4.Sınıf Türkçe Ses Olayları. Ünlü Düşmesi(Hece Düşmesi)

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "4.Sınıf Türkçe Ses Olayları. Ünlü Düşmesi(Hece Düşmesi)"

Pembe Özbilgin
5 yıl önce
İzleme sayısı:

4.Sınıf Türkç Ss Olayları Ünlü Düşmsi(Hc Düşmsi) Dilimizdki bazı iki hcli sözcüklr, ünlü il başlayan bir k aldıklarında sözcüğün ikinci hcsindki ı-i-u-ü ünlülri düşr.buna hc düşmsi dnir.

1 4.Sınıf Türkç Ss Olayları Ünlü Düşmsi(Hc Düşmsi) Dilimizdki bazı iki hcli sözcüklr, ünlü il başlayan bir k aldıklarında sözcüğün ikinci hcsindki ı-i-u-ü ünlülri düşr.buna hc düşmsi dnir. Ağız ağzı rsim rsmi akıl aklı karın karnı byin byni burun burnu Aşağıdaki tabloda sözcüklr gln klri klyrk örnktki gibi yazınız Sözcük Ek Sözcüğün Yazılışı Sözcük Ek Sözcüğün Yazılışı Oğul u oğulu oğlu Omuz a Dvir i Nhir Nsil Karın ı Şhir Göğüs Aşağıdaki cümllrd ünlü düşmsin uğrayan sözcüklri yuvarlak için alınız. Ağzını, burnunu oynatıp durma! Boynuna sarılıp ağladım. Bynimin sağ tarafını kullanıyormuşum. Oğlunu koynunda uyutmuş. Bankadaki parasını nakt çvirmiş. Şhri ynidn kşfdiyordu. Kahrtsin, şmsiymi unutmuşum! Atamızın kabri Ankara dadır. Cismin şkli nasıldı? Osmanlı da padişah hükmdrdi. Vaktinin çoğunu kütüphand gçiriyor. İsmini bilmiyorum. Bana fikrimi soran olmadı ki. Dvri Alm filmini syrdiyoruz. Göğsüm sıkışıyor. Diy sızlanıyordu. Omzuma taş gldi.

2 Ünsüz Yumuşaması Dilimizdki sr ünsüzlrdn p ç t k il bitn bir sözcüğ ünlü il başlayan bir k gldiğind bu sözcüğün sonundaki ünsüz yumuşayarak b c d ğ y dönüşür» ağaç ı ağacı» kağıt ı kağıdı» çocuk u çocuğu»dolap ı dolabı > Bazı tk hcli klimlrd yumuşama olmaz. > Yabancı sözcüklrd yumuşama görülmz. > Özl isimlrin sonunda bulunan srt ünsüzlr yazarkn yumuşamaz, okunurkn yumuşar. Aşağıda bulunan klimlrdn ünsüz yumuşamasına uğrayanları işartlyiniz. çiçği yazlığa topu saçın tabitatı kağıdı kulağı süzgc bıçağı Çoraba hukuku Mhmt kbaba süt kirc ti Aşağıdaki cümllrd ünsüz yumuşaması olan sözcüklri yanındaki bölüm yazınız. Cümllr Arkadaşımın tği mürkkp oldu. Ünsüz Yumuşamasına Uğrayan Klim tği Ablam yatağını topladı. Kardşim bardağı kırdı. Dftrimi, kitabımı çantama koydum. Ocağın üzrindki çaydanlık kaynadı. Kuşumuzun kanadı kırıldı. Çaydanlığın sapı kırıldı. Çorabımın tkini kaybttim. Okul gçidindn gçtim. Dolabını açmış bardağını arıyordu. Annm kazağını da giy ddi. Parmağına taktığı yüzüğün sbbini sormuştu. Kitabın sonundaki sözlüğ d baktı.

Ünsüz Srtlşmsi(Bnzşmsi) Türkçd srt ünsüzl ç, f, h, k, p, s, ş, t bitn bir sözcüğ yumuşak ünsüzlrdn c, d, g il başlayan bir k gldiğind, kin başındaki ünsüz dğişrk srtlşir.

3 Ünsüz Srtlşmsi(Bnzşmsi) Türkçd srt ünsüzl ç, f, h, k, p, s, ş, t bitn bir sözcüğ yumuşak ünsüzlrdn c, d, g il başlayan bir k gldiğind, kin başındaki ünsüz dğişrk srtlşir. Bu ss özlliğin ünsüz uyumu, ünsüz srtlşmsi vya ünsüz bnzşmsi dnir. Bu ss olayına ünsüz bnzşmsi dnmsinin sbbi, klim sonundaki srt ünsüzün, yanına gln yumuşak ünsüzü kndin bnztmsidir. Ünsüz bnzşmsind; c ünsüzü ç ünsüzün, d ünsüzü t ünsüzün, g ünsüzü k ünsüzün dönüşrk srtlşir.» yavaş ca yavaş ça» unut gan unut kan» Fatih tn bisikltini istmişti.» Irmaktan yavaşça gçmişti.» Bitkilr ışığını günştn alır. NOT:Birlşik klimlrd, trimlrd, başka dillrdn dilimiz gçmiş sözcüklrin gövdlrind ünsüz bnzşmsi aranmaz. Aşağıdaki cümllrd ünsüz bnzşmsin uğrayan sözcüklrin doğru yazımlarını örnktki gibi yapalım. YANLIŞ CÜMLELER SÖZCÜK DOĞRUSU Hasta ilaçını içmmiş. ilaçını ilacını Ertuğrul sokakda top oynuyor. sokakda sokakta Ela sözcükü doğru yazmamış. Ahmt küçükgn oyuncak almamışlar. Ezl ağaçdan lma topluyor. Şvval şyalarını dolapa yrlştirdi. Abdülaziz koltukun üzrind zıplama. Yarn sorunun cvapını bulamadı. Kitapdan n anladın Ali Mrt? İlayda nın babası çiçkcid çalışıyor.

