14. ÜNİTE KUVVET TESİSATLARI

Transkript

1 14. ÜNİTE KUVVET TESİSATLARI KONULAR 1. Kuvvet Tesisatları İle İlgili Sembollerin Tanıtılması 2. Kuvvet Tesisatına Ait Şemaların İncelenmesi 3. Kuvvet Tesisatına Ait Uygulama Planlarının Hazırlanması

2 BU ÜNİTEYE NEDEN ÇALIŞMALIYIZ? Kuvvet tesisatı proje çiziminde kullanılan sembollerin anlamlarını bilecek, Kuvvet tesisatı projelerinin okumasını öğrenecek, Elektrik tesislerinin, projeler yardımıyla gerçekleştirilebileceğini kavrayacak, Teknik Resmin, teknik alanda yapılacak işler için bir anlaşma aracı olduğu bileceksiniz.

3 BU ÜNİTEYE NASIL ÇALIŞMALIYIZ? Ünite içerisinde yer alan tanım ve kavramları iyi öğreniniz. Ünite içerisinde yer alan konulara ait açıklamaları dikkatlice okuyunuz. Üniteye ait konuların içerisindeki bir bölümü öğrenmeden başka bir bölüme geçmeyiniz. Ünite sonunda yer alan özet kısmını mutlaka okuyarak değerlendirme sorularını yanıtlarına bakmadan dikkatlice çözmeye çalışınız. Çözümünü yaptığınız değerlendirme sorularını kitabınızın sonunda yer alan yanıt anahtarı ile karşılaştırınız. Yanlış cevaplarınızın nedenini bulup bu konudaki eksikliğinizi mutlaka tamamlayınız.

4 14.1 KUVVET TESİSATIYLA İLGİLİ SEMBOLLERİN TANITILMASI Tablo 14.1: Kuvvetli Akım İşaret listesi 226

5 14.2 KUVVET TESİSATINA AİT ŞEMALARIN İNCELENMESİ Elektrik tesisat projelerinin, büyük güçleri kapsayan, mekanik araçlar, klima (havalandırma, ısıtma ve soğutma gibi), tesisleri kuvvetli akım tesisatı olarak bilinir. Bu tip ağır hizmet makinalarının çalıştırılabilmeleri için yapılacak elektrik tesisatının projesine KUVVET TESİSATI PROJELERİ denir. Kuvvet tesisatı projelerinin hazırlanışında hizmetin şekli, iş yerindeki çalışma düzeni, gelecekteki muhtemel gelişmeye ait ön bilgiler ve ekonomi göz önünde tutulmalıdır. Bütün bu ön bilgiler, iş yerinin yerleştirme plânına göre değerlendirerek proje çizimi yapılır ve ilgililerin onayına sunulur. Projeler çizilirken çalışacak elektrik makinalarının çalışma prensiplerinin ve bağlantı şemalarının bilinmesi gerekir. Elektrik motorları yol alma anında şebekeden, tam yük akımlarından daha büyük akım çekerler. Kalkınma anındaki bu akım, motorun gücüne bağlı olarak tam yük akımının 5-6 katma ulaşabilir. Bu akım, motor ve şebeke için sakınca yaratır. Elektrik İç Tesisler Yönetmeliğinin ilgili maddesine göre, yol alma akımlarının en fazla değeri belirlenmiştir. Bu nedenle yol alma akımını müsaade edilen sınırlar içinde tutmak için motorlara yol verme usullerinden biri uygulanır. Küçük güçlü motorlar direkt olarak şebekeye bağlanabilir. Ancak 5 kw tan büyük güçlü motorların şebekeye bağlanmasında özel yolvericiler ile aşın akım ve gerilim rölelerinin kullanılması gerekir. Bir ve iki Kondansatör Bağlı Yol Yermeli Bir Fazlı Asenkron Motor Bağlantıları Bir fazlı asenkron motorlarda ilk hareketin (döner alanın) meydana gelmesi için, kullanılan pako tipi şalter ve motorun, açık ve kapalı şeması örnek olarak gösterilmiştir. Motor devri %75 değerini alınca, başlatma bobini veya santrifüj otomatik anahtarı, ilk hareket kondansatörünü devreden çıkarır. İki kondansatörlü bir fazlı asenkron motorda C 1 kondansatörü ilk hareket süresince devrede bulunur. Motor normal çalışmasında C 2 kondansatörü devamlı devrede bulunmaktadır. 227

