C e d r u s ( S e d i r ) C e d r u s a t l a n t i c a C e d r u s b r e v i f o l i a C e d r u s d e o d o r a C e d r u s l i b a n i

Transkript

1 1 BİTKİ TANIMA I PEP101_H03 C e d r u s ( S e d i r ) C e d r u s a t l a n t i c a C e d r u s b r e v i f o l i a C e d r u s d e o d o r a C e d r u s l i b a n i Sakarya Üniversitesi

2 İbreliler 2 C e d r u s : S e d i r

3 Cedrus 3 Sedirler bitki dünyasının en görkemli örneklerinden biri olarak bilinir. Çamgiller (Pinaceae) familyasından olan sedir iğne yapraklı, yapraklarını dökmeyen 4 türü bulunan herdem yeşil ağaçlardır. Kuzey Afrika, Asya, Kıbrıs ve ülkemizde doğal olarak yetişen Sedir ağaçları harikulade gösterişli ve aranan süs ağaçlarıdır. Gençlik yıllarında piramidal olan sedir, yaşlandıkça yayvan ve hoş bir görüntü oluşturur. Yaprakları 2-3 cm uzunlukta üçgen kesitlidir. Tomurcuk çok küçük olup, az sayıda pullarla örtülüdür. İğne yapraklar genellikle üç köşeli, yatay kesitlerinde bitişik iki adet reçine kanalı bulunmaktadır. Yapraklar sık demet halinde bulunurlar. İğne yapraklar dökülmeden ağaç üzerinde 3-6 yıl kalırlar.

4 Cedrus 4

5 Cedrus 5

6 Cedrus 6 Bir evcikli çiçekler yalnız olarak terminal halde bulunurlar. Erkek çiçekler silindirik yapıda olup 5 cm uzunluğunda, sarı renkli ve kısa sürgün üzerinde dik dururlar. Dişi çiçekler daha küçüktür. 1-1,5 cm, yeşilimsi renkte olup döllenme ilkbaharda oluşmaktadır. Doğal ortamlarında m kadar boylanabilir. Tohumların büyük, üçgen biçiminde, genişçe kanadı olup, tohumu tek yüzünden örtmüştür. Tohumların üzerlerinde bol sayıda reçine bezeleri vardır. Çenek sayıları 9-10'dur.

7 Cedrus 7

8 Cedrus 8 Sedirler aşırı güneşi sevmezler ancak ılıman bölgelerde tam güneş alan yerlere dikilirse iyi gelişme gösterirler. Ancak türleri arasında nem istekleri bakımından farklılıklar vardır. Kumlu, killi, kireçli topraklarda yetişebilir. Tohum, aşı ve çelikle üretilebilirler. Küçük bahçeler için önerilmeyen sedirler geniş alanlar için çok gösterişli bir görüntü oluşturur. Bodur kültivarları dar alanlar için uygundur. Kapta yetiştirilirse bodur kalırlar. Oldukça sert ve dayanıklı kerestesi olduğu için mobilya yapımında kullanılır. Odunlarında reçine kanalı yoktur.

9 Cedrus Cedrus atlantica: Atlas Sediri Cedrus brevifolia: Kıbrıs Sediri Cedrus deodara: Himalaya Sediri Cedrus libani: Lübnan Sediri, Toros Sediri Cedrus libani cv Aurea : Yaprakları sarı-yeşil Cedrus libani cv Glauca : Yaprakları mavi-yeşil Cedrus libani cv Pyramidalis : Piramit çalı formlu Cedrus libani cv Pendula : Sarkık dallı Cedrus libani cv Nana : Bodur 9

10 Cedrus atlantica (Atlas Sediri) 10 Y r d. D o ç. D r. T a k i D E M İ R S A K A R Y A Ü N İ V E R S İ T E S İ G E Y V E M E S L E K Y Ü K S E K O K U L U

11 Cedrus atlantica (Atlas Sediri) 11 Orijin: Doğal olarak Cezayir ve Fas'ın Atlas dağlarında yetişen Atlas Sediri Çamgiller (Pinacaea) familyasında yer alır. Anavatanı Afrika olan Atlas Sediri doğal ortamında metre boylanır ve metre çap yapar. Bahçe şartlarında ancak metre boya ulaşabilir. Yaprak Özellikleri: Dik kozalaklarının uç kısmı içeri doğru, kahverengi ve 5-8 cm uzunluğundadır. Tohum, aşı ve çelikle üretimi yapılır. Birçok kültür formu mevcuttur. Bitkinin Özellikleri: Gençken piramit şeklinde olan yer seviyesinden itibaren dallanma gösterir. Büyüdükçe piramit formunu kaybetmezler ancak gençken çok hızlı büyüyen Atlas Sedirlerinin yaşlandıkça büyüme hızları yavaşlar. Dalları yukarı doğru büyür, yaşlı ağaçlar yatık dallı ve çok heybetli olurlar cm uzunluğundaki iğne yaprakları mavi - yeşil, gümüşi - gri veya nadiren açık ya da koyu yeşil renklidir.

