1. İnsan Hakları Kuramının Temel Kavramları. 2. İnsan Haklarının Düşünsel Kökenleri. 3. İnsan Haklarının Uygulamaya Geçişi: İlk Hukuksal Belgeler

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "1. İnsan Hakları Kuramının Temel Kavramları. 2. İnsan Haklarının Düşünsel Kökenleri. 3. İnsan Haklarının Uygulamaya Geçişi: İlk Hukuksal Belgeler"

Yonca Erim
5 yıl önce
İzleme sayısı:

2 1. İnsan Hakları Kuramının Temel Kavramları 2. İnsan Haklarının Düşünsel Kökenleri 3. İnsan Haklarının Uygulamaya Geçişi: İlk Hukuksal Belgeler 4. Birinci Kuşak Haklar: Kişi Özgürlükleri ve Siyasal Haklar 5. İkinci Kuşak Haklar: Sosyal Haklar 6. Üçüncü Kuşak Haklar: Dayanışma Hakları 1 7. İnsan Haklarının Uluslararası Hukuka Geçişi ve Uluslararası Gelişimi 8. Kuramda ve Uygulamada İnsan Haklarının Güncel Sorunları

3 Dersin Adı : Temel İnsan Hakları Bilgisi I Dersin Kodu : HUK117U Dersin Dönemi :Güz Dersin Kredisi :4 Dersin Soru Sayısı : 20 2 Ara Sınav Sorumlu Üniteler : 1-4 Dönem Sonu Sınavı Sorumlu Üniteleri:

4 ÜNİTE:1 Kendini ümit ile besleyen insanlar şişmanlamaz! Sicilya Özdeyişi 1. İnsan Hakları Kuramının Temel Kavramları Örnek Soru Savaş hukukunun insan hakları kanadı olarak görülen hukuk dalı aşağıdakilerden hangisidir? A - Azınlıklar hukuku B - İnsancıl hukuk C - Sağlık hukuku D - Eşya hukuku E - Anayasa hukuku Doğru Cevap:B İnsan hakları devlete karşı ileri sürülebilen haklardır. Başka bir deyişle, insan haklarından doğan yükümlülük devlete aittir ve insan haklarının ihlalcisi de ancak devlet olabilir. 3 İnsan hakları, hiçbir ayrım gözetmeksizin, bütün insanların, sırf insan olmalarından dolayı sahip oldukları haklardır. İnsan hakları, pozitif hukukça tanınmış olsun olmasın, insanların sahip olmaları gerekli sayılan hak ve özgürlüklerdir. İnsan hakları evrenseldir ve insan haklarını konu almayan diğer hukuk kurallarından üstün ve önceliklidir. İnsan hakları, tarihsel olarak, insanlığın maruz kaldığı adaletsizlik ve haksızlık uygulamalarına bir yanıt olarak toplumsal mücadeleden doğmuş olup, diğer bir özelliği, devlete karşı ileri sürülebilen haklar olmalarıdır. İnsan haklarına dayanan taleplerin muhatabı devlettir ve buna bağlı olarak insan haklarının ihlalcisi de ancak devlet olabilir. Devlet, yaşam hakkı ve kişi güvenliği gibi hak ve özgürlüklere tehdit oluşturan tutum ve davranışlardan kaçınmakla yükümlüdür. Temel hak ve özgürlüklere devlet gücünden kaynaklanan haksız müdahaleler insan hakları ihlali olarak değerlendirilir. Devlet yaşama hakkı, kişi özgürlüğü, düşünce