6 Şekil 14.1: Küçük güçlü motorlara direk yol verme 14.3 KUVVET TESİSATINA AİT UYGULAMA PLANLARININ HAZIRLANMASI Kuvvet Tesisat Projelerinde İletken Kesiti ve Sigorta Akımları Seçimi Kuvvet tesisatlarında her motor linyesi için dağıtım tablolarından ayrı ayrı besleme hatları çekilir. Bu prensip işyerinin çalışmasına süreklilik getirmektedir. Olabilecek arızalarda iş tezgahlarının çalışması engellenmemiş olur. Ancak üç fazlı ve küçük güçlü makinelerde enerji beslemesi, ekonomik sebeplerden dolayı (3 kw a kadar) bir besleme hattından yapılabilmektedir. Fakat, kuvvet tesisatı yapımında besleme- 228

7 nin ayrı ayrı yapılmasının uygun olacağı bilinmelidir. Şekil 14.2: Bir fazlı asenkron motora bir ve iki kondansatör ile yol verme Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği nin ilgili maddesine göre; linye hatlarına 2,5mm2 lik, priz sorti hatlarına 2,5 mm2 lik, aydınlatma sorti hatlarına 1,5 mm2 lik, kuvvet tesisatlarında ise en küçük kablo kesiti 2,5 mm2 ile sınırlandırılmıştır. Alıcıların gücü arttıkça şebekeden çekecekleri elektrik akım şiddeti de artar. Kuvvet tesisatlarında iletken kesiti, iş makinası ve tezgahın sürekli çekeceği akıma göre tespit edilir. Bu akımlar motorların etiketlerindeyazılı çalışma akımlarıdır. Motorların ilk hareket esnasında çektiği akım, iletken kesiti seçiminde dikkate alınmaz. Bu değerler sigorta buşonu seçiminde veya anahtarlı otomatik sigorta seçiminde dikkate alınmalıdır. Kuvvet tesisatlarında devre güvenliği sigorta ve otomatiklerle sağlanır. Bu araçlar hattın başlangıcına konur. Aşırı değerdeki akımda devreyi açarak güvenliği sağlar. Bilindiği gibi, motorlar ilk hareketlerinde, kısa bir süre için, normal akımlarının üstünde akım çekerler. Buna motorların ilk kalkınma akımı diyoruz. Bu akımların şebekeyi etkilememesi için belli değerleri aşmaması istenir. Sigorta ve otomatiklerin seçiminde, (kısa süre içinde ilk hareket akımının geçişine müsaade edecek) geç eriyen veya gecikmeli atan buşon veya gecikmeli otomatikler denir. Gecikmeli otomatiklerin diğer adı da aşırı akım röleleridir. Termik ve manyetik ve aşırı akım röleli kumanda otomatiklerinde, motorun normal çalışma akımı otomatiğin aşırı akım rölesi amperajımn alt sınırında alınmalıdır. Üst sının ise ilk hareket akımına müsaade edilecek değerde olacaktır. Bu nedenle aşın yük akımı röleli kumanda otomatiklerinin seçiminde, atelye çalışmalarındaki uygulamalar dikkate alınacaktır. 229

8 3. SINIF ELEKTRİK TESİSATÇILIĞI Tablo 14.2 : Üç fazlı asenkron motorlarda anma akımına göre sigorta seçimi tablosu 230

