1. İnsan etkisi dışında, kendiliğinden oluşan her unsur doğayı oluşturmaktadır. Buna göre, aşağıdakilerden hangisi bir doğal unsurdur?

Transkript

1 COĞRAFYA, yeryüzünü oluşturan doğal ortamların özelliklerini, Dünya üzerindeki dağılışlarını; doğal ortamla insan toplulukları ve etkinlikleri arasındaki karşılıklı ilişki ve etkileşimi nedenleriyle birlikte araştıran bir bilimdir. İnsan müdahelesi olmadan, doğada kendiliğinden meydana gelen unsurlara doğal unsur denir. Örneğin; sıcaklık, kar, ağaç, rüzgâr, toprak, akarsu, mağara, ova, kaya, hayvanlar, çöller, göller, dağlar gibi. İnsan faaliyetleri sonucunda ortaya çıkan unsurlara beşeri unsur denir. Tünel, kara yolu, baraj, köprü, ev, araba gibi kısacası insan eliyle yapılmış ve insan yaşamına etki eden ne kadar unsur varsa beşeri unsur olarak tanımlanır. Doğa ve İnsan 1. İnsan etkisi dışında, kendiliğinden oluşan her unsur doğayı oluşturmaktadır. Buna göre, aşağıdakilerden hangisi bir doğal unsurdur? A) Yer altı suları B) Barajlar C) Şehirler D) Köprüler E) Meskenler 2. Coğrafya insanın doğa üzerindeki etkilerini de ele alır. Aşağıdakilerden hangisi, insanın doğa üzerindeki etkilerine bir örnek oluşturmaz? A) Su ihtiyacı için baraj yapılması B) Bataklıkların kurutularak tarım alanına çevrilmesi C) Yol açmak için dağlarda tüneller açılması D) Tarım alanlarının sulanması için su kanalları açılması E) Aşırı yağışların heyelanlara yol açması 3. Aşağıdakilerden hangisi doğal unsurlardan biri değildir? A) Rüzgâr gülü B) Kar C) Toprak D) Yağmur E) Nem 4. Aşağıdakilerden hangisi insan etkisi ile oluşmamış unsurlardan biridir? A) Sokak B) Vadi C) Harita D) Ev E) Fabrika 6. Her bilimin, araştırma konusu ve bilimsel niteliğine bağlı olarak bir takım prensipleri vardır. Aşağıdakilerden hangisi coğrafyanın prensipleri arasında yer almaz? A) Nedensellik B) Dağılış C) Sebep-sonuç D) Kıyaslama E) Deney 7. Aşağıdakilerden hangisi coğrafyanın doğrudan incelediği konular arasında yer almaz? A) Yerleşmelerin dağılışı B) Tarihsel süreçte nüfusun gelişimi C) Doğal çevreye göre değişen yerleşme tipleri D) Yerleşmeleri oluşturan malzemeler E) Yerleşmelerin hangi uygarlığa ait olduğu 8. Coğrafya biliminin temel özelliği aşağıdakilerden A) Bazı doğal olayları incelemesi B) İnsanın faaliyetlerini incelemesi Test 1 C) İnsan ve doğa arasındaki etkileşimi incelemesi D) Araştırmalarında yer ve zaman belirtmesi E) Araştırmalarında nedensellik ilkesini kullanması 9. Coğrafya, yeryüzünde meydana gelen doğal olayları, bu olayların insan yaşamına etkilerini sorgular. 5. Yeryüzünde oluşan doğal olayları ve bu olayların insan üzerindeki etkilerini, nedensellik, dağılış ve kıyaslama prensipleri içerisinde inceleyen bilim aşağıdakilerden A) Tarih B) Coğrafya C) Arkeoloji D) Sosyoloji E) Jeoloji Aşağıdakilerden hangisi coğrafyanın ilgilendiği konulardan biri değildir? A) Tarihi olayların kronolojisi B) Tarihi olayların yeri C) Tarihi yerleşmelerin yapı malzemesi D) Nüfusun tarihsel gelişimi E) İnsanın ekonomik faaliyetleri 2 1. A 2. E 3. A 4. B 5. B 6. E 7. E 8. C 9. A

2 10. Biyocoğrafya, canlıların oluşum ve gelişimlerinin yanı sıra dağılışlarını da inceler. Biyoloji biliminin alt dallarından biri olan botanik, bitkilerin yaşamı, üremesi ve bitki türlerini incelerken, biyocoğrafyanın alt dallarından olan fitocoğrafya, bitkilerin yeryüzüne dağılışı ve insana etkilerini inceler. Buna göre, fitocoğrafya aşağıda verilen coğrafya ilkelerinden hangilerini kullanmaktadır? A) Nedensellik ve dağılış 14. Bitki ve hayvan topluluklarının yetişme ortamları ve yeryüzüne dağılışını inceler. Su kaynaklarını ve dağılışını inceler. Yeryüzü şekilleri ve özelliklerini inceler. Atmosfer olaylarının insan yaşamına etkilerini inceler. Yukarıda Fiziki coğrafyanın alt dalları ile ilgili bilgiler verilmektedir. Bu bilgiler arasında, Fiziki coğrafyanın aşağıdaki alt dallarından hangisi ile ilgili bir açıklama bulunmaz? COĞRAFYANIN İLKELERİ Her bilim dalının olduğu gibi coğrafyanın da kendine özgü metot ve ilkeleri bulunmaktadır. Coğrafya bir olayı incelerken şu ilkelerden BÖLÜM 1 COĞRAFYA B) Dağılış ve karşılıklı etki A) Meteoroloji B) Biyocoğrafya yararlanmaktadır: C) Kıyaslama ve nedensellik C) Hidrografya D) Jeomorfoloji D) Karşılıklı etki ve kıyaslama E) Dağılış ve kıyaslama 11. Aşağıdaki bilim dallarından hangisi fiziki coğrafyaya yardımcı bilgiler içermez? A) Astronomi B) Hidroloji C) Jeofizik D) Ekonomi 12. Ülkemizde Toros Dağları nın güneye bakan yamaçlarındaki yerleşmeler, kuzeye bakan yerleşmelerden çok daha fazladır. Yukarıda verilen bilgi, coğrafyanın hangi alt dalı ile ilgilidir? A) Jeomorfoloji B) Ülkeler C) Yerleşme D) Nüfus 15. Dünya nın şekli, boyutları ve hareketlerini inceleyen, coğrafi koordinatlar hakkında bilgi veren, Evren i, Güneş Sistemi ve Dünya yı ele alan coğrafyanın alt dalı aşağıdakilerden B) Beşeri coğrafya C) Ulaşım D) Turizm E) Matematik coğrafya 16. I. Nüfus yapısını inceler. II. Yerleşmelerin genel özelliklerini inceler. III. İnsanların kültürel etkinliklerini inceler. IV. İklim tipleri ve iklim elemanlarını inceler. 1.Nedensellik (Sebep-Sonuç) İlkesi: Coğrafi olayların araştırılması sırasında olayların nedenleri sorulmakta ve bunlara yanıtlar aranmaktadır. Örneğin; rüzgâr neden esmektedir?, Volkanizmaya neden olan faktörler nelerdir?, İnsanlar niçin göç ederler? 2.Dağılış İlkesi: Coğrafya araştırmalarına konu olan çeşitli olayların belirli bir alandaki yayılışı ve bulunuş şekli, dağılış olarak ifade edilir. Buradaki alan bir yöre olabileceği gibi, havza, bölüm, bölge, ülke, kıta ve hatta bütün yeryüzü olabilir. Örneğin; kış yağışlarının fazla olduğu saha- V. Bitki ve hayvanların dağılışını inceler. lar nerelerdir? 13. Doğa; atmosfer, litosfer, hidrosfer ve biyosfer adı verilen dört temel unsurdan oluşur. Aşağıdakilerden hangisi insanın ekonomik faaliyetlerini en çok etkileyen doğal unsurdur? A) Hava olayları B) Canlıların dağılışı C) Bitki örtüsü D)Toprak türü E) Jeolojik yapı Yukarıda verilen bilgilerden hangisi demografiyi tanımlar? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. 17. Aşağıda verilen alanlardan hangisinde biyosferi oluşturan unsurların daha çeşitli olduğu söylenebilir? A) Kuzey kutbu B) Sibirya C) Amazon havzası D) Himalayalar E) Büyük sahra 3.Karşılaştırma İlkesi: Coğrafi olayların birbirleri ile olan bağlantıları da incelenmektedir. Örneğin; sıcaklığın basınçla, veya güneş ışınlarının geliş açısı ile olan ilişkisini inceler. 10. B 11. D 12. C 13. A 14. A 15. E 16. A 17. C 3

3 Coğrafya bilimi, çalışmalarını iki başlık altında toplar. Bunlardan birincisi doğal çevredir. Doğal çevre, fiziksel özellikleri birbirinden farklı, hava küre, taş küre, su küre ve canlılar küresi olmak üzere dört bölümden oluşur. Doğa ve İnsan 1. Bir araştırmacının; I. Toplumlar arasındaki kültürel etkileşimi, II. Atmosfer olayları ve insan yaşamına etkileri, III. Yer altı ve yer üstü sularının dağılışı, IV. Tarımsal faaliyetler ve yeryüzüne dağılışı, konularından hangisini ya da hangilerini incelemesi, Fiziki coğrafyaya ait bilim dallarına dahil edilemez? Test 2 4. Coğrafya, insan ve doğa arasındaki karşılıklı etkileşimi inceleyen bilimdir. Sadece doğal çevreyi oluşturan su, hava, yer ve canlıları incelemekle kalmaz, bunların insanla ilişkisini de ele alır. Buna göre, aşağıdakilerden hangisi coğrafyanın alt dallarından biri olan hidrografyanın araştırma konusudur? A) Yer altı ve yer üstü sularını inceler. B) Hava olaylarını uzun süreli değerlendirerek sonuçlarını verir. Coğrafi ortamın bir elemanı da Yer küreyi çevreleyen ve çeşitli gazların karışımından oluşan atmosfer (hava küre) dir. A) Yalnız I B) I ve III C) II ve III D) I ve IV E) Yalnız IV C) Evren, Güneş Sistemi ve Dünya yı inceler. D) Canlıların yeryüzüne dağılışını inceler. E) Kısa süreli hava olaylarını inceler. Coğrafi ortamı oluşturan bölümlerden biri de yer kabuğudur. Yer in katılaşmış kabuğuna litosfer (taş küre) denir. Yeryüzünün en önemli elemanlarından birisi de hidrosfer (su küre) dir. Hidrosfer karalarda bulunan göl, akarsu yer altı suları, kaynak suları ile karalar arasında yer alan okyanus ve denizleri kapsar. Litosfer, atmosfer ve hidrosferden oluşan doğal ortam içeri- 2. Dünya nın tamamında ya da bir bölgesinde, doğal ve beşeri olayların dağılışını, aralarındaki bağlantılarını, sebep ve sonuçlarını inceleyerek, devlet işlerini düzenleme ve yürütme konusuyla ilgili özel görüş ve anlayış belirleyen bilim dalı aşağıdakilerden B) Siyasi coğrafya C) Beşeri coğrafya D) Ülkeler E) Matematik coğrafya 5. Coğrafya; insan ve doğa arasındaki karşılıklı etkileşimi inceleyen bilimdir. Aşağıdakilerden hangisi coğrafyanın alt dallarından biri değildir? A) Jeomorfoloji B) Klimatoloji C) Nüfus D) Yerleşme E) Botanik 6. Hava olaylarını inceleyen, hava küresinin özelliklerini, insan faaliyetlerine etkilerini araştıran coğrafya alt dalı aşağıdakilerden sinde canlılar yaşar. Canlılarda A) Hidrografya B) Biyocoğrafya doğal ortamın bir parçası olduklarından ve insan yaşamını doğrudan ilgilendirdiklerinden coğrafyanın, dolayısıyla yeryüzü kavramının bir ögesini oluştururlar. Canlılar küresine biyosfer (Canlılar küresi) denir. 3. Canlılar olarak da bilinen, doğal olarak yetişen bitki ve hayvan topluluklarını inceleyen, bu canlıların diğer doğal ve beşeri etmenlerle ilişkini inceleyen, coğrafyanın alt dalı aşağıdakilerden C) Astronomi D) Klimatoloji E) Jeomorfoloji 7. Aşağıdakilerden hangisi coğrafyanın alt dallarından biri olan biyocoğrafyaya yardımcı bilimlerden biri olamaz? A) Hidrografya B) Klimatoloji A) Jeoloji B) Biyoloji C) Kartografya D) Biyocoğrafya C) Botanik D) Zooloji E) Jeomorfoloji E) Tıp 4 1. D 2. B 3. D 4. A 5. E 6. D 7. A

4 8. Coğrafi koşullar, insanların yaşam alanlarını ve geçim kaynaklarını doğrudan etkiler. Aşağıdakilerden hangisi bu etkiyi inceleyen coğrafya alt koludur? B) Matematik coğrafya C) Ekonomik coğrafya D) Hidrografya E) Ülkeler 9. Yeryüzü şekillerini ve özelliklerini araştıran coğrafya alt dalı aşağıdakilerden A) Jeomorfoloji B) Jeoloji C) Jeodezi D) Jeofizik E) Hidroloji 10. Aşağıdakilerden hangisi coğrafyanın alt dallarından biri olan hidrografyanın araştırma konularından biri değildir? A) Akarsular B) Göller C) Okyanuslar ve denizler D) Yer altı suları E) Erozyon ve heyelan 11. Birinci jeolojik zamanın sonlarına doğru çok sıcak ve bol yağışlı bir iklimin etkisi ile bazı maden havzaları oluşmuştur. diyen bir bilim adamı Muhteşem Dörtlünün hangi elemanı ile ilgilenmektedir? A) Atmosfer B) Hidrosfer C) Biyosfer D) Litosfer E) Su küre 12. Hava katmanlarını oluşturan gazların bir kısmı yer ve zamana göre değişir. Muhteşem dörtlü olarak kabul edilen doğadaki dört temel unsurdan hangisini incelemektedir? A) Atmosfer B) Litosfer C) Hidrosfer D) Biyosfer E) Taş küre 13. I. Atmosferde meydana gelen olayları inceler, iklim tipleri bunların dağılışı ve etkileri araştırma konusudur. II. İnsanın ekonomik faaliyetlerini inceler. III. Yerleşmeleri etkileyen faktörleri, yerleşmelerin dağılışını ve yapı malzemelerini inceler. IV. Yeryüzü şekillerinin oluşumlarını inceler. Yukarıda tanımları yapılan coğrafyanın alt dalları sırasıyla hangi seçenekte doğru verilmiştir? I II III IV A) Klimatoloji Ekonomik coğrafya Yerleşme Jeomorfoloji B) Jeomorfoloji Klimatoloji Demografi Yerleşme C) Ekonomik coğrafya Jeomorfoloji Klimatoloji Demografi D) Jeoloji Ekonomi Yerleşme Klimatoloji E) Meteoroloji Ekonomi Arkeoloji Jeoloji 14. Muhteşem dörtlüyü oluşturan unsurlardan biri olan atmosfer Dünya yı kuşatmasaydı, aşağıdakilerden hangisi gerçekleşmezdi? A) Canlılar yaşayamazdı. B) Yağmur yağmazdı. C) Güneş ışınları yeryüzüne doğrudan ulaşırdı. D) Sıcaklık değişmezdi. E) Bulutlar oluşmazdı. 15. Biyosfer, doğal ortam içindeki tüm canlılardan oluşur. Aşağıdakilerden hangisi biyocoğrafyanın konusu içine girer? A) Yer şekilleri B) Bitkilerin dağılışı C) Suların dağılışı D) Coğrafi koordinatlar E) Yer kürenin yapısı COĞRAFYANIN BÖLÜMLERİ 1) Fiziki Coğrafya: Doğal çevrenin (doğal ortamın) elemanları ile doğal çevrede meydana gelen ve insan topluluklarını etkileyen doğal olaylar, fiziki coğrafyanın konularıdır. Fiziki coğrafyanın alt dalları şunlardır: Jeomorfoloji (Yer Şekilleri Bilimi): Yer şekillerinin oluşumunu, gelişimini, bunların yerin yapısındaki taşlarla ve iklimle ilişkilerim araştıran bilim dalıdır. Klimatoloji (İklim Bilimi): Yeryüzünde bulunan çeşitli iklim tiplerini, bunların özelliklerini ve yeryüzündeki dağılışını araştıran bilim dalıdır. Biyocoğrafya (Canlılar Coğrafyası): Yeryüzünde bulunan bitkive hayvan topluluklarını, bunların özelliklerin!, diğer coğrafi faktörlerle ilişkilerini ve yeryüzündeki dağılışını inceleyen bilim dalıdır. Sular Coğrafyası: Akarsular, göller ve denizlerin özelliklerini ve dağılışını konu alan bilim dalıdır. Toprak Coğrafyası: Yeryüzündeki toprakları, oluşumlarını, özelliklerini ve dağılışlarını araştıran bilim dalıdır. 2) Beşeri Coğrafya: İnsan ve insan faaliyetlerini inceleyen coğrafya dalına denir. Alt dalları şunlardır: Nüfus Yerleşme Tarım Sanayi Turizm Ulaşım Siyasi coğrafya BÖLÜM 1 COĞRAFYA 8. C 9. A 10. E 11. D 12. A 13. A 14. D 15. B 5

5 16. İklim, coğrafi çevrenin şekillenmesini ve insan yaşamını çok yakından kontrol eden bir faktördür. İklimin etkisi uzun yıllar boyunca kendini gösterdiği gibi cansız çevrede ve özellikle bütün canlıların yaşamındaki yıllık değişmeleri de iklim düzenler. Buna göre, aşağıda verilenlerden hangisi üzerinde iklimin etkisinden söz edilemez? 19. Jeomorfoloji, karalar üzerinde ve denizaltında uzanan yer kabuğunun yüzeyinde görülen çeşitli şekilleri inceleyen, oluşum ve evrimlerini açıklayan, bunları kendi metodolojisi içerisinde sınıflandıran, coğrafi dağılım ve gruplandırmalarını, nedenleriyle birlikte araştıran bir bilim dalıdır. Aşağıdakilerden hangisi coğrafyanın bölümlerinden biri olan jeomorfolojinin inceleme alanına girer? A) Akarsu debi ve rejimleri B) Dış kuvvetlerin etki alanlarını ve dağılışı C) Toprak oluşumu ve türleri D) Sıcak su kaynaklarının dağılışı A) Karstik şekillerin oluşumları ve özellikleri B) Doğal bitki örtüsünün dağılışı ve özellikleri C) Nüfusun yaş ve cinsiyet özellikleri D) Okyanus akıntıları ve özellikleri E) Kayaçların çözülmesi E) Gök cisimlerinin hareketleri ve özellikleri 17. İnsanlar tarafından yapılan doğal olmayan unsurlara beşeri unsur denir. Buna göre, insan eliyle yapılmış ve insan yaşamına etki eden ne kadar unsur varsa beşeri unsur olarak tanımlanır. Aşağıdakilerden hangisi yeryüzündeki beşeri ortamı oluşturan unsurlardan de- 20. Su, hava, taş ve canlılar küresinden oluşan muhteşem dörtlüden, biri olan hava kürenin aşağıdakilerden hangisi üzerinde doğrudan etkisi yoktur? A) Yer kabuğu hareketleri B) Turizm olanakları C) Akarsu rejimleri D) Tarımsal etkinlikler ğildir? E) Doğal bitki örüsü A) Hava alanları B) Enerji nakil hatları C) Sulama kanalları D) Alışveriş merkezleri E) Buzul vadisi 21. Aşağıdakilerden hangisi insanın doğal sistemler üzerindeki etkisini gösteren bir örnektir? A) Dağların kıyı çizgisine paralel olarak uzandığı yerlerde, deniz etkisinin iç kesimlere kadar girmemesi ve iç kesimlerde yağış miktarının azalması B) Ulaşım olanaklarını kolaştırmak amacıyla ovalara havaalanı inşa edilmesi 18. Yer sekilleri çesitli özellikteki taş ve tabakalardan oluşurlar. Yer kabuğunun bu katı bölümü tas küre (litosfer) olarak ta ifade edilir. C) Yağış miktarının ve yamaç eğiminin fazla olduğu ve kil oranı fazla toprakların bulunduğu yamaçlarda heyelan, toprak kayması riskinin artması Aşağıdakilerden hangisi taş küreyi oluşturan unsurlardan biri değildir? D) Deprem faaliyetlerinin yoğunlaştığı yerlerde insanların yaşadıkları alanları terk etmesi A) Çöl B) Volkan C) Göl D) Plato E) Dağ E) Sıcak ve nemli alanlarda geniş, soğuk ve nemli alanlarda iğne yapraklı ağaçların bulunması D 17. E 18. C 19. A 20. A 21. B