İş Hijyeni Alanında Türkiye de Yasal Düzenleme ve Uygulamalar

Transkript

1 İş Hijyeni Alanında Türkiye de Yasal Düzenleme ve Uygulamalar Hüseyin SEZEK Fizikçi, Endüstri Mühendisi İSGÜM Kocaeli Bölge Laboratuvar Müdürü İstanbul 06 Aralık

2 İş Hijyeni (Endüstriyel Hijyen) İş Hijyeni uygulamaları 3 adımda gerçekleştirilir. 1) Mesleki Tehlikelerin Belirlenmesi 2) Değerlendirilmesi 3) Kontrol altına alınmasıdır

3 İş Hijyenistinin Görevleri Nelerdir?

4 Yasal Mevzuat 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlü olup iş hijyeni kapsamında sorumlulukları şöyledir; a) Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbiri almak, a) Risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmak. c) İşveren, iş sağlığı ve güvenliği yönünden çalışma ortamına ve çalışanların bu ortamda maruz kaldığı risklerin belirlenmesine yönelik gerekli kontrol, ölçüm, inceleme ve araştırmaların yapılmasını sağlar

5 İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği

6 İŞ YERİ BİNA VE EKLENTİLERİNDE ALINACAK SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİNE İLİŞKİN YÖNETMELİK MADDE 5 (1) İşveren, çalışanların sağlık ve güvenliğini korumak için; ç) İşyeri bina ve eklentileri ile ekipmanlarının, araç ve gereçlerinin, özellikle havalandırma sistemlerinin uygun hijyen şartlarını sağlayacak şekilde düzenli olarak temizliğini yapar ve gerekli kayıtları tutar. e) İşyeri bina ve eklentilerinde yeterli aydınlatma, havalandırma ve termal konfor şartlarını sağlar

7 EK-1 İŞYERİ BİNA VE EKLENTİLERİNDE UYGULANACAK ASGARİ SAĞLIK VE GÜVENLİK ŞARTLARI Acil çıkış yolları ve kapıları Kapalı işyerlerinin havalandırılması Ortam sıcaklığı Aydınlatma Yemek yeme yeri Soyunma yeri ve elbise dolabı Duşlar ve lavabolar Tuvalet ve lavabolar Açık alanlardaki çalışmalarda özel önlemler Barınma yerleri

8 Ülkemizde iş yerlerindeki iş hijyeni faaliyetleri isg profesyonelleri tarafından yürütülmektedir. Hijyen ölçümleri ise İSGÜM tarafından yetki verilen laboratuvarlar aracılığıyla yapılmaktadır

9 İSGÜM VE BÖLGE LABORATUVAR MÜDÜRLÜKLERİ

10 İSGÜM TEKNİK BİRİMLER Kalite Eğitim İş Sağlığı İş Hijyeni KKD Test Lab. İş Güvenliği

11 SAHA ÖLÇÜMLERİ İşyeri ortamında gaz ölçümü İşyeri ortamında toz ölçümü Hava akım hızı ölçümü Titreşim ölçümü Aydınlatma ölçümü Termal konfor şartları ölçümü Gürültü ölçümü

12 Foruier Transform İnfrared(FTIR) Spektrofotometre -Serbest Silis Analizi Gaz Kromatografi-Kütle Spektrofotometresi(GC, GC-MS) - Uçucu organik bileşikler İyon Kromatografi(IC) -İnorganik asitler, amonyak Yüksek Basınçlı Sıvı Kromotografi(HPLC) -Aldehitler Atomik Absorpsiyon(AAS) -Metaller, elementler Taramalı Elektron Mikroskobu(SEM) -Lifsi Tozların Tür Analizi Faz Kontrast Mikroskobu(PCM) -Lifsi Tozların Konsantrasyon Tayini İSGÜM Yapılan Analizler