9 Asenkron motor devrelerinde; her motor büyüklüğü ve yol verme şekline göre kalkınma anında belirli bir süre normal akımının 2-5 misli fazla akım çekerler. Sigorta buşonu bu geçici rejime dayanabilecek, ancak normal işletme anında da nominal akım değerine uygun tarzda cihazı ve elektrik enerjisi iletim hatlarını koruyabilecek şekilde seçilmelidir İletken Kesiti Seçiminin Gerilim Düşümüyle Kontrolü Tesisatı yapılan makine ve tezgâh motorlarının çalışma akımları, iletken kesiti seçiminde etkindir. Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği nin ilgili maddesine göre motor tesisatını besleyen hatlardaki gerilim düşümü, tatbik edilen gerilimin %3 ünü aşmaması gerekir. Bu sebeple besleme hattında kullanılan iletken kesiti ve uzunluğuna bağlı olarak meydana gelecek gerilim düşümü hesaplanarak kontrol edilmelidir. Bu hesaplamada sınırlanan değer aşılmışsa iletkenin bir üst büyük kesiti kullanılmalıdır. Gerilim düşümü hesabı (aydınlatma tesisatında olduğu gibi), devreden çekilen akım şiddeti veya güç ile besleme hattının kesiti ve uzunluğu dikkate alınarak yapılır. Yapı bağlantı kutusu ile tüketim araçları arasında ki gerilim düşümü: Aydınlatma ve priz devreleri için, tatbik edilen gerilimin %1,5 u geçilmemelidir. Motor devreleri için, tatbik edilen gerilimin %3 ü geçilmemelidir. 3 Fazlı elektrik iç tesislerinde gerilim düşümü hesaplanmasında aşağıdaki formüller kulanılır Akım şiddeti biliniyorsa Güç biliniyorsa K K K K 231

10 Gerilim düşümünün en büyük sebebi sortilerin gücü ve hatların uzunluğudur. Güç ve hattın uzunluğu arttıkça gerilim düşümü de artar. Elektrik tesisat hattının, gerilim düşümü hesabı yapılırken, en uzun ve en güçlü linyesi ele alınır. ÖRNEK: 5 KW Gücündeki bir torna tezgahı motoru 10 metre mesafeden enerji almaktadır. Cos cp = 0,90 olduğuna göre, kullanılacak iletkeni ve gerilim düşümünü hesaplayalım. ( Çalışma gerilimi 380 volt, kullanılan kablo kesiti 2,5 mm2 dir.) K %0,24 < %3 olduğundan kullanılan kesit uygundur. Aynı ömek problemi hatlardaki gerilim düşümü hesabı ile kablo kesiti kontrolünü yaparsak: K 0, 0025 volt luk gerilim ise 380 voltluk gerilimin% 3 ü olan 11,4 volt tan küçük olduğundan kullanılan kablo kesiti uygundur. Akım şiddeti kontrolü ise aşağıdaki gibi yapılır. Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği çizelge -9, 2. grupta 2,5 mm2 lik kablo dan 27 ampere kadar akım geçirilmesine müsaade edilmektedir. 8,2 < 27 olduğundan kullanılan kablo kesiti uygundur. 232

