KARAYOLU ( ( )) YILİÇİ ÖDEVİ

Transkript

1 YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT FAKÜLTESİ - İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ULAŞTIRMA ANABİLİM DALI KARAYOLU ( (42341)) YILİÇİ ÖDEVİ AD-SOYAD : NUMARA : GRUP : PAFTA NO : KONU 1/2. ölçekteki eşyükselti eğrili harita üzerinde işaretlenen A ve C noktaları arasında, aşağıda proje kriterleri verilen karayolunun, projelendirilmesine yönelik hesaplamalar ve çizimlerin yapılmasıdır. VERİLENLER A- Eşyükselti eğrili harita (Ölçek: 1/2.) B- Proje kriterleri: 1. Proje hızı (V p ) = 7 km/sa 2. Platform genişliği (B) = 1 m ( 2 x 3,5 +2 x 1,5 ) 3. Maksimum boyuna eğim (s) = % 8 4. Kamulaştırma genişliği = 4 m 5. Minimum developman uzunluğu (D) = 5 m 6. Maksimum dever (q maks ) = % 8 7. Yatay kurpta maksimum genişletme miktarı (b) = 2, m 8. Minimum düşey kurp yarıçapları = R TEPE = 4. m = R DERE = 2. m TAKİP EDİLECEK AŞAMALAR 1. A-C noktaları arasında sıfır çizgisi çalışması yapılarak en uygun geçkinin (Yol ekseninin) belirlenmesi. 2. Kesin eksen hesabının yapılması. 3. Geçki üzerindeki bir kurpta birleştirme eğrili dever uygulaması yapılması (Birleştirme eğrisi olarak klotoid kullanılacaktır). 4. Yatay kurpta klotoid detayı ve eksen sabit dever diyagramının çizilmesi. 5. Plan ve boykesitin çizilmesi. 6. Tip enkesitle beraber belirtilen diğer enkesitlerin çizimi ve alanlarının hesaplanması. TESLİM DOSYASINDA İSTENENLER 1. Hesaplar (Geçki araştırması, kesin eksen, yatay kurp, geçiş eğrisi, dever, boykesitte kırmızı kot, düşey kurba, enkesitlerde alan hesapları) 2. Sıfır poligonu çalışması paftası(ölçek: 1/2.) 3. Geçki araştırması paftası (Ölçek: 1/2.) 4. Kesin eksen hesabı paftası (Ölçek: 1/2.) 5. Klotoid detayı paftası (Ölçek: 1/5) 6. Dever detayı paftası (Ölçek; Yatay: 1/5, Düşey: 1/1) 7. Plan paftası(ölçek: 1/2.) 8. Boykesit paftası (Ölçek; Yatay: 1/2., Düşey: 1/2) 9. Enkesit paftaları (Ölçek: 1/2) MSY&HÖ/24 1

2 AÇIKLAMALAR 1. GENEL BİLGİ Çalışmalarda A4 (21 x 297 mm) normunda ya da katları boyutunda aydınger kağıtlar kullanılacaktır. Aşağıda boyutları verilen antet, her paftanın sağ alt köşesine çizilerek, gerekli bilgiler bu antette verilecektir. Antet paftanın sağ alt köşesinde bulunacağından; sağ ve alt kenarı,5 mm kalınlıkta, sol ve üst kenarı,3 mm kalınlıkta çizilmelidir. Antet içindeki çizgiler,3 mm kalınlıkta ve yazılar bu kalınlığın gerektirdiği,3 mm şablonla yazılmalıdır. YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT FAKÜLTESİ-İNŞAAT MÜH. BÖL. ULAŞTIRMA ANABİLİM DALI 2 cm PAFTA ADI 1 cm 5 cm AD-SOYAD GRUP 4 cm NUMARA ÖLÇEK 4 cm 1 cm 1 cm 8 cm Şekil 1 Antet Hazırlanacak olan paftalardaki çizimler ve yazılar için serbest el kullanılmayıp; çini mürekkepli kalemle (,2;,3;,5 mm uçlu rapido bulundurulması yeterlidir.) mutlaka cetvel ve şablon kullanılacaktır (İmkanı olanlar bu işlemleri bilgisayar yardımıyla da yapabilirler). Hesaplar, temiz bir şekilde siyah dolma veya tükenmez kalemle yazılabilir. Çizim yapılacak her pafta,5 mm kalınlıkta çerçeveye alınacaktır. Çerçevenin kenarlardan uzaklıkları, kağıt aşağıdaki gibi yatay şekilde tutulduğunda; üstten 25 mm, diğer taraflardan 15 mm olmalıdır. Pafta üst tarafından delinip telli dosyaya takılacağı