13 İSGÜM İş Hijyeni Projeler-1 Proje Adı 6 Sektörde (Seramik, Boya, Plastik, Örtüaltı, Orman ve Banka) İş Sağlığı ve Güvenliği Koşullarını İnceleme, Araştırma ve Saha Faaliyetlerinin Sonuçlarına Göre Bilgilendirme Eğitimlerinin Düzenlenmesi Projesi (İSAG) Gıda, Kimya, Tekstil, Deri ve Mobilya sektörlerinde iş sağlığı ve güvenliği koşullarının iyileştirilerek, iş kazaları ve meslek hastalıklarının azaltılması ve toplumda güvenlik bilincinin artırılması (İSGİP) Sanayi Tipi Testere ve Bıçak Bileyicilerinde Sert Metal Tozlarına Bağlı Akciğer Hastalıkları Araştırma Projesi Plastik Sektörü Çalışanlarında İş Sağlığı, İş Hijyeni Kimyasal Faktörler ve Kişisel Koruyucu Donanım Yönünden İnceleme ve Araştırma Projesi İş Hijyeni Ölçüm, Test ve Analizi Yapan Laboratuvarların İyileştirilmesi, Geliştirilmesi, Kalite Standartlarının Artırılması ve Standardizasyonunun sağlanması Projesi Üniversitelerin İş Sağlığı ve Güvenliği Bölümlerinde İş Hijyeni Laboratuvar Uygulama ve Teknikleri ders içeriğinin oluşturulması, müfredata eklenmesi ve yaygınlaştırılması Projesi

14 İSGÜM İş Hijyeni Projeler-2 Proje Adı Kimyasal Gübre Sektöründe İSG Araştırması Kimyasal Gübre Sektöründe İSG Araştırması Kompozit Üretim Sektöründe İSG Araştırması Lojistik Sektöründe İSG Araştırması Gıda üretimi yapan işyerlerinde termal konfor koşullarının değerlendirilmesi Kocaeli, İstanbul ve Kayseri İl Milli Eğitim Müdürlüğü Bünyesindeki Okulların İş Sağlığı ve Güvenliği Yönünden İncelenmesi İlaç sektöründe İSG araştırması AVM lerde gürültü maruziyeti araştırması

15 İŞ HİJYENİ ÖLÇÜM TEST VE ANALİZ LABORATUVARLARI HAKKINDA YÖNETMELİK Revize tarihi: Sayı: 29958

16 İş Hijyeni Ölçüm, Test Ve Analizi Çalışma Ortamında Bulunan, Çalışanların Sağlığını Olumsuz Yönde Etkileyebilecek Her Türlü Fiziksel (Gürültü, Titreşim, Aydınlatma, İyonlaştırıcı Olmayan Radyasyon, vb.), Kimyasal (Toz, Gaz, Buhar Vb.) Ve Biyolojik, (Virüs, Bakteri, Mantar, Vb.) Etkenlerin Nicelik Ve Nitelik Tayininin Yapılması

17 İş hijyeni ölçüm, test ve analizi yapan laboratuvarların yetkilendirilmesine ilişkin usul ve esasların düzenlenmesi İşverenin işyeri ortamında çalışanların maruz kaldığı risklerin belirlenmesi için gerekli iş hijyeni ölçüm, test ve analizlerine dair yükümlülüklerinin düzenlenmesi Değişiklik: İşverenin iş hijyeni ölçümlerine ilişkin yükümlülüklerinin düzenlenmesi hükmü eklendi 17

18 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında yer alan işyerleri ile bu işyerlerindeki iş hijyeni ölçüm, test ve analizini yapan özel veya kamuya ait kurum ve kuruluşlar Kendi işyerine ve çalışanlarına yönelik iç kontrol amacıyla iş hijyeni ölçüm, test ve analizi yapan Laboratuvarlarda, İş Sağlığı ve Güvenliği Araştırma ve Geliştirme Enstitüsü Başkanlığı Laboratuvarlarında, UYGULANMAZ 18

19 a) Türkiye Atom Enerjisi Kurumunun kendi mevzuatı çerçevesinde gerçekleştirdiği iş hijyeni ölçüm, test ve analiz faaliyetleri. b) Çalışanın sağlık durumunu belirlemek üzere yapılan ölçüm, test ve analiz faaliyetleri. c) Çalışandan alınan biyolojik numuneler üzerinde yapılan ölçüm, test ve analiz faaliyetleri. 19

20 6331 sayılı Kanunun 10, 24, 27, 30 ve 31 inci maddeleri 9/1/1985 tarihli ve 3146 sayılı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 12 nci maddesi 20