11 Kuvvet Tesisat Projelerinin Keşiflerinin Hazırlanması Kuvvet tesisatında keşif ve maliyet hesaplan, aydınlatma tesisatında olduğu gibi, tesisatın birimlerine göre değerlendirilmesidir. Bu birimler; Bayındırlık Bakanlığı tarafından düzenlenen, Bayındırlık Bakanlığı tarafından çıkarılan, Elektrik Tesisatı Genel Teknik Şartnamesi ve Birim Fiyat Tarifleri ile tespit edilmiştir. Bu birimlere ait fiyat listeleri de her yıl özel olarak hazırlanır. Keşif ve maliyet hesaplarında, enerjinin binaya girişinden başlayarak aşağıdaki sıraya göre değerlendirme yapılması uygun olur. Binaya veya işyerine giriş kabloları, kablo başlıkları, kofresi, kablo garnitürleri ve montajı, Yer altı kablo kanalı yapımı, Ana dağıtım tablosu ve dağıtım tabloları ve donanımı, Ana kolon ve kolon sigortalan, Sayaç ve ölçü aygıtları, Ana tablo ve tali tabloları ve donanımı, Ana tablo ve tali tablo topraklama hatları, Topraklama elektrodu, Ana hat ve besleme hatları, Üç fazlı priz ve montajı, Motor çalıştırma ve kontrol aygıtları, Elektrik motorları, Kuvvet tesisatında maliyet hesabı için, aydınlatma tesisatında olduğu gibi, yine üç faktör göz önüne alınır. Kullanılan gereçlerin maliyeti, İşçilik ve montaj giderleri, Zaruri harcamalar. Bu bölümdeki harcamaların toplamına tesisatçının kârı da eklenerek, yapılacak teklif fiyatları bulunmuş olur. Her birimdeki maliyet, kâr, işçilik, amortisman vb. değerlendirmeleri göz önüne alınarak birim fiyatları hesaplanır. Bu birimlere göre analiz edilen işte, birim sayılarının bir arada bulunuşuna birim listeleri diyoruz. Bu listeler, ayrıca birimin tarife ve özellüderinin belirlenmesi yönünden de bağlayıcı nitelikleri taşımaktadır. Elektrik tesisatçılığı meslek dalında çalışma yapacak olan kişilerin dikkatli bir iş analizi yapmasında özellikle fayda vardır. Bu analizde, iş konulara ve her konu bö- 233

12 lümlere ayrılır. Bölümlerin kısımlara, her kısmın da birimlere ayrılması ile analizin detaylanışı tamamlanır. İş analizini yapanın tecrübeli olmaması veya her iş için ayrı ayrı analiz yapmanın sakıncaları, Elektrik Tesisatı Birim Fiat Tarifleri ve Şartnamesi Keşif Özeti Cetvelleri ile önlenmiştir. Kuvvetli Akım bölümleri yukarıda çıkarılan elektrik tesisatı birim fiyat tarifleri ve şartnamesinde, bölümler kısımlara ve birimlere ayrılmıştır. Her birimin bulunduracağı özellikler ayrı, ayrı tarif edildiğinden değerlendirmeye kolaylık getirir. İş birimin özel isteklere de cevap verebilmesi için, keşif özeti tarifleri dışında kalan ve istenen özellikler, iş verenle teknisyen arasında düzenlenen anlaşmada, özel şartnamede belirtilmelidir. Resmi sektör ihalelerinde kullanılan keşif özeti cetvellerindeki birimler, her yılın ticari durumuna göre yayınlanan Elektrik Tesisatı Birim Cetveli nde fiyatlandırılır. Birim fiyat cetveli, keşif özeti cetveli, ile aynı sıra numaralarını takip eder ve montaj veya yalnız montaj işçiliği fiyatlarını gösterir. Keşif özeti ve birim fiyat cetvelleri, Bayındırlık Bakanlığınca, her meslek bölümü için ayrı ayrı hazırlanır. Bu sıra içinde, elektriki çalışmaların birim fiat numaralaması 700 den başlar. Birimlerin, fiyatları ile değerlendirilmesi ile tesisat konusunun keşfi yapılmış olur. Çizelge 14.3 de örnek bir projeye ait keşif cetveli çıkarılmıştır, fiyatların zamanla güncelliğini kaybedebileceği düşüncesi ile birim fiyatları ve tutarları yazılmamıştır. Tablo 14.3: Endüstriyel çalışmaların resmi sektör bölümünde yaptırılacak tesisatlar, keşif fiyatları ile ihaleye (işi yapacak olan firmanın tespiti ile yaptırma işlemi) çıkarılır. Yü- 234

