir varlık olan insanın, diğer insanlarla birlikte yaşayabilmesi için özel hayatın gizliliği prensibine uygun davranılması gerekmektedir. Başkalarının özel hayatına saygı, Peygamber Efendimizin önem verdiği konulardan biridir. Peygamber Efendimiz evlere girmek için izin hususunda; İzin istemek üç defadır. İzin verilirse girersin, verilmezse geri dönersin. (Buhari, İsti'zân, 13) buyurmuştur. Yukarıdaki hadis toplum hayatında tertipli ve düzenli olmanın gerekliliği hakkında size neler düşündürmektedir? Bir adam izni olmadan Resulullah Efendimizin evinin içine bakmıştı. Adamın bu davranışını fark eden Peygamber Efendimiz, onun bu davranışından hoşlanmadığını açıkça beyan ederek, İzin istemek, evin içerisi görülmesin diye emredilmiştir. (Müslim, Âdâb, 40, 41) buyurmuş ve izin istemeden evlere girilmemesini, evin içini görecek kadar yaklaşılmamasını istemiştir. Peygamberimiz yolculuğa çıkan ashaptan bir gruba rastladı ve onlara hitaben şöyle buyurdu: Sizler kardeşlerinizin yanına varacaksınız; binek hayvanlarınızı düzene koyunuz, elbiselerinize çeki düzen veriniz! Çünkü Allah çirkin görünüşü ve kötü sözü sevmez. (Ebu Davud, Libâs, 25). Peygamber Efendimiz gerek bireysel gerekse toplumsal hayatımızda tertip ve düzen içinde yaşamamızı istemiştir. Onun yaşantısı ve ondan bize aktarılan güzel sözleri, medeni bir hayat sürmek isteyen kişi ve toplumlar için en güzel örnektir. 28

29 2. Söz ve Davranışların Güzelliği (Ey Muhammed!) Rabb inin yoluna, hikmetle, güzel öğütle çağır ve onlarla en güzel şekilde mücadele et. Şüphesiz senin Rabb in, kendi yolundan sapanları en iyi bilendir. O, doğru yolda olanları da en iyi bilendir. (Nahl suresi, 125) Kullarıma söyle: (İnsanlara karşı) en güzel sözü söylesinler. Çünkü şeytan aralarını bozar. Çünkü şeytan insanın apaçık bir düşmanıdır. (İsrâ suresi, 53) Kim izzet ve şeref istiyor idiyse, bilsin ki, izzet ve şerefin hepsi Allah'ındır. O'na ancak güzel sözler yükselir. Bu güzel sözleri de Allah'a amel-i sâlih (faydalı işler) ulaştırır. Kötülüklerle tuzak kuranlara gelince, onlar için çetin bir azap vardır ve onların tuzağı boşa çıkar. (Fâtır suresi 10) Yukarıdaki ayetler size güzel söz ve güzel davranış (amel-i sâlih) hakkında nasıl bir fikir vermektedir? Bu konudaki düşüncelerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız. İnsanlar arasında iletişimi sağlayan birinci unsur dildir. İnsanlar konuşa konuşa anlaşır sözü, insanlar arasındaki iletişimin en çok bu yolla gerçekleştiğini ifade etmek amacıyla söylenegelmiştir. Başkalarıyla sağlıklı iletişim kurabilmenin yolu, güzel söz söylemekten geçer. Tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır. demiştir atalarımız. Bu atasözü, güzel sözün insanlar üzerindeki etkisini özlü biçimde ortaya koymaktadır. Peygamber Efendimiz de Söylenen sözde sihir vardır. buyurarak, güzel sözlerin insanlar üzerinde güçlü bir etki bıraktığını ifade etmiştir. 4 Peygamberimiz güzel söz söylemenin ve güzel davranışlarda bulunmanın bir mümin için en değerli özellikler olduğunu bildirmiştir. Güzel söz söylemek sadakadır. (Buhari, Edeb, 34) buyuran Hz. Peygamber, söz ve davranışlarla insanları incitmemek gerektiğini belirtmiştir. Müslümana yakışan da budur. Sizler tek hurmanın yarısı ile bunu da bulamazsa güzel bir sözle de olsa ateşten korununuz! (Buhari, Edeb, 34) buyuran Peygamberimiz, hayır ve iyilik amacıyla elden ne geliyorsa yapılması gerektiğini, güzel sözün de insanlar için bir hayır olduğunu vurgulamıştır. 4 Muvatta, Kelâm, 3 29

30 Bir sahabi Peygamberimize gelerek Ey Allah ın Resulü! Falan kişinin nafile olarak çok namaz kıldığından, çok sadaka verdiğinden, çok oruç tuttuğundan, ancak diliyle komşusuna eziyet ettiğinden söz ediliyor, ne buyurursunuz, dedi. Efendimiz O cehennemde olacaktır. buyurdu. Adam tekrar dedi ki: Ey Allah ın Resulü! Bir kişinin de nafile olarak az oruç tuttuğundan, az namaz kıldığından, az sadaka verdiğinden, ancak diliyle komşusunu rahatsız etmediğinden söz ediliyor, bunun hakkında ne dersiniz? Peygamberimiz O da cennette olacaktır. buyurdu (Ahmet b. Hanbel, II, 440). İnsanın diliyle başkalarını incitmesinin, yaptığı güzel amellerini boşa çıkaracağını söyleyen Efendimiz, bir başka hadisinde de kötü davranışların sakıncalarından bahsederek şöyle buyurmuştur: Kimin kötülüklerinden komşusu emin olmaz ise, o cennete giremez. (Buhari, Edebü l-müfred, 55). Peygamberimiz kötü ve çirkin sözler söylemenin yanısıra, bu türden çirkin sözlerin başkalarına laf taşımak suretiyle yayılmasından, Allah ın hoşnut olmadığını vurgulayarak şunları söylemektedir: Çirkin lâf edenle onu yayan, günah işlemekte eşittir. (Buhari, Edebü l-müfred, 120). Şüphe yok ki Allah, kötü söz kaçıranı, kasten kötü söylentiye yelteneni sevmez. (Buhari, Edebü l-müfred, 265). Peygamberimiz, sohbet ortamında konuşulan iyi şeylerin, başkalarına da aktarılmasını isterdi. Ancak o ortamda konuşulan, boş ve anlamsız şeylerin, başkalarına aktarılmasından hoşlanmazdı. Ebu Hüreyre den nakledilen bir hadiste Hz. Peygamber, bu konuyla ilgili şöyle bir benzetmede bulunmaktadır: İlim meclisinde oturup hikmetli şeyler öğrenen, sonra arkadaşına öğrendiklerinin kötülerini/zararlılarını aktaranın hali şu (yolcuya) benzer: (Yolcu) bir çobana gelip der ki: Ey Çoban, bu sürüden bana bir koyun kes! Çoban da: Git, en iyisinin kulağından tut ve getir der. Adam koyunların içine girer ve (maalesef) sürünün köpeğini kulağından tutup, getirir (Ahmed b. Hanbel, II, 353). Peygamber Efendimiz, daima güzel söz söyler ve insanlara karşı yumuşak davranırdı. Aşırılıktan, öfkelenmekten kaçınırdı. Abdullah b. Amr, Peygamberin söz ve davranışlarında hiçbir aşırılık yoktu. İyi biliniz ki sizin en güzel huylunuz, en hayırlı olanınızdır. demişti (Buhari, Menakıb, 23). Yine aynı sahabe, Efendimiz hakkında şunları söylemektedir: Şüphesiz Resulullah ne çirkin söz söyler ve ne de bunu arzu ederdi. Resulullah 30

31 şöyle buyururdu: Sizin bana en sevgili olanınız, ahlak yönünden en güzel olanınızdır (Buhari, Fedailü Ashabi n-nebi, 27). Peygamberimiz müminleri sert tavırlı olmaktan sakınmaya çağırır, yumuşak huylu olmaya davet ederdi. Ashaptan Cerir, Efendimizin insanlara karşı yumuşak ve güzel muamelesi hakkında şöyle demektedir: Müslüman olduğumdan beri Resulullah, beni kapısından geri çevirmemişti ve her gördüğünde tebessüm ederdi. (Tirmizi, Menâkıb, 41). Şiddetin kötülüğü hakkında sık sık uyarı yapan Efendimiz; Bir şeyde şiddet olursa, muhakkak o şeyi çirkinleştirir. Allah yumuşak huyluluğu sever. (Buhari, Edebü l-müfred, 165) buyurmaktadır. İnsanlara karşı daima merhametle ve yumuşak huylulukla muamele edilmesini emreden Peygamberimiz; Bir kimse yumuşak davranmaktan mahrum ise, hayırdan mahrum olur (Müslim, Birr ve Sıla, 74) diyerek insanlar arasında dostluk ve muhabbetin meydana gelmesinin yolunun, yumuşak huyluluktan geçtiğini belirtmektedir. Sevgili Peygamberimiz, insanlara cana yakın davranan, yumuşak huylu olup insanlara işleri kolaylaştıranlar için cehennemden kurtuluş olduğu müjdesini vermektedir: Kendisi cehennem ateşine, cehennem ateşi de kendisine haram olan bir kişiyi size bildireyim mi? Her cana yakın, yumuşak huylu, kolaylaştırıcı kimsedir. (Tirmizi, Sıfatü l-kıyâme, 45). Peygamber Efendimiz: Nerede olursan ol, Allah a (karşı gelmekten) sakın! Kötülüğün peşine hemen iyilik yap ki, onu yok etsin, insanlara da güzel huyla davran! (Darimi, Rikak, 74) diye buyurarak bir kötülük yapmış olan insanın, hemen peşi sıra iyilik yaparak hatasını tamir etmesi gerektiğini işaret etmektedir. Peygamber Efendimiz, mümini şöyle tanımlamaktadır: Müslüman, başka Müslümanlara eliyle ve diliyle zarar vermeyen kişidir. (Buhari, İman, 4). Bu hadis bize sözlerin ve davranışların güzel olmasının, bir kimsenin imanının gereği olduğunu hatırlatmaktadır. 31