İNSANİ ACİL DURUMLARDA SU YÖNETİMİ

Transkript

1 İNSANİ ACİL DURUMLARDA SU YÖNETİMİ Misafir Kamplar Örneği Dr. Mehmet Yaşar Şimşek Şanlıurfa Halk Sağlığı Müdürü

2 Su insanın en temel fizyolojik ihtiyacıdır.

3 İnsanlar suyu temizlenmede ve temizlemede kullanır.

4 Tarım ve hayvancılığa dayalı gıda üretiminde su kaynağı vazgeçilmezdir.

5 Su ulaşım ve taşımacılıkta da önemli yere sahiptir.

6 Su özellikle günümüzde endüstriyel üretimde en önemli kaynaklardan biridir.

7 Bu ihtiyaçlar nedeniyle insanların yerleşik düzene geçişi ve büyük topluluklardan oluşan medeniyetler inşa etmeleri su kaynaklarına yakın ve sulak bölgelerde mümkün olabilmiştir.

8 Bugün hala dünyada birçok tarihsel kentin ortasından bir su yolu geçmektedir.

9 Günümüzde dünyanın artan nüfusu, kentlerin kalabalıklaşması ve sınır tanımayan ekonomik büyüme su ihtiyacının artmasına yol açmıştır. Buna karşın nüfus artışı ve endüstriyel aktivitenin neden olduğu tüketim, küresel iklim değişikliği ve çevre kirliliği su kaynaklarının azalmasına yol açmaktadır.

10

11 Ekonomi, insanların sınırsız tüketim isteklerinin sınırlı(kıt) kaynaklarla en iyi nasıl tatmin edileceğini inceleyen sosyal bir bilim dalıdır.

12 Bu bakımdan suyun ekonomik kullanımı günümüzde hem küresel hem de yöresel düzeyde sürdürülebilirlik açısından bir hayli önem kazanmıştır.

13 Suyun ekonomik kullanımının yönetilmesi özellikle doğal afetler ve savaş gibi sosyal çalkantılar nedeniyle altyapı hizmetlerinden mahrum kalan kalabalıklar söz konusu olduğunda ayrı bir önem taşımaktadır.

14

15 Böyle durumlarda su kullanımı asgari düzeye, fizyolojik ihtiyaç ile temizlenme-temizlik ihtiyacının karşılanmasına yetecek düzeye inmektedir. Asgari miktarda kaliteli suyun eşitlikçi ve sürekli olarak sağlanması ve uygun şekilde uzaklaştırılması gerekmektedir.

16 Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR) su temini yönergesinde sağlık ve iyilik için kişi başına günde en az 20 litre su gerektiği öngörülmüştür.

17 Suriye Deneyimi

18 Suriye de 2011 yılında başlayan iç savaş 20,5 milyon Suriyeli den: 7.6 milyonunun ülke içinde yer değiştirerek kaçmasına, 2 milyondan fazlasının Türkiye ye sığınmasına, 1 milyon kişinin Lübnan a, 630 bin kişinin ise Ürdün e geçmesine neden olmuştur.

19 Avrupa ülkelerine sığınanlar da hesaba katıldığında: Savaşın 4 milyona yakın mülteci oluşturduğu görülmektedir

20 Şanlıurfa, Suriye den geçişlere en elverişli sınıra sahip olması nedeniyle ülkeden kaçışların başladığı ilk günden bu yana en fazla göç alan il olmuştur.

21 Bugün, Şanlıurfa da kamplarda ve kamp dışında 500 bin civarında Suriyeli ikamet etmektedir.

22 Ceylanpınar Telhamut Çadırkenti: Nisan 2012 Akçakale Süleymanşah Çadırkenti: Ağustos 2012 Harran Konteynır Kent: Ocak 2013 Viranşehir Çadırkenti: Aralık 2013 Suruç Çadırkenti: Mart 2015

23 Kampların planlanması ve kurulması AFAD ın görev ve sorumluluğundadır.

24 İhtiyaç duyulan barınma merkezinin boyutu tayin edilir. Merkezin kurulacağı yeterli büyüklükte uygun alan tespit edilir. Arazinin zemin etütleri yapılır. Alt yapı inşa edilir. (elverişli olan bölgelerde elektrik, su ve kanalizasyon tesisatı şehir şebekesine bağlanmaktadır)

25 Halk Sağlığı Müdürlüğü Çevre Sağlığı Şubesi Sağlıklı su temini, Katı ve sıvı atıkların uzaklaştırılması, Tesislerdeki banyo ve tuvaletlerin bakımı Haşeratla mücadele konularında AFAD la işbirliği içerisinde çalışmaktadır.

26

27 Medeni insan yaşamının ilk koşullarından biri ve belki de bizlerin kamplardaki en büyük sorumluluğu sanitasyondur. Bu öncelikle tüketilen su ve gıdaların başta fekal kontaminasyon olmak üzere her türlü kirlilikten korunması anlamına gelir.

28 Günümüzde halen yerleşim yerlerinden dışkıların bertarafı için kullanılan en etkin yol su ile uzaklaştırmadır. Bunun önemli bir sonucu yerleşim yerine içme ve kullanım amaçlı gelen su ile yerleşim yerinden uzaklaştırılması gereken suyun karışması riskidir.

29 Bu riske karşı kamplar sık sık ziyaret edilerek içme-kullanma amacıyla tüketime verilecek suyun İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik hükümlerine uygun olup olmadığının araştırılması amacıyla numuneler alınmakta, analizler yapılmaktadır.

30 Haftanın her günü günde iki defa sularda klor konsantrasyonu ölçümü yapılarak şebekede serbest bakiye klor düzeyinin 0,5-1 ppm arasında olması sağlanmaktadır. Suların mikrobiyolojik ve kimyasal kalitesi Pazartesi, Çarşamba ve Cuma günleri belirli noktalardan alınan kontrol numuneleri ile değerlendirilmektedir.