için üst mesafe daha fazla tutulmalıdır. Şekil 2 A4 ve A3 paftalar için çerçevenin konumu Çerçeve çizildikten sonra paftada karelaj yapılmalıdır. Karelaj, paftaya belirli aralıklarda koordinat verilmesi işlemidir. Bu proje için, çerçevenin sol alt köşesindeki başlangıç koordinat değerleri (X,Y), öğrenci numarasının son hanesinin 1 ile çarpılmasıyla elde edilir (Numaranın son hanesi ise kullanılacak değeri 1 olarak alınız). Belirlenen koordinat aralığı da 1 m olduğundan; başlangıçtan itibaren, yatay ve düşeyde 1 m de bir karelaj yapılacaktır. Karelajda kullanılacak (+) işareti 1 mm çapında bir daireye sığacak kadar olmalı ve,3 mm kalınlığında kalem kullanılmalıdır (Şekil 3). Koordinatların başlangıç değerleri,2~,3 mm kalınlığında ve MSY&HÖ/24 2

3 karelajın (+) işaretiyle aynı hizada olmak üzere; paftanın sol ve alt çerçevesinin dışına; sol tarafta soldan sağa, alt tarafta aşağı yaslayarak yukarıya doğru yazılmalıdır (Şekil 3). Takip eden değerler de 1 er m artırılarak yazılmalıdır. Koordinat yazılarının yerini tam olarak belirleyebilmek için sol ve alt çerçevenin iç kısmına,2 mm kalınlıkta, 2 mm boyunda belirtme işaretleri çizilmelidir (Şekil 3). Antetin hemen üstüne geometrik ölçek işareti konulmalıdır (Şekil 3). İşaretin yüksekliği 4 mm (siyah kısım 2 mm+ beyaz kısım 2 mm); genişliği her 2 m için 1 mm olmak üzere toplam 4 mm olmalıdır. Buradaki çizgiler ve yazılar için kalem kalınlığı,2 mm dir. Eşyükselti eğrileri, verilen haritadaki A ve C noktalarını içine alacak şekilde karelajı yapılan paftaya aktarılacaktır. 2 metrelik kot farkı olan ince çizgiler,2~,3 mm kalınlığında, 1 metrelik kot farkı olan kalın çizgiler,5 mm kalınlığında çizilecektir. Kotların ne tarafa doğru arttığını gösterebilmek için de herhangi ardışık iki kalın çizgi üzerine kotlar,3 mm kalınlıkta yazılacaktır (Şekil 3). Verilen haritaların pafta numarası yazan üst kısmı kuzey yönünü göstermektedir. Kuzey yönü, kuzey oku işaretiyle karelajlı paftaya aktarılacaktır.,2 mm kalınlıkta çizilecek olan kuzey işaretinde, okun tabanı 4 mm (siyah kısım 2 mm+ beyaz kısım 2 mm); boyu 1 mm; bacağı 1 mm uzunluğundadır (Şekil 3). Kuzey okunun K harfi,5 mm kalınlığındadır. Öğrencilerin yol başlangıç ve bitiş noktaları farklı olduğundan, çizdikleri karelajlı paftadaki kuzey yönleri de farklı olabilir. Yolun başlangıç ve bitim noktaları A ve C,,3 mm kalınlıktaki kalemle yazılmalı ve buralara 3 mm çapında işareti konulmalıdır (Şekil 3). K 96 5 Karelaj işareti Kuzey oku Belirtme işareti A Öğrenci numarası 4254 ise koordinatlar Geometrik ölçek işareti Şekil 3 Bazı pafta işaretleri Yukarıdaki şekilde üretilen ilk karelajlı pafta diğer paftaların da altlığı olacağından antetindeki pafta adı kısmı boş bırakılmalıdır. Özellikle elle çizenler, diğer çalışmalarda kullanılmak üzere hassas bir fotokopiyle 6 adet (aydıger kağıt üzerine) çoğaltmalıdırlar. 2. SIFIR ÇİZGİSİ ÇALIŞMASI Verilen noktalar arasında yapılacak sıfır çizgisi çalışması ile, toprak işini sıfır yapan poligon belirlenecektir. Çalışma esnasında, poligon çizgilerinin eşyükselti eğrilerini kesmemesine ve hatta bu eğrilere teğet olmamasına dikkat edilmelidir. Sıfır poligonu kesikli çizgiyle,3 mm kalınlığında çizilmelidir (Şekil 4). MSY&HÖ/24 3