4 Büyük Ünlü (Kalınlık-İnclik) Uyumu Türkçd 8 tan ünlü harfin 4 tansi, 4 tansi ünlüdür. Büyük ünlü uyumu bir klimdki ünlü harflrin vya olmasıyla ilgilidir. Kalın Ünlülr: a, ı, o, u İnc Ünlülr:, i,ö, ü Türkç bir sözcüğün ilk hcsind ünlü varsa, diğr hclrdki ünlülr d olmalı; ilk hcd ünlü varsa diğr hclrd d ünlü bulunmalıdır. Bu kurala büyük ünlü uyumu vya lık-lik uyumu dnir. Örnk(lr)» Türkçmiz Türk -ç -miz» vatanım va -ta -nım Yukarıdaki sözcüklr büyük ünlü uyumuna uymaktadır. Çünkü Türkçmiz sözcüğünd ünlülrdn sonra ünlülr, vatanım sözcüğünd is ünlülrdn sonra ünlülr glmiştir.» tiyatro ti -yat -ro» kalmlik ka -lm -lik Yukarıdaki sözcüklr is büyük ünlü uyumuna uymaz; çünkü ünlülrl ünlülr bir arada kullanılmıştır.

5 > Tk hcli v birlşik klimlrd büyük ünlü uyumu aranmaz.» Başakshir v Bylikdüzü yni kurulan ilçlrdndir.» Bu bldnin sokakları hr zaman tmizdir. > Bazı klimlr, kökn olarak Türkç olduğu hâld lık lik uyumuna uymamaktadır.» ana ann» karındaş kardş» alma lma» kangı hangi > Türkçd klr gnllikl büyük ünlü uyumuna uyar. Çünkü klrin ünlülr gör dğişik kullanımları vardır. Örnğin -dn ki v sözcüğün klndiği zaman vdn olur; yol sözcüğün klndiktn sonra yoldan olur. Aşağıdaki klimlrin büyük ünlü uyumuna uyup uymadıklarını örnktki gibi yapınız. Sözcük Ünlü Harflri Kalın Ünlülri İnc Ünlülri Büyük Ünlü Uyumu Kuralına Hdiy -i- -i Uyar Hanımli Aranmaz Yar Aranmaz İstanbul Silivri Mukadds Abulkadir Öğrnci Turan Vatandaş Gazi Slçuk Vatandaş Çocuk Valid

6 Kaynaştırma Harflri Türkçd iki ünlü harf yan yana glmz. Bu ndnl ünlü il bitn bir klimnin sonuna ünlüyl başlayan bir k gldiğind iki ünlünün arasına n, s, ş, y harflrindn biri gtirilir. Bu harflr kaynaştırma harfi vya yardımcı ss; bu olaya is kaynaşma vya kaynaştırma dnir. > Kaynaştırma harflrini (yardımcı sslr) YaŞaSıN olarak kodlayabiliriz. Örnk(lr)» kapı + a kapıya» iki + r ikişr» araba + ı arabası» pncr + in pncrnin» ann + i + i annsini» Kitaplarını dolabına yrlştirdi.» Sınav başvuruları yarın başlayacak. Aşağıdaki tablodaki sözcüklri lyrk kaynaştırma harfi alıp almadıklarını örnktki gibi göstriniz. SÖZCÜK KAYNAŞTIRMA VAR/YOK halaya Var şiir dumana Yok vin SÖZCÜK KAYNAŞTIRMA VAR/YOK çşmy mslnin öğrnciy ydişr odayı bahçnin yirmişr kopuşu çarşıdan yorganı balkonu köyün kokuyu Nvşhir d pncryi iğnyi radyonun çantası kitabı li yazıyı makası mutfağı uykuyu

Benzer belgeler

Büyük Ünlü Uyumu (Kalınlık-İncelik Uyumu)

Büyük Ünlü Uyumu (Kalınlık-İncelik Uyumu) Türkçede 8 tane ünlü harfin 4 tanesi kalın, 4 tanesi ince ünlüdür. Büyük ünlü uyumu bir kelimedeki ünlü harflerin ince veya kalın olmasıyla ilgilidir. Kalın Ünlüler: