İSG 5003 İş ve Sağlık İlişkisinde Temel Kavramlar

Transkript

1 İSG 5003 İş ve Sağlık İlişkisinde Temel Kavramlar Güz 2014 Prof.Dr.O.Alp ERGÖR DEÜ Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı AD DEÜ İş Sağlığı Araştırma ve Uygulama Merkezi İSAMER DEÜ Hastanesi Çalışan Sağlığı Birimi

2 DERSİN AMAÇ ve HEDEFLERİ: - Sağlık-çalışma ilişkisinin kavramsal ve kuramsal çerçevesini anlamak; - Çalışma yaşamında sağlığı etkileyen temel etmenleri öğrenmek; - Ülkede çalışma ve sağlık ilişkisi ile ilgili kurum ve örgütlenmeleri öğrenmek; - İş ve sağlık ilişkisinin nasıl izlenebileceğini öğrenmek.

3 19 Kasım

4 Sağlık İş ve Sağlık İş Sağlığı ve Güvenliği

5 Sağlık Tanımı SAĞLIK başa çıkma süreci birey TOPLUM ÇALIŞMA YAŞAMI ve İNSAN + Risk + A Ergör

6 İş sağlığı : Çalışanın durumunu ya da sağlığını ve güvenliğini olumsuz etkileyen tehlike ve riskler ile bu tehlike ve riskleri önlemek ya da çalışanları bunlardan korumak için örgütlenmiş iş sağlığı sistemi arasındaki ilişkilerin bileşkesidir A Ergör

7 Sağlığı, iş ve sağlık ilişkisini iş sağlığı ve güvenliğini etkileyen etmenler nelerdir?

8 Uyarlama: BO ALLI. Fundamental Principles of OHS, ILO 2001 İşyeri büyüklüğü İş Sağlığı Ülke Sektör

9 Kimler çalışıyor? Kimler çalışmıyor?

10

11

12

13

14

15

16 Kadın, Ev kadını Anne, tarım yaşlı Erkek, işçi, tarım baba, işsiz işsizlik Engelli Çocuk SAĞLIK Çalışma yaşamı A Ergör

17 Yaşanan çevre Sağlık çıktıları Bireyin sağlık durumu Mesleksel karşılaşmalar İşyeri Uyarlama: Aw, Gardiner & Harrington 2007

18 İSAGÜ uygulamalarının temel amacı: Çalışma yaşamının temel bileşenlerini sürekli olarak izleyerek Bütünsel, çok disiplinli, sürekli ve kapsayıcı bir hizmet sağlayarak Çalışanların sağlığını korumak ve geliştirmek A Ergör

19 İş sağlığı ve güvenliğinin (İSAGÜ) temel özellikleri nelerdir? Çalışanlar Üretim sistemleri Tüm çalışanlara yöneliktir Yaşanan ve çalışılan çevre (tüm yaşam alanları) birlikte değerlendirilir Temel araçlardan biri sürekli izlemdir Koruyucu hizmet ağırlıklı bütünsel bir yaklaşımdır Makinalar, araçlar, aletler Çalışma ortamı Çalışma koşulları Çalışma alanları Ham madde, ara ürün, ürün ve atıklar Çevreleyen sistemler arasındaki ilişki ve etkileşimleri irdeler, değerlendirir, girişim yapar A Ergör

20 İSAGÜ ilkeleri Önleme ve koruma öncelikli Bütünsel Çok bilimli Sürekli Kapsayıcı Ücretsiz (işverenin finanse ettiği???) Gelişmeye açık

21 Anımsayalım: Soru: Bir işçinin çalıştığı işle sağlığı arasındaki ilişkiyi hangi başlıklar altında inceleyebiliriz? Ödev: Çalıştığınız, önceden çalıştığınız ya da eğitim aldığınız yerde çalışanların sağlığını etkileyeceğini düşündüğünüz etmenleri sıralayınız. Bu etmenleri gruplayınız.

22 Çalışma Yaşamı ve Sağlık İlişkisi Çalışma Ortamı Çalışma İlişkileri SAĞLIK Çalışma Koşulları Yaşanan Çevre Bireysel Özellikler Toplumsal Özellikler A Ergör, Y Demiral

23 Çalışma Ortamı fiziksel kimyasal biyolojik ergonomik psikososyal

24 Çalışma Koşulları Süre Ücret Vardiya Gece

25 Çalışma İlişkileri Örgütlenme İş güvencesi İstihdam biçimi

26 De Morbis Artificum Diatriba Diseases of Workers - B.Ramazzini 1700 İş Sağlığının kurucusu Franco G. THE LANCET Vol 354(4); 1999

27 Çalışma Ortamı fiziksel kimyasal BİYOLOJİK biyolojik RİSK ETMENLERİ ergonomik psikososyal

28

29 Biyolojik Tehlikeler Etmenler: Bakteriler Mantarlar Virüsler Paraziter hastalıklar Organik tozlar, proteinler, enzimler nişasta, lateks, vd...