31 Kamplardaki kanalizasyon hem gri suyu hem de lağım suyunu beraber uzaklaştıracak şekilde tesis edilmiştir. Oluşan atık su iki şekilde bertaraf edilmektedir.

32 Kanalizasyon suyunun Lağım Mecrası İnşası Mümkün Olmayan Yerlerde Açılacak Çukurlara Ait Yönetmelik hükümlerine uygun yapılmış fosseptik kuyularında biriktirilmesi ve vidanjörle boşaltma. Kanalizasyon suyunun kampta kurulan arıtma tesisinde işlem görmesini takiben alıcı ortama deşarjı.

33 Artezyen kaynakları ile Fosseptik kuyuları arasındaki en kısa mesafeler Ceylanpınar Çadırkenti Akçakale Çadırkenti 1. Kaynak 350 mt 1000 mt 2. Kaynak 400 mt 800 mt 3. Kaynak 600 mt 400 mt

34 Kamplarda oluşan atık suların deşarjı Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği standartlarına uygun şekilde yapılmaktadır.

35 Ceylanpınar Telhamut Çadırkenti Barınma: çadırda kişi barınmakta İçme-kullanım suyu: 3 adet artezyen kuyudan çekme > 5 adet 70 tonluk depoda dinlendirme > Klorlama > Sunum Atık su: Fosseptik kuyularında biriktirme > Vidanjörle çekme > Alıcı ortama deşarj

36

37 Akçakale Süleymanşah Çadırkenti Barınma: çadırda kişi barınmakta İçme-kullanım suyu: 3 adet artezyen kuyudan çekme > 5 adet 50 tonluk depoda dinlendirme > Klorlama > Sunum Atık su: Fosseptik kuyularında biriktirme > Vidanjörle çekme > Alıcı ortama deşarj

38

39 Harran Konteynır Kent Barınma: konteynırda kişi barınmakta İçme-kullanım suyu: 3 adet artezyen kuyudan çekme > 10 adet 120 tonluk depoda dinlendirme > Klorlama > Sunum Atık su: Paket arıtma sisteminde işlem > Alıcı ortama deşarj

40

41 Viranşehir Çadırkenti Barınma: çadırda kişi barınmakta İçme-kullanım suyu: 2 adet artezyen kuyudan çekme > 6 adet 50 tonluk depoda dinlendirme > Klorlama > Sunum Atık su: Paket arıtma sisteminde işlem > Alıcı ortama deşarj

42

43 Suruç Çadırkenti Barınma: çadırda kişi barınmakta İçme-kullanım suyu: DSİ ye ait sulama kanalından temin > 4 adet 200 tonluk depoda dinlendirme > Paket arıtma sisteminde işlem > Klorlama > Sunum Atık su: Paket arıtma sisteminde işlem > Alıcı ortama deşarj

44

45 Kamplara ait içme-kullanma suyu klor ve kontrol analiz sonuçları

46 Su arzının yeterliliği Suruç Çadırkenti ndeki içme suyu arıtma tesisi günde kişi başına 60 lt su sağlamaktadır. Buna rağmen suyun öngörülen bu düzeyin üzerinde tüketilmesi su temininde gündelik kesintiler yapılmasını zorunlu kılmaktadır.

47 Suruç Çadırkenti haricindeki diğer dört kampta ise su arzı 24 saat kesintisiz olarak sağlanmaktadır. Suruç taki yerleşimci profilinin diğer dört kamptakilerle benzer olduğu ve o kamplarda günlük su sınırlamasına gerek duyulmadığı göz önüne alındığında diğer kamplardaki su arzının günde kişi başına 60 lt nin üzerinde olduğu söylenebilir.

48

49

50

51

52

53 Savaştan kaçanların Türkiye ye sığındıkları 5 yıllık süreçte yaşanan en büyük zorluk, ne zaman, ne kadar büyük bir göç dalgasıyla karşılaşılacağının kestirilememesinden kaynaklanmıştır.

54 Bu duruma iyi bir örnek 2014 Eylül ayında Kobani ye yapılan saldırılar sırasında yaşananlardır. O dönemde birkaç gün gibi kısa bir süre içinde 40 bin nüfuslu Suruç ilçesine 100 binin üzerinde Suriyeli kabul edilmiştir. Sonrasında 2015 Mart ayında Suruç Çadırkenti açılana kadar muhtelif yerlerde barınanlar arasında mevcut alt yapı kaynaklarından suya ulaşamayanlar için tankerlerle su taşınmış, ihtiyacın önemli bir bölümü de ambalajlı sularla giderilmiştir.

55 Bu süreçte yaşananlarla bir kez daha görülmüştür ki, doğal afet ve savaş gibi olağanüstü durumlarda ortaya çıkacak ihtiyaçların karşılanmasında olası senaryolara göre önceden planlama yapılması ve hazırlıkların tamamlanması başarının anahtarıdır.

56 Su yönetimi, misafir kamplar örneğinde de tecrübe edildiği gibi yalnızca kullanıma uygun suyun temin edilmesi ve sunumunu sağlayacak alt yapının tesisinden ibaret değildir. Nihai başarıyı önemli ölçüde belirleyen bir diğer faktör hizmet verilen insan topluluğunun davranışlarıdır. Topluluğa kültürleri, alışkanlıkları, sağlık davranışları ve mevcut psikolojileri göz önünde tutularak yeni yerleşimlerindeki olanaklardan doğru biçimde istifade edebilmelerine yönelik eğitim ve bilgi verilmesi önemlidir.

57 TEŞEKKÜRLER