13 rürlükte olan ihale kanununa göre eksiltme veya pazarlık esasına göre o iş yetkili müteahhite verilir ve yaptırılır. Tarafların iş hakkındaki bağlayıcı kararlan, ihale şartlan arasında gösterileceği gibi, ayrı bir protokol ile de imza altına alınmasında özellikle fayda vardır. Özel sektördeki çalışmalarda daha çok pazarlık veya götürü usulleri uygulanmaktadır. Elektrik tesisatlarının pazarlık veya götürü olarak yaptırılmasında, teknisyenin çok dikkatli olması gerekir. İşveren, işini teknik şartlara uygun ve en ucuz fiyata yapanı tercih edecektir. Kendi yararını düşüneceği çok normaldir. Pazarlığa giren elektrikle ilgili yetkili kişiler tesisat konusundaki bölüm ve kısımları iyi tetkik etmeli, değerlendirmeyi gerçeğe uygun olarak yapabilmelidir. Maliyet hesabı çıkarılırken, gereç listesindeki toplamın üzerine uygun görülecek miktar veya oranda kâr, işin yapımında kullanılan alet ve makinelerin yıpranma ve onarım değerleri olan amortisman bedeli, emeğin değerlendirilmesi, yani çalışma süresince işçilere ödenecek toplam işçilik ücreti, zaruri masraflar ve kanuni harcamalar (taksi, onarım, nakliye vb. ile telefon, depo ücreti, her türlü vergiler toplamı) eklenir. Çıkan toplam değer o işin teklif tutarı olur Kuvvet Tesisatında Enerji Dağıtım Özeti ve Yükleme Cetvelleri Elektrik kuvvet tesisat projesi detayları arasında, enerji dağıtım özeti de bulunur. Enerji dağıtım özeti şeması aşağıdaki bilgileri içerir: Enerjinin binaya veya işyerine kaç mnr lik ve hangi tip kablo ile girildiği, Enerjinin binaya nasıl girildiği (havai hat veya yer altı kablosu), Kolon sigortaların tipi ve amperajının kaç amperlik olduğu, Topraklama levhası ve topraklama hattı kablo kesiti, Ana pano ve dağıtım tablosu ve tali tablo bağlantıları, Aktif ve reaktif sayaçların amperajları, bağlantı şekilleri ve yerleri, Varsa akım trafoları ve bağlantıları, Varsa voltmetre ve voltmetre komütatörünün bağlantısı, Linye sigortaları tipleri ve amperajları, Varsa güç katsayısının düzeltilmesi için kullanılan kompanzasyon panosu ve bağlantısı ile kondansatör kapasiteleri nin yazılı olduğu tüm tesisatın özetini içerir. Şekil 14.3 de örnek bir projeye ait enerji dağıtım özeti görülmektedir. 235

14 Şekil 14.3 Enerji dağıtım özeti Projelerin detayları arasında, yükleme cetvelleri bulunur. Yükleme cetvellerinde; Panoların güçleri ve bu panolara bağlı olan dağıtım tablolarının güçleri, Tablolara bağlı olan linye ve bu linyelerin güçleri, Linyelere bağlı olan sigorta tip ve amperajları, Linyelere bağlı olan motorların gücü, kullanım amacı, amperajı, yolverme şekli ve linye devresine bağlı olan sigortanın tip ve amperajı, Ayrı fazlardan beslenen motor veya alıcı varsa, bu alıcıların hangi fazdan beslendiği, vb. gibi bilgiler detaylı bir şekilde belirtilir. (Çizelge 14.4) Kuvvet Tesisatı Uygulama Plânının Teknik ve Özel Şartnamesi Kuvvet tesisatının yapımı ve çalıştırılmasında dikkat edilecek özelliklerin yazılı olarak ifadesine yönetmelik ve şartnameler diyoruz. Toplum güvenliği ve düzenini 236

15 tespitte yönetmelikler etkindir. Tesisatın özellikleri ve çalışma düzenini ise şartnameler tespit eder. Özel ve teknik şartnamelerin önemi üzerinde, aydınlatma tesisatlarında da durulmuştu. Tesisatçıya yol gösteren ve çalışmalarım düzenleyen yönetmelik, teknik ve özel şartnameler son derece önemlidir. Tablo 14.4: Tablo Yükleme Cetveli 237

