BANKA MUHASEBESİ SONUÇ HESAPLARI

Transkript

1 BANKA MUHASEBESİ SONUÇ HESAPLARI

2 Sonuç Hesapları Gelir ve gider hesapları sonuç hesapları olarak adlandırılır ve özkaynaklara aktarılan kar/zarar kanalıyla özkaynakların değerini değiştirir. Gelir tablosu bankanın belirli bir hesap döneminde elde ettiği tüm hasılat ve gelirler ile katlandığı tüm maliyet ve giderlerin sınıflandırılarak gösterildiği ve dönem faaliyet sonuçlarını kar veya zarar şeklinde özetleyen mali tablodur. Bütün gelir ve giderler tahakkuk tarihleri itibariyle kayda alınır ve tahakkuk ettikleri hesap dönemine ait gelir tablosunda gösterilir. Bütün gelirler ve giderler kaynakları itibariyle sınıflandırılır, her gelir grubu ilgili olduğu gider grubu ile karşılaştırılır ve gayrisafi tutar üzerinden gösterilir. Bir gelir kalemi tamamen veya kısmen bir gider kalemiyle netleştirilmek suretiyle gelir tablosu kapsamından çıkarılamaz.

3 Gelir Hesapları Gelirler, varlıklardaki artışa veya yükümlülüklerdeki azalışa bağlı olarak elde edilebilir, iktisadi faydalarda güvenilir bir şekilde ölçülebilir bir artış olduğunda gelir tablosunda muhasebeleştirilir. Gelirlerin kayda alınması varlıklardaki artış veya yükümlülüklerdeki azalış ile eş zamanlı olarak gerçekleştirilir. Gerçekleşmemiş gelir ve karlar gerçekleşmiş gibi veya gerçekleşenler gerçek tutarından fazla veya az gösterilemez. Belirli bir dönem veya dönemlerin gerçeğe uygun faaliyet sonuçlarını göstermek için ilgili dönem veya dönemlerin başında sonunda hesap kesimi ve mutabakatı işlemleri yapılır. Gelir, gider, kar veya zarar kayıtları ile ilgili olarak düzeltme yapılması gereken durumlarda bu kayıtların önceki dönem mali tablolarında düzeltme yapılmasını gerektirecek nitelik ve büyüklükte olmaması durumunda yapılan düzeltme kaydına cari dönemin gelir tablosunda yer verilir.

4 Gelir Hesapları Tekdüzen Hesap Planında, bankacılık faaliyetleri sonucunda elde edilen faiz, komisyon, ücret ve diğer gelirler; 5 Faiz Gelirleri 7 Faiz Dışı Gelirler hesap gruplarında gösterilmektedir. Gelir hesapları pasif karakterli hesaplar olup, hesaplarda meydana gelen artışlar hesabı alacaklandırmakta, azalışlar ise borçlandırılarak kaydedilir. Gelecek yıllara ait olan gelirler reeskonta tabi tutulur. Şubeler nezdinde 5 Faiz Gelirleri ve 7 Faiz Dışı Gelirler başlığı altında yer alan defteri kebir hesaplarının alacak bakiyeleri yılsonunda kar/zarar hesabına aktarılarak Genel Müdürlüğe devredilir.

5 Gelir Hesapları Gelirler gruplarında yer alan defteri kebir hesapları da Türk parası ve yabancı para şeklinde yer alır. Yabancı para cinsinden elde edilen gelirler işlemin yapıldığı tarihteki kur üzerinden Türk parasına çevrilir ve Türk parası karşılıkları gelir hesaplarına kaydedilir. Gelir hesapların kayıt düzeni aşağıdaki şemada özetlenmiştir. Borç Gelir Hesapları Alacak

6 Faiz Gelirleri Faiz gelirleri gelirin elde edildiği işlemin özüne ve kimden faiz geliri sağlandığına göre sınıflandırılarak hesap numaraları verilmiştir. Bu kapsamda faiz gelirlerinin ana kalemleri; *İskonto ve iştira senetlerinden alınan faizler *Faktoring alacaklarından alınan faizler *Kıymetli maden kredilerinden alınan faizler *Kredilerden alınan faizler ( Kısa vadeli kredilerden alınan faizler) ( Orta ve Uzun vadeli kredilerden alınan faizler) *Karşılıklar yönetmeliği kapsamındaki kredilerden alınan faizler *KKDF den alınan faizler 550 *Zorunlu Karşılıklardan alınan faizler *Bankalar, para piyasası ve ters repo işlemlerinden alınan faizler

7 Faiz Gelirleri *Menkul Kıymetlerden alınan faizler *Finansal Kiralama gelirleri *Şubelerden alınan faizler *Diğer alınan faizler Örnek; X Bankası A.Ş. Bakırköy Şubesi müşteri Ali Zengin e 12 ay vadeli aylık eşit taksit ödemeli olarak kullandırmış olduğu TL tüketici kredisine her ay 750 TL anapara 220 TL faiz, 10 TL banka ve sigorta muamele vergisi ve 20 TL fon kesintisi olmak üzere TL nakden tahsilat yapmaktadır. Yevmiye kaydını yapınız.

8 Faiz Gelirleri Borç Alacak 010 Kasa Hes Kısa Vadeli Teminatlı Diğer Krediler Tüketici Kredileri 514 Kısa vadeli diğer kredilerden alınan Faizler Tüketici Kredilerinden 380 Ödenecek Vergi Resim Harç Primler BSMV 390 Muhtelif Borçlar KKD Fon Devre Kesintisi

9 Faiz Gelirleri TCMB tarafından belirlenen kredi kartı faiz oranı sınırları; 14 Eylül 2013 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan, Kredi Kartı İşlemlerinde Uygulanacak Azami Faiz Oranları Hakkında Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair 2013/11 sayılı Bankamız Tebliği nde belirlenen ve 1 Nisan Haziran 2014 tarihleri arasında kredi kartı işlemlerinde uygulanacak aylık azami akdi faiz oranı; Türk Lirası için yüzde 2,02, ABD doları için yüzde 1,70 ve Euro için yüzde 1,64, aylık azami gecikme faizi oranı ise Türk Lirası için yüzde 2,52, ABD doları için yüzde 2,20 ve Euro için ise yüzde 2,14'tür. Söz konusu oranlar azami oranlar olup, bankalarca kredi kartı işlemlerinde 1 Nisan 2014 tarihinden itibaren bu oranların üzerinde bir faiz oranı uygulanması mümkün bulunmamaktadır. Bankalar bu oranları geçmemek üzere faiz oranlarını serbestçe belirleyebilecektir.

10 Faiz Gelirleri 1 Temmuz 2014 tarihinden itibaren gelecek üç aylık dönem için geçerli olacak azami faiz oranları bu tarihten önce yine Bankamız tarafından kamuoyuna duyurulacaktır. Bankalar, diğer ülkelerde olduğu gibi, kredi kartı faiz oranlarını bireysel kredi faizlerine göre daha yüksek belirlemektedir. Bu nedenle, kısa vadeli kredi gereksinimi olan kredi kartı sahiplerinin bu gereksinimlerini kredi kartları yerine tüketici kredileri yoluyla karşılamaları menfaatlerine olacaktır.

11 Faiz Gelirleri Kredili mevduat hesaplarına uygulanacak faiz oranları TCMB tarafından tarih ve sayılı basın bülteninde yapılan duyuruya göre; «söz konusu hesaplarda uygulanacak akdi ve gecikme faiz oranlarının kredi kartı işlemlerinde uygulanacak aylık azami akdi ve gecikme faiz oranlarını geçemeyeceği şeklinde bir düzenleme yapılmıştır. Söz konusu düzenleme 27 Mayıs 2013 Pazartesi gününden itibaren yürürlüğe girecektir» denilmek suretiyle önceki slaytta verilen oranlar ile sınırlandırılmıştır.

12 Faiz Dışı Gelirler Bankaların faiz dışı gelirleri; nakdi kredilerden alınan ücret ve komisyonlar, gayrinakdi kredilerden alınan ücret ve komisyonlar, sermaye piyasası işlem karları, türev finansal araçlardan karlar, bankacılık hizmet gelirleri, kambiyo karları, birleşme gelirleri, alınan kar payları, ertelenmiş vergi varlığı gelirleri, enflasyona göre düzeltme farkları ve parasal pozisyon karları gibi faiz geliri dışındaki tüm gelirlerin takip edildiği 7 hesap grubunda takip edilen gelir kalemlerinden oluşur.

13 Faiz Dışı Gelirler Örnek; X Bankası A.Ş itibariyle Y İnşaat A.Ş. Lehine vermiş olduğu TL Teminat Mektubu için tarihi itibariyle TL komisyon ve BSMV (%5) hesaplanarak tahsil edilmiştir. Tahsilat firmanın vadesiz ticari mevduat hesabından gerçekleştirilmiştir. İşleme ilişkin yevmiye kaydını yapınız Borç Alacak 304 Ticari Mevduat Hesabı (Vadesiz) Nakdi Olmayan Kredilerden Alınan Ücret ve Komisyonlar Türk Parası Teminat Mektubu Komisyonları 380 Ödenecek, Vergi, Resim, Harç ve Primler BSMV Teminat Mektubu Komisyonu Tahsilatı

14 Faiz Dışı Gelirler Örnek; X Bankası A.Ş. Kadıköy Şubesi müşterisi Bayan İnci kasa kiralamıştır. Yıllık kira bedeli olan TL Bayan İnci nin vadesiz hesabından tahsil edilmiştir. Yevmiye kaydını yapınız. Borç 300 Tasarruf Mevduatı TP Alacak 760 Bankacılık Hizmet Gelirleri Kiralık Kasa Gelirleri

15 Faiz Dışı Gelirler Örnek; X Bankası A.Ş. Kadıköy Şubesinden Bakırköy Şubesindeki bir hesaba TL havale yapılmış ve 100 TL masraf ile BSMV (%5) kesilmiştir. Yevmiye kaydını yapınız. Borç 010 Kasa Hesabı Alacak 290 Şubeler Cari Hesabı Ödenecek Vergi Resim Harç ve Primler BSMV 760 Bankacılık Hizmet Gelirleri Havale işlem kaydı

16 Gider Hesapları Tekdüzen Hesap Planında, bankacılık faaliyetleri sonucunda ödenen/verilen faiz, komisyon, ücret ve diğer giderler; 6 Faiz Giderleri ve 8 Faiz Dışı Giderler hesap gruplarında gösterilmektedir. Gider hesapları aktif karakterli hesaplar olup, hesaplarda meydana gelen artışlar hesabı borçlandırmakta, azalışlar ise alacaklandırmaktadır. Gider hesapların kayıt düzeni aşağıdaki şemada özetlenmiştir. Borç Gider Hesapları Alacak

17 Faiz Giderleri Bankaların sağladıkları yabancı kaynaklara ödedikleri faizler ile yasal yükümlülüklerini yerine getirememesi nedeniyle ödediği faizler bu gruptaki hesaplarda kayda alınır. Bankalar için yabancı kaynaklar temel olarak Türk parası ve yabancı para mevduat ile kullanılan kredilerden oluşur sayılı Bankacılık kanununun 144.maddesine atfen Mevduat ve Kredi Faiz Oranları ve Katılma Hesapları Kâr ve Zarara Katılma Oranları ile Özel Cari Hesaplar Dahil Bu İşlemlerde Sağlanacak Diğer Menfaatler Hakkında Karar» ile TCMB tarafından mevduat hesaplarına uygulanacak faizler ve ödeme tarihleri düzenlenmiştir.

18 Faiz Giderleri İlgili karara göre; *Bankalar mevduata peşin faiz veremezler. *Mevduata faiz dışında, katılma hesaplarına ise kar payı dışında menfaat temin edilemez. Mevduat ve katılım fonu sahipleri lehine verilecek özel sigorta teminatı ve operasyonel işlemlerin tamamlanması için gereken tutarın ödemeden önce belirli bir hesaba yatırılması haricinde belirli bir mevduat veya katılım fonu bakiyesinin bankada tutulması zorunluluğunun bulunmaması kaydıyla maaş ödeme ve/veya belirli hizmetlerin sunulması kapsamında yapılan protokoller uyarınca anlaşma yapılan kurumlara ve/veya kurum çalışanlarına sağlanacak ayni veya nakdi menfaatler bu düzenlemenin dışındadır.

19 Faiz Giderleri * Bankalar mevduat ve kredi faiz oranları ile katılma hesapları kar ve zarara katılma oranlarını Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca yayımlanacak tebliğler ile belirlenecek esas ve usuller çerçevesinde bu Bankaya bildirmek ve ilan etmek zorundadırlar. *Mevduat faiz oranları ile katılma hesapları kar ve zarara katılma oranlarının değiştirilmesi halinde evvelce açılmış mevduat hesaplarına uygulanan faiz oranları ile katılma hesaplarına uygulanan kar ve zarara katılma oranları vadeleri sonuna kadar değiştirilemez.

20 Faiz Giderleri Vadesinden önce bankaların onayı ile çekilen vadeli mevduata vadesiz mevduat faiz oranı uygulanır. Vadesinden önce katılım bankalarının onayı ile çekilen katılma hesaplarında ise hesap sahibine, hesabın ait olduğu vade grubunun hesabın kapatıldığı tarihte kâr göstermesi durumunda o güne kadar hesap sahibince yatırılmış olan tutar kadar, zarar göstermesi durumunda ise birim hesap değeri kadar ödeme yapılır. Ancak, aşağıda belirtilen vadeli mevduat ve katılma hesapları ile birikimli mevduat/katılma hesaplarından bankaların onayı ile vadelerinden önce çekim yapılması halinde, vade bozulmaksızın ve faiz/kar payı kaybı yaşanmaksızın bu hesapların vadeleri süresince; a) 1 yıl ve daha uzun vadeli (1 ay, 3 ay, 6 ay ve yıllık faiz/kâr payı ödemeli) hesaplar için hesap sahiplerine en fazla iki defa vadeden önce çekim hakkı tanınarak toplamda anaparanın % 50 sine, b) Birikimli hesaplar için hesap sahiplerine en fazla üç defa vadeden önce çekim hakkı tanınarak toplamda anaparanın % 50 sine kadar kısmi çekim yapılabilir. (2) Birinci fıkrada belirtilen sayı ve paylar dahilinde vadeden önce çekimlerde, çekilen kısım için biriken faiz/kar payının % 100 üne kadar, birinci fıkrada belirtilen sayı ve payların üzerinde vadeden önce ilave kısmi veya tamamen çekimlerde ise biriken faiz/kar payı tutarının en fazla % 50 sine kadar faiz/kar payı ödenebilir.

21 Faiz Giderleri Örnek; X Bankası A.Ş. Bay A ya ait vadeli tasarruf mevduatı TP hesabına TL faiz tahakkuk ettirmiştir. Faize ilişkin %