5 özgürlüğü, adil ücret hakkı, barınma hakkı, sağlık hakkı gibi hakların gerçekleştirilmesi için gerekli teşkilatı kurmak ve bu hakların gerçekleşmesini engelleyen koşulları ortadan kaldırmakla yükümlüdür. İnsan haklarının kapsam ve mahiyetinin anlaşılabilmesi için açıklık getirilmesi gereken kavramlardan biri özgürlüktür. Özgürlük, herhangi bir kısıtlamaya, zorlamaya bağlı olmaksızın düşünebilmeyi ve davranabilmeyi, her türlü zorlamadan bağımsız olarak kişinin kendi irade ve düşüncesine dayanarak karar verebilmesi anlamına gelir. Hak ise, kişiye irade kuvveti tanımak yoluyla korunan menfaat olarak tanımlanabilir. Hak, aynı zamanda bir yetkiyi de içermekte olduğundan, kişi bu yetki sayesinde, hakkına saygı gösterilmesi için başkalarından talepte bulunabilmektedir. İnsan hakları bağlamında ise, haklar özgürlüğün usuli güvencesi ve gerçekleşme aracı olup, özgürlükleri gerçekleştirmek için kişiye tanınan meşru yetkilerdir. Kamu özgürlükleri, hukuk kuralları ile düzenlenmiş ve devlet tarafından güvenceye bağlanmış özgürlükleri ifade etmektedir. Kamu özgürlükleri, insan haklarının devlet tarafından tanınmış ve pozitif hukuka girmiş bölümüdür. Tenel haklar ise, devlet tarafından tanınmış ve dolayısıyla pozitif hukuka (öğretide çoğunlukça benimsendiği üzere Anayasaya) girmiş insan haklarına karşılık gelmektedir. Temel hakların Anayasa ile düzenlenmiş ve güvence altına alınmış olması, normlar hiyerarşisinde Anayasanın altında yer alan hukuk kurallarının uygulanmasında ve yorumlanmasında ölçüt işlevi görecektir. İnsan hakları alanında kullanılan bir başka terim ise, kişi hak ve özgürlükleridir. Bu kavramla kastedilen, yaşam hakkı, kişi özgürlüğü ve güvenliği, düşünce özgürlüğü gibi birinci kuşak insan haklarını oluşturan klasik haklardır. Sosyal haklar ile çevre, barış, gelişme hakkı gibi nispeten yeni insan hakları türleri, bu terimin dışında kalmaktadır. İnsan haklarını ifade etmekte kullanılan diğer bir kavram ise, medeni haklardır. Bu kavram da klasik insan haklarını kapsayan bir mahiyete sahiptir. Yukarıda açıklanan terimlerden en kapsamlı olanları kamu özgürlükleri ve temel haklar terimleridir. 4 Pozitif hukuk, devletin yetkili organlarınca çıkarılan tüm hukuk kurallarını, mahkemelerce uygulanan örf ve adet esaslarını ve bağlayıcı mahkeme içtihatlarını kapsayan ve geçerliliği bütün ülkede devletçe sağlanan hukuktur. Pozitif hukukun mevcut hukuku ifade etmesine karşılık, doğal hukuk, bağlayıcılığını devletten almayan, pozitif hukuku aşan ve bu hukukun değerlendirilmesinde yararlanılan adalet esaslarıdır. Bu bağlamda doğal hukuk, olan değil olması gereken hukuk olarak ifade edilir. Doğal hukukun hukuk olma vasfı, devletçe tanınmasından veya güvence altına alınmasından kaynaklanmamaktadır. Modern insan hakları düşüncesinin yerleşmesinde doğal hukuk yaklaşımının belirgin etkileri vardır. Zira, insanın doğal, vazgeçilmez ve ihlal edilmez haklara sahip olması ve siyasi iktidarın bu haklara saygı gösterme yükümlülüğü altında olması bir doğal hukuk ilkesidir. İnsan haklarının, doğal hukukun parçası olan doğal haklar olarak kabul edilmesi, insan haklarını, pozitif hukuktan önce gelen, ondan üstün olan ve zamandan ve mekandan bağımsız evrensel haklar haline getirmektedir. Ancak, insan haklarını salt doğal hukuka dayandıran bir

Benzer belgeler

1. Ceza Hukukunun İşlevi, Kaynakları ve Temel İlkeleri. 2. Suçun Yapısal Unsurları. 3. Hukuka Aykırılık Unsuru

1. Ceza Hukukunun İşlevi, Kaynakları ve Temel İlkeleri 2. Suçun Yapısal Unsurları 3. Hukuka Aykırılık Unsuru 4. Ceza Sorumluluğunu Kaldıran ve Azaltan Nedenler 5. Suçun Özel Görünüm Biçimleri 1 6. Yatırım