16 ÖZET Elektrik tesisat projelerinin, büyük güçleri kapsayan, mekanik araçlar, klima (havalandırma, ısıtma ve soğutma gibi), tesisleri kuvvetli akım tesisatı olarak bilinir. Bu tip ağır hizmet makinalarının çalıştırılabilmeleri için yapılacak elektrik tesisatının projesine Kuvvet Tesisatı Projeleri denir. Elektrik motorları yol alma anında şebekeden, tam yük akımlarından büyük akım çekerler. Kalkınma anındaki bu akım, motorun gücüne bağlı olarak tam yük akımının 5-6 katına ulaşabilir. Bu akım, motor ve şebeke için sakınca yaratır. Yol alma akımı müsaade edilen sınırlar içinde tutmak için motorlara yol verme usullerinden biri uygulanır. Kuvvet tesisatlarında motor linyeleri için dağıtım tablolarından ayrı ayrı besleme hatları çekilir. Bu prensip işyerinin çalışmasında süreklilik getirmektedir. Olabilecek arızalarda iş tezgahlarının çalışması engellenmemiş olur. Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği nin ilgili maddesine göre; linye hatlarına 2,5 mm2 lik, priz sorti hatlarına 2,5 mm2 lik, aydınlatma sorti hatlarına 1,5 mm2 lik, kuvvet tesisatlarında ise en küçük kablo kesiti 2,5mm2 ile sınırlandırılmıştır. Kuvvet tesisatlarında devre güvenliği sigorta ve otomatiklerle sağlanır. Bu araçlar hattın başlangıcına konur. Aşırı değerdeki akımda devreyi açarak güvenliği sağlar. Sigorta ve otomatiklerin seçiminde, (kısa süre içinde ilk hareket akımının geçişine müsaade edecek) geç eriyen veya gecikmeli atan buşon veya gecikmeli otomatik sigortalar veya aşırı akım röleleri kullanılır. Tesisatı yapılan makine ve tezgâh motorlarının çalışma akımları, iletken kesiti seçiminde etkindir. Bu sebeple besleme hattında kullanılan iletken kesiti ve uzunluğuna göre meydana gelecek gerilim düşümü hesaplanarak kontrol edilmelidir. Bu hesaplamada sınırlanan değer aşılmışsa iletkenin bir üst büyük kesiti kullanılmalıdır. Gerilim düşümü hesabı, (aydınlatma tesisatında olduğu gibi) devreden çekilen akım veya güç ile besleme hattının kesiti ve uzunluğu dikkate alınarak yapılır. Yapı bağlantı kutusu ile tüketim araçları arasında ki gerilim düşümü: Aydınlatma ve priz devreleri için, tatbik edilen gerilimin %1,5 u geçmemelidir. Motor devreleri için, tatbik edilen gerilimin %3 ü geçmemelidir. 238

17 Gerilim düşümünün en büyük sebebi sortilerin gücü ve hatların uzunluğudur. Güç ve hattın uzunluğu arttıkça gerilim düşümü de artar. Elektrik tesisat hattının, gerilim düşümü hesabı yapılırken, en uzun ve en güçlü linyesi ele alınır. Kuvvet tesisatında keşif ve maliyet hesaplan, aydınlatma tesisatında olduğu gibi, tesisatın birimlerine göre değerlendirilmelidir. Bu birimler; Bayındırlık Bakanlığı tarafından düzenlenen. Bayındırlık Bakanlığı tarafından çıkarılan Elektrik Tesisatı Genel Teknik Şartnamesi ve Birim Fiyat Tarifleri ile tespit edilmiştir. Bu birimlere ait fiyat listeleri de her yıl özel olarak hazırlanır. Her birimdeki maliyet, kâr, işçilik, amortisman vb. değerlendirmeleri göz önüne alınarak birim fiyatlan hesaplanır. Bu birimlere göre analiz edilen işte, birim sayılarının bir arada bulunuşuna birim listeleri diyoruz. Bu listeler, ayrıca birimin tarife ve özelliklerinin belirlenmesi yönünden de bağlayıcı nitelikleri taşımaktadır. Elektrik tesisatçılığı meslek dalında çalışma yapacak olan kişilerin dikkatli bir iş analizi yapmalıdır. Bu analizde, iş konulara ve her konu bölümlere ayrılır. Bölümlerin kısımlara, her kısmın da birimlere ayrılması ile analizin detaylanışı tamamlanır. İş analizini yapanın tecrübeli olmaması veya her işin ayrı ayrı analiz yapmanın sakıncaları, Elektrik Tesisatı Birim Fiyat Tarifleri ve Şartnamesi Keşif özeti Cetvelleri ile önlenmiştir. Maliyet hesabı çıkarılırken, gereç listesindeki toplamınüzerine uygun görülecek miktar veya oranda kâr, işin yapımında kullanılan alet ve makinelerin yıpranma ve onarım değerleri olan amortisman bedeli, emeğin değerlendirilmesi, yani çalışma süresince işçilere ödenecek toplam işçilik ücreti, zaruri masraflar ve kanuni harcamalar (Taksi, onarım, nakliye vb. ile telefon, depo ücreti, her türlü vergiler toplamı) eklenir. Çıkan toplam değer o işin teklif tutan olur. Kuvvet tesisatının yapımı, ve çalıştırılmasında dikkat edilecek özelliklerin yazılı olarak ifadesine yönetmelik ve şartnameler diyoruz. Toplum güvenliği ve düzeninde yönetmelikler etkindir. Tesisatın özellikleri ve çalışma düzenini ise şartnameler tespit eder. 239

18 DEĞERLENDİRME SORULARI Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seçeneği işaretleyiniz. 1. Aşağıdaki tesisat projelerinden hangisi kuvvet tesisatı projesi olarak değerlendirilir? a. elektrik enerjisinin üretildiği yerden yerleşim birimlerine kadar iletilen hattın projesi b. mekanik araçları, klima havalandırma vb. makinaların çalıştırılabilmesi için yapılan tesisat projesi c. sokak ve bahçe aydınlatma projesi d. büyük salonların aydınlatma projesi 2. Kuvvet tesisatları ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi hatalıdır? a. Her motor için tablodan ayrı besleme hattı çekilir. b. Kuvvet tesisatlarında en küçük 2,5 mm2 kablo çekilir. c. Kuvvet tesisatlarında çekilen kablo kesiti en fazla 2,5 mm2 olarak çekilir. d. Kuvvet tesisatlarında kullanılan sigortalar geç eriyen buşonlu sigortalar kullanılır. 3. Kuvvet tesisatlarında meydana gelecek gerilim düşümü elektrik iç tesisleri yönetmeliğine göre tatbik edilen gerilimin (%) yüzde kaçına kadar müsaade edilir? a. % 3 b. % 1,5 c. % 3,3 d. % 11,5 4. Elektrik hatlarında meydana gelecek gerilim düşümlerinin artmasının sebebi aşağıdakilerden hangisi değildir? a. Elektrik hatlarını oluşturan kablo kesitinin düşük olması. b. Hatların gereğinden kısa olması. c. Hatların gereğinden fazla uzun olması. d. Hatları oluşturan kablo kesitinin gereğinden fazla olması. 5. Bilindiği gibi maliyet hesabı çıkarılırken malzeme fiyatlarının toplam bedeline bazı giderlerde eklenir. Aşağıdakilerden hangisi maliyet hesabına eklenmez? a. Günlük özel giderler işin süresi ile çarpılarak eklenir b. belli oranda kâr ve amortisman c. işçilik giderleri ve vergiler 240

19 d. taksi, nakliye, telefon ve depo ücretleri 6. Kuvvetli akım tesisat projelerinin ekinde hangi detaylar bulunur? a. proje, gerilim düşüm hesabı, yükleme cetveli, dağıtım panosu imalat resimleri, semboller b. keşif özeti, maliyet hesabı c. Projenin ekine vergi ve harç makbuzları eklenir, d. projelerin ekine teknik ve özel şartnameler *Çözümünü yaptığınız değerlendirme sorularını kitabınızın sonunda yer alan yanıt anahtarı ile karşılaştırınız. Yanlış cevaplarınızın nedenini bulup bu konudaki eksikliğinizi mutlaka tamamlayınız. 241