21 Başvuru Türleri Yeterlik Ön yeterlik Kapsam genişletme

22 Başvuru Süreci Ön İnceleme Bulunan Eksikliklerin giderilmesi (3 ay) Yerinde İnceleme ( 5 iş günü öncesinden bildirim) Bulunan Eksikliklerin giderilmesi (3 ay) 2.Yerinde İnceleme DENETİM(HABERLİ-HABERSİZ, SAHA- LABORATUVAR)

23 Laboratuvarlardan İstenen Temel Özellikler Ölçüm belirsizliğinin hesaplanması Cihaz altyapısının yeterli hale getirilmesi Cihazların bakım ve kalibrasyonlarının yapılması Kalibrasyonların akredite kuruluşlara yaptırılması Deney sonuçlarının kalitesinin temini için iç ve dış kalite kontrol faaliyetlerinin yapılması Yeterlilik testlerine katılım sağlama Kalite kontrol verilerinin analiz edilmesi

24 15 m2 ofis alanı 5 m2 Numune kabul bölümü(analiz yapan laboratuvarlar için) 5 m2 tartım odası Enstümental analiz cihazları varsa her bir cihaz için 5 m2 alan Kimyasal madde varsa 6 m2 ayrı bir oda (kimyasal maddeleri risklerine göre muhafaza edebilecek, gerekirse havalandırma sistemli, kilitli) Gaz tüpleri kelepçeli, dik, ısı kaynağından uzak, serin ve kuru muhafaza İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelikte belirtilen niteliklere uygunluk

25 Laboratuvar; laboratuvar yöneticisi, kalite yöneticisi ve deney personeli en az kişiden oluşur. Laboratuvar yöneticisi ve kalite yöneticisi tam zamanlı çalışır. Laboratuvar yöneticisi ve kalite yöneticisi ayrıldığında yerlerine 30 gün içinde görevlendirme yapılır. Yeni görevlendirilen kişiler ve imza sirküleri 10 işgünü içinde İSGÜM e bildirilir

26 Metot Seçimi Elde edilen sonuçların iş sağlığı ve güvenliği mevzuatındaki veya ilgili standartlardaki sınır değerler ile karşılaştırılmasına imkân tanıyan iş hijyeni ölçüm, test ve analiz metotlarını kullanmak Metotların güncel hallerini kullanmak

27 Numune Alma TS EN 689 İşyeri Havası-Solunumla Maruz Kalınan Kimyasal Maddelerin Sınır Değerler ile Karşılaştırılması ve Ölçme Stratejisinin Değerlendirilmesi İçin Kılavuz ve benzeri standartların güncel halleri kullanılmalı Numune alma işlemi, kullanılan metotta belirtilen şartlara göre yapılmalı Numune alma süresi ve numune sayısı, yapılan iş sırasındaki maruziyeti temsil edecek şekilde düzenlenmeli

28 Raporlama Laboratuvar tarafından yapılan her bir iş hijyeni ölçüm, test ve analizine ait sonuçlar, doğru, açık, kesin, tarafsız ve iş hijyeni ölçüm, test ve analiz metotlarında belirtilen bütün özel talimatlara uygun bir şekilde rapor haline getirilmelidir

29 BİLDİRİM ZORUNLULUĞU Bildirimin Kurumumuz içerisinde nereye ve ne şekilde yapılacağı net ifadelerle düzenlenmiştir (Madde 16) Kapatılma, akreditasyon askı veya iptal durumları Ölçüm, test ve analiz sonuçları 10 işgünü içerisinde İSGÜM e dilekçe ile İSGÜM ün internet sitesinde açıklayacağı biçim ve zaman aralıklarında İSG Katip Sistemi Üzerinden Genel Müdürlüğe Personel, cihaz değişimi 10 iş günü içerisinde İSGÜM e dilekçe ile Güncellenen metot validasyon raporları Dört yılda bir katılınacak yeterlilik testi sonuçları Yapılacak ölçüm, test ve analiz bilgileri 10 iş günü içerisinde İSGÜM e dilekçe ile 10 iş günü içerisinde İSGÜM e dilekçe ile Mevcut sistemde 3 gün önce İSG Katip Sistemi Üzerinden Laboratuvar bölümlerini etkileyen 5 iş günü öncesinden İSGÜM e dilekçe 29

30 Personel Sağlık ve Güvenliği Çalışan bütün personelin gerekli sağlık kontrolleri yaptırılmalı Laboratuvar personeline uygun KKD ve yardımcı malzemeler verilmeli Analiz yapılan bölümlere yetkisiz kişilerin girişi önlenmeli Laboratuvarda, ilk yardım malzemelerinin yer aldığı ecza dolabı bulundurulmalı Kimyasal maddelerle çalışma yapılan bölümlerde göz duşu ve acil vücut duşu bulundurulmalı

31 Yetki belgesi dışında ölçüm yapmama Ön yeterlikte Akreditasyon Kurumu na başvurma, yeterlikte akredite olma Akreditasyon standardına uygun kalite sistemi kurma, uygulama ve iyileştirme Akredite olması zorunlu olmayan parametre ölçüyorsa kalite sistemi dokümante etme, uygun prosedürler oluşturma, uygun olmayan işi önleme, yetkin personelin deney yapmasını sağlama, uygun cihazları alma ve kalibre ettirme, cihaz eğitimlerinin alınması, deney metotlarına uygun çalışma, ölçüm belirsizliği prosedürü, iç dış kalite kontrol çalışması yapma Metotları gerektirdiği cihazlara sahip olma Kalibrasyonları uluslar arası izlenebilirliği olan kalibrasyon laboratuvarlarına yaptırma

32 Ölçüm, test ve analiz yaptığı işyerinde personelinin işyeri kurallarına uymasını sağlama İşyeri bilgilerini gizli tutma Kayıtların mevzuata uygun sürelerde saklanması Başka adreste faaliyet gösteren şubelerin yetki belgesi alması Kalibrasyonlar akredite kalibrasyon laboratuvarlarına yaptırılır. Kalibrasyonlar uluslararası izlenebilirliği olan kalibrasyon laboratuvarlarına yaptırılır. Belge kapsamı dışındaki parametrelerde ölçüm, test ve analiz yapmama

33 İşverenin Yükümlülükleri İş Hijyeni Ölçüm, Test Ve Analizleri Risk Değerlendirmesine göre yapılır. İşyeri ortamının veya işin gereği olarak kişisel maruziyetlerde farklılık oluşursa ölçümler tekrarlanır

34 İşveren, aşağıdaki durumlardan herhangi birinin varlığında iş hijyeni ölçüm, test ve analizleri yaptırır veya tekrarlatır: a) İşyeri ortamının veya işin gereği olarak çalışanın kişisel maruziyetinde değişiklik meydana geldiğinde, b) İşyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanının gerekli görmesi halinde, c) İşyerinde gerçekleşen dış denetimlerde istenmesi halinde

35 Başvuru Sayısı: 180 (ön yeterlik+yeterlik+kapsam genişletme) Kurumumuz Tarafından Yetkilendirilen Laboratuvar Sayısı: 126 İlk yetkilendirme tarihi: Yetkilendirilen lab ili: Ankara

36 İL LABORATUVAR SAYISI (nisan ayı) Güncel ( ) İstanbul (3 askı,1 belge iptal) Ankara 24-1 belge iptal 23(1 askı) Kocaeli 9 9(2 askı) Bursa 7 8 (1 askı) İzmir 5 6 Antalya 5 5 Tekirdağ 4 4 Adana 4 4 Konya 5 5 Denizli 3 3 Eskişehir 3 3 Gaziantep 4 5 Diyarbakır 1 1 Kayseri 1 1 Kırıkkale 1 1 Samsun

37 İL LABORATUVAR SAYISI (nisan ayı) Güncel ( ) Rize 1 1 Trabzon 2 2 Aksaray 1 1 Uşak 1 1 Çanakkale 1 1 Balıkesir 1 1 Hatay 2 2 Sakarya 1(iptal) 0 Aydın 1 1 Yozgat 1 1 Manisa 1 1 Toplam

38

39 Gündemdeki sorular? İş hijyenistliği? Ölçüm fiyat politikası? Örneklem sayıları? Ölçüm periyotları? Kaynağında önleme?

40