4 K GEÇKİ ARAŞTIRMASI Şekil 4 Sıfır çizgisi çalışması Elde edilen sıfır poligonu üzerinde, poligona en yakın doğru parçaları (Aliyman) ve bu doğru parçaları arasına uygun daire parçaları (Kurp) yerleştirilecektir. Geçki üzerinde bulunan, aynı yönlü kurplar arasında en az 3 m, ters yönlü kurplar arasında en az 6 m düz kesim bulunmalıdır. Geçki üzerinde, yolun başlangıç ve son noktaları ile yatay kurpların başlangıç, bitiş ve orta noktaları gösterilecektir. Bu noktalarda, eksene dik ve genişliği kamulaştırma genişliği kadar (4 m) olacak şekilde enkesit çizgileri konulacaktır. Yolun gidiş yönüne göre, enkesit çizgilerinin soluna nokta numaraları, sağına ise kilometre değerleri yazılacaktır. Başlangıç noktası A nın kilometresi + kabul edilecektir (Şekil 5). Nokta numaraları,2~,3 mm kalınlığında; sıfır poligonu, aliyman ve kurplar,3 mm kalınlığındadır. K KESİN EKSEN HESABI Şekil 5 Geçki araştırması Geçki araştırması sonunda bulunan yol uzunluğu yaklaşık bir değerdir. Dolayısıyla elde edilen plan kesin değil; geçicidir ve gerek duyulursa bir takım düzeltmelere açıktır. Bunu MSY&HÖ/24 4

5 gerçeğe daha yakın hale getirmek için kesin eksen hesabı yapılacaktır. Kesin eksen hesabı, yol uzunluğunun analitik geometri yöntemleriyle bulunması işlemidir. Üzerinde eşyükselti eğrileri ve kuzey oku bulunmayan bir karelajlı pafta üzerine geçki araştırması paftasındaki aliymanların aktarılmasıyla, kesin eksen hesabı paftası hazırlanır. Pafta üzerinden yolun başlangıç, bitiş noktalarıyla, aliymanların some noktalarına ait koordinatlar okunur. Koordinat değerleri okunduktan sonra (mm cinsinden) 1/2. ölçekten geçirilerek m cinsinden hesaplamalar yapılmalıdır. Koordinat eksenleri yatay Y, düşey X dir. Buna göre kritik noktaların koordinat değerleri pafta üzerine yazılmalıdır. Ayrıca, aliymanların yatay veya düşeyle yaptığı açılar, some açıları sembolik olarak belirtilmelidir. Açıların değerleri ile aliyman uzunlukları ise paftadaki ayrı boş bir alana yazılacaktır. Kesin hesapla bulunan kritik enkesitler ve kilometreleri (Yolun ve kurpların başlangıç ve bitiş noktalarına ait) aliymanlar üzerine işlenmelidir. Çizgi ve yazı kalınlıkları geçki araştırması paftasındaki gibi olmalıdır. Bu işlemden sonra kesin plan çizimine geçilecektir. 5. PLAN Yol genişliği ile banketler, eksenin her iki yanına çizilecek paralel çizgilerle belirlenecektir (Yol ekseni, eksen çizgisiyle; banket ve platform sınırı düz çizgiyle çizilmeli; kalınlıkları,5 mm olmalıdır). Plan üzerinde, yol geçkisinde gösterilen enkesit çizgilerine ek olarak, eşyükselti eğrilerinin ekseni kestiği her noktaya, düşey kurp başlangıç, bitiş ve orta noktalarına, hektometrelere (Her 1 metreye H 1, H 2, H 3, gibi), geçiş eğrisine ait TS, SC, CS, ST noktalarına, rampa uygulaması yapılıyorsa K 1 ve K 2 noktalarına, en kesit çizgisi konulacaktır. Tüm bu enkesit çizgileri konulduktan sonra, birbiriyle çakışan veya birbirine çok yakın enkesitler varsa önem derecesine göre bazıları iptal edilecektir. Önem derecesi sırayla; yol başlangıç ve bitiş noktaları, kurp başlangıç, bitiş ve orta noktaları, klotoidin başlangıç ve bitiş noktaları (Kurbun her iki tarafı için), rampa uygulaması başlangıç noktaları (Kurbun her iki tarafı için), hektometreler ve diğerleri. Bu işlem tamamlandıktan sonra, iki enkesit çizgisi arasında, doğru kesimlerde 25 m den, yatay kurp içinde ise 2 m den fazla mesafe bulunuyorsa, aralarına bir veya daha fazla enkesit eklenecektir. Özel noktalar dışındaki enkesitler 1 den başlayarak yol sonuna kadar numaralandırılacaktır. Tüm yazılar,2~,3 mm kalınlığında olmalıdır. Yatay kurplarda, kurp yarıçapı (R), sapma açısı ( ), teğet boyu (t), kurp açılım (Developman) boyu (D) ve bisektris uzunluğu (b) değerleri, gidiş yönüne göre kurbun dış tarafına ışınsal olarak alt alta yazılacaktır (Şekil 6). Klotoid kullanılan kurpta ayrıca A parametresi ve L boyu da yazılmalıdır. K Ο Şekil 6 Plan MSY&HÖ/24 5

6 6. BOYKESİT Boykesit yolun ekseni boyunca alınan kesittir. Boykesitin yatay ölçeği 1/2, düşey ölçeği bunun onda biri yani 1/2 olarak alınacaktır. Enkesit noktalarının eksen kotlarını boykesite işleyebilmek için, geçkideki en düşük kotlu enkesit göz önüne alınarak bundan 1 m daha düşük olan düzlemin kotu, kıyas kotu kabul edilecektir. 1 TS SC B 5 6 H 9 1 CS A TO T- K H M M K 2 ST T C 764, 762, 76, 758, 756, 754, 756,15 756,98 756,57 756, 754, 752, 75, 748, 746, 744, 743,46 744,1 742, 74, h (m ) (1 /2),72 73, L (m ) (1 /2.) 16,84 16,84 16,84 18,23 8,98 9,51 13,39 24,5 12,25 12,25 17,2 15,86 1 1,7 8 8,5 5 8,56 8,97 17,14 13,82 1,68 13,39 13,39 11, ,21, 16,84 33,68 5,52 1,8 68,75 77,73,19 87,24 1,26, 2,68 9,98 4,37 17,76 42,26 66,76 84,14, 11,78 2,33 23,6 4,6 31,32 4,35 38,9 5,9 45,94 56,37 64,93 73,9 81,26 98,4 12,22 22,9 36,29 61,1 74,1 93,22 743, 764, 76,92 759,81 759,26 758,68 757,9 755,32 752,77 751,8 751,8 75,56 75,36 749,89 749,43 749, 748,36 6,1 54,51 49,68 763,33 762,67 753,84 75,37 762,97 761,95 747,84 746,84 745,8 744,94 742,56 742,13 741,64,44,13 1,23 4,95, , 3,1 4,3 4,94 5,64 4,11 2,57 1,,36 1,84 2,84 2,34,93 P kot= 74 m P km = e = 1,64 m t = 8 1 m R = 2 m ,35 753,33 751,88 751,18 751,98 744,91 744,11 744,18 744,2,82 1,69 1,64 3,39 1,84 75, 2,38 74, 758,45 757,63 756,82 754,57 753,82 747,29 744,29 743,36 742,33 S = % 6,1 L = 31 2,22 m R =2 m t= 81 m L = 11 7,76 m R =1 m, D= 156,14 m, = (89,46 ), t = 9 9, 6 m, b = 4,7 4 m, A = 7, L = 4 9 m L = 7,32 m Şekil 7 Boykesit Plan üzerinde bulunan her enkesit noktasının eksendeki arazi kotu, hesaplanarak boykesite siyah kot olarak işaretlenecektir. Siyah kotların birleştirilmesi ile siyah çizgi elde edilecektir (,3 mm kalınlığında). Yolun başlangıç ve bitiş noktalarının birleştirilmesi ile kırmızı çizgi belirlenecektir (Kırmızı çini mürekkebiyle,5 mm kalınlığında çizilmelidir). Birden fazla eğimli kırmızı çizgi yerleştirme mecburiyeti bulunduğu hallerde, kırmızı çizgi kollarının kesiştiği bölgeye düşey kurp konulacaktır. Boykesit üzerinde eğimin değiştiği yerde eğim değişme işareti (flama) konulacak; kilometre (P km ), kot (P kot ), bisektris yüksekliği (e), teğet boyut (t) ve düşey kurp yarıçapı (R) değerleri flamanın sağına yukarıdan aşağı doğru yazılacaktır Her nokta için kırmızı kot hesapla bulunacak ve kırmızı kot siyah kot farkı, yarmada kırmızı çizginin altına, dolguda kırmızı çizgi üstüne gelecek şekilde yazılacaktır. Boykesitin altında Şekil 8 da gösterilen bilgiler