30 Biyolojik etmenlerle çalışma yaşamında karşılaşma: 1. Üretim süreçleri ile ilişkili etmenler 2. Gıda, su vb süreçlerle ilişkili etmenler 3. Havalandırma vb donanım ya da sistemlerle ilişkili etmenler 4. Toplumsal yaşam ile ilişkili etmenler A Ergör

31 BİYOLOJİK ETMENLER ORGANİZMAYA NASIL GİRERLER? Solunum Deri Sindirim

32 Karşılaşma yolları: Su ve hava yolu ile bulaş Kolera, tifo,.. Kan ve vücut sıvıları HBV, HIV-AIDS, Damlacık ya da yakın temas Tbc, menenjit, Vektörler ve zoonozlar Sıtma, şarbon,

33 Biyolojik Risk Etmenleri ile karşılaşma ve sonuçları Sonuçlar: Enfeksiyonlar, mesleksel dermatozlar, mesleksel astım, Önlemler: Yalıtım-kapalı çalışma, havalandırma, genel temizlik önlemleri, kişisel koruma, İZLEM

34 30 yaş Kadın - Hemşire Ameliyathane - Sterilizasyon HBV yer değişikliği- Dirençli Tbc Merkezi sterilizasyon A Ergör

35 Kadın - Doktor Göz Hast. Konjoktivit! A Ergör

36 İnşaat İşkolu ve Biyolojik Etmenlere Bağlı Hastalıklar Ana Gruplar Risk Etmenleri (RE) Örnekler Olası Sağlık Sonuçları Meslek Hastalıkları İşkolunda İlişkili (özgün) Meslek Grupları ya da İşler Biyolojik RE Toprak ya da binalarda yerleşen organizmalar (C tetani, küf mantarları vb) Toplu yaşam alanlarında (işçi yatakhaneleri, barakalar vd) hızla yayılabilecek insan kaynaklı organizmalar Yaralanmalar sonucu tetanoz, akut ya da kronik akciğer hastalıkları Akut ya da kronik solunum sistemi hastalıkları (tüberküloz vb enfeksiyonlar) Yıkım-söküm işleri, temel hazırlık işleri vb Özellikle uzun erimli süreçlerde işçi barakaları vb alanlarda yaşayan işçiler

37 İnşaat İşkolu ve Biyolojik Etmenlere Bağlı Hastalıklar Ana Gruplar Risk Etmenleri (RE) Örnekler Olası Sağlık Sonuçları Meslek Hastalıkları İşkolunda İlişkili (özgün) Meslek Grupları ya da İşler Biyolojik RE Toprak ya da binalarda yerleşen organizmalar (C tetani, küf mantarları vb) Toplu yaşam alanlarında (işçi yatakhaneleri, barakalar vd) hızla yayılabilecek insan kaynaklı organizmalar Yaralanmalar sonucu tetanoz, akut ya da kronik akciğer hastalıkları Akut ya da kronik solunum sistemi hastalıkları (tüberküloz vb enfeksiyonlar) Yıkım-söküm işleri, temel hazırlık işleri vb Özellikle uzun erimli süreçlerde işçi barakaları vb alanlarda yaşayan işçiler

38 * Fotoğraftaki çalışma alanında olası biyolojik etmen ne olabilir? * Nasıl bir koruma statejisi düşünürsünüz?

39 AH Çımrın

40 Biyolojik Risk Etmenlerine Yönelik Koruma Ortam ve çalışan izlemi Bakım onarım Toplumsal boyut A Ergör

41 A Ergör

42 T Durmaz

43 T Durmaz

44 A Ergör

45 A Ergör

46 A Ergör

47 UNIVERSIADE İzmir A Ergör

48 DEÜ ÇSB

49 DEÜ ÇSB

50 A Ergör

51

52

53 T Durmaz

54 Küçük sanayi sitesinde bir mobilya boya-cila atölyesi, sipariş üzerine üretim yapılıyor Çırak da içinde olmak üzere 4 çalışan var Atölye 4.katta, 120 m2, pencere yok, tuvalet vb olanaklar bulunmuyor Kullanılan boyaların büyük bölümü korsan üretim 1. Fotoğraf ve veriler ışığında, size sunulan kesiti çalışma yaşamının temel bileşenleri açısından kısaca değerlendirin. 2. Gözlediğiniz kimyasal etmenler hakkında kısa bilgi veriniz (temel özellikleri, sık kullanıldıkları işkolları, organizmaya giriş yolu, olası sonuçlar, korunma yöntemleri vb ) A Ergör