12 Cedrus atlantica (Atlas Sediri) 12

13 Cedrus atlantica (Atlas Sediri) 13

14 Cedrus atlantica (Atlas Sediri) 14

15 Cedrus brevifolia (Kıbrıs Sediri) 15 Y r d. D o ç. D r. T a k i D E M İ R S A K A R Y A Ü N İ V E R S İ T E S İ G E Y V E M E S L E K Y Ü K S E K O K U L U

16 Cedrus brevifolia (Kıbrıs Sediri) 16 Orijin: Vatanı Kıbrıs adasıdır. Burada Baf ormanlarında, Toros veya Karlıdağ da m yükseltiler arasında bulunur. Toprak Şartları: Derin ve kireçli topraklarda yetişir. İklim Şartları: Sıcak Akdeniz ikliminde yetişir. Tohum Özellikleri: Tohumla üretimi yapılır. Bitki Özellikleri: Dalları yatay olarak çıkar. Kozalakları yumurta şeklinde ve 7-9 cm uzunluğundadır. 15 metre kadar boylanabilir. Yaprak Özellikleri: 5-10 mm uzunluğundaki iğne yaprakları kalın, mavi - yeşil renklidir. Diğer Özellikleri: Zarif görünümü ile park ve bahçelerde soliter kullanılır.

17 Cedrus brevifolia (Kıbrıs Sediri) 17

18 Cedrus deodora (Himalaya Sediri) 18 Y r d. D o ç. D r. T a k i D E M İ R S A K A R Y A Ü N İ V E R S İ T E S İ G E Y V E M E S L E K Y Ü K S E K O K U L U

19 Cedrus deodora (Himalaya Sediri) 19 Orijin: Coğrafi yayılışı Kuzey Batı Himalaya, Afganistan ve Belucistan dır. Toprak Şartları: Kuru asidik topraklarda yetişir İklim Şartları: Bütün ılıman bölgelerde yetişebilir. Tam güneş alan ve asidik toprağı olan yerlere dikilmelidir. Tohum: Üretimi tohum, çelik ve aşı ile yapılır. Bitki Özellikleri: Piramidal bir gövdeye sahiptir. Dallar yatay olarak çıkar. Yeni sürgünler ve tepe kısmı sarkık bir yapıya sahiptir metre çap metre boy yapabilen Himalaya Sediri nin doğal yetişme alanı Batı Himalayalar dır. Sedir türleri arasında en hızlı gelişim gösteren tür Himalaya Sediridir. Yaprak Özellikleri: 3-5 cm uzunluğundaki yaprakları aşağıya doğru sarkarak kendini diğer Sedir türlerinden farklı kılar. Yaprakları açık mavi veya gri - yeşil renklidir. Diğer Özellikleri: Himalaya Sediri büyük bahçeler için tek başına harikulade görüntü oluşturur.

20 Cedrus deodora (Himalaya Sediri) 20

21 Cedrus libani (Lübnan-Toros Sediri) 21 Y r d. D o ç. D r. T a k i D E M İ R S A K A R Y A Ü N İ V E R S İ T E S İ G E Y V E M E S L E K Y Ü K S E K O K U L U

22 Cedrus libani (Lübnan-Toros Sediri) 22 Doğal Yayılış: Doğal olarak Lübnan ve Toroslarda yetişmekte olan Lübnan Sediri, Toros Sediri olarak da bilinir. Çamgiller (Pinacaeae) familyasından olan Toros Sediri Toroslarda yaygın olarak bulunduklarından ve Lübnan'da sayısı oldukça azaldığından Toros Sediri ismi daha sık kullanılmaktadır. Ayrıca Katran Ağacı olarak bilinen Toros Sediri Lübnan'ın bayrağında bulunur.1000 yıl kadar yaşayabilen bu ağaçlar Porsuk, Çınar, Meşe ve Ardıç ağaçları ile beraber ülkemizin anıt ağaçları arasında yer almaktadır. Ülkemizde 1000 yaşında 2 metre çap ve 40 metre boyunda örnekleri vardır. Habitus: Yaşlı ağaçların görkemli görünümü vardır bu yüzden büyük park ve bahçeler için uygundur. Ekolojik İstekleri: Toprak ve hava bakımından fazla seçici değildir. Yaprak Özellikleri: Genç dalları hafifçe yukarıdadır ancak yaşlı dalları yataydır. İğne yaprakları cm koyu yeşil, sert, sivri ve oldukça batıcıdır.

23 Cedrus libani (Lübnan-Toros Sediri) 23 Üretimi: Tohum, aşı ve çelikle üretimi yapılır. En iyi tohum atlas sedirinden elde edilir. Tohumları yağlı olduğundan dolayı uzun süre saklanamaz. Tohumları dinlendirme yapılmadan ekilmesi gerekir, ekmeden önce saat suda bekletilirse daha iyi verim elde edilir. Mavi atlas sedirlerinden tohumlarının ekilmesiyle elde edilen fidanların hepsi mavi olmasa da belirli oranda mavi fidanlar elde edilir. Tohumlar ilkbaharda ekilmelidir uygun şartlar sağlandıysa günde çimlenme olur. Reçineli ağaç olduğu için ekilen çekilen tutması oldukça zordur. Çelikler sonbaharda köklendirmeye alınır. Kültür formlarının üretimi aşı ile mümkündür. Altlık olarak Himalaya Sediri kullanılabilir. Aşı, yanaştırma veya yarma yöntemleriyle yapılabilir. Diğer Özellikleri: Birçok kültür formu mevcuttur. Mavi-yeşil, sarı-yeşil, gümüşi yapraklı olanları ve sarkık (pendula) dallı kültivarları mevcuttur.

24 Cedrus libani (Lübnan-Toros Sediri) 24