bulunacaktır. Boykesit bilgilerindeki yazılar,2~,3 mm kalınlığında olmalıdır. Kırmızı kotlar kırmızı çini mürekkebiyle yazılmalıdır. Boykesit tablosunun başlıkları yazılmamalıdır (Şekil 8 deki başlıklar). Yatay eksenin başlığı l (m) (1/2.); düşey eksenin başlığı h (m) (1/2) şeklinde birim ve ölçekleriyle beraber,5 mm kalınlığında olmalıdır. Eğim satırında, eğim değeri, % olarak ve virgülden sonra 2 hane hassasiyetle gösterilmelidir. Şematik planda kurbaların yönü doğru tayin edilerek çizim yapılmalıdır. Sembolik gösterimde kurba köşeleri yuvarlatılmalıdır. Geçiş eğrili kurbada TS ve SC noktaları; CS ve ST noktaları eğik bir çizgiyle birleştirilmelidir. MSY&HÖ/24 6

7 NOKTA NO KIRMIZI KOT SİYAH KOT ARA MESAFE BAŞLANGICA MESAFE HEKTOMETRE KİLOMETRE EĞİM,5 cm 1, cm 1, cm,5 cm 1, cm,5 cm,5 cm 1, cm ŞEMATİK PLAN 1,5 cm Şekil 8 Boykesit bilgileri 7. GEÇİŞ EĞRİSİ - DEVER HESABI VE DETAYLARI Geçki üzerinde seçilecek olan bir yatay kurp için dever hesabı yapılacaktır. Dever, kurba yerleştirilecek birleştirme eğrisi (klotoid) üzerinde uygulanacaktır. Birleştirme eğrisinin uzunluğu hesaplanırken, taşıtlar kurbu geçerken maruz kalacakları sademenin,6 m/sn³ değerini aşmaması istenmektedir. Klotoid hesapları yapıldıktan sonra, bu hesap değerlerine uygun olarak 1/5 ölçekli detay çizimi yapılacak ve üzerinde tüm ölçüler gösterilecektir. Detay, kurbanın giriş veya çıkışı için çizilebilir. Seçimde öğrenciler serbesttir. Plan ile bağlantılı olarak, klotoid başlangıç ve son noktaları arasına giren tüm enkesit noktaları da bu detay üzerine taşınacaktır. Klotoid elemanları detay üzerinde sembolik olarak gösterilecektir. Değerleri ise paftanın ayrı bir yerine yukarıdan aşağı yazılacaktır. Buraya kurba ait, R, A, L değerleri de ilave edilmelidir. Yazılar,2~,3 mm kalınlığında, çizgiler,3 mm kalınlığında olmalıdır. Birleştirme eğrisi yerleştirilen bu yatay kurp için, gerekiyorsa genişletme hesabıda yapılarak, eksen sabit dever açılım detayı çizilecek ve üzerinde gerekli tüm ölçü ve bilgiler verilecektir. Dever uzunluğu boyunca alınacak plan detayının yatay ölçeği geçiş eğrisi detayındakiyle aynı, düşey ölçeği 1/1 olmalıdır. Kritik noktalara ait dever yüzdeleri plan detayı üzerinde sematik olarak gösterilecektir. %2 dever için 4 mm çizilmesi uygundur. Ayrıca kritik enkesitlerin nokta numaraları planın üst kısmına, kilometre, dever yüksekliği (h) ve genişletme miktarı (b) planın alt kısmına gidiş yönüne göre yazılmalıdır. Bir enkesitteki iç ve dış kenar dever yükseklikleri farklı ise değerleri planın her iki tarafına yazılmalıdır. Dever diyagramı, plan detayının altına çizilmeli ve üzerine gerekli ölçüler yazılmalıdır. Çizgi kalınlıkları,3 mm, yazılar,2~,3 mm olmalıdır. Yol ekseni planda ve diyagramda eksen çizgisiyle ve kırmızı çini mürekkebiyle gösterilmelidir. Plan detayı ve diyagramın sağ tarafında eksenlere göre kullanılan ölçekler belirtilmelidir. 8. ENKESİTLER Tip enkesit, TS, SC ve bunların arasında kalan herhangi biri olmak üzere 1/2 ölçekli dört enkesit çizilecektir. Her enkesit üzerine nokta numarası, kilometresi, kırmızı kotu, siyah kotu yazılacaktır. Enkesitlerin alanları Cross yöntemiyle hesaplanıp, bulunan değerler şeklin altına yazılacaktır. MSY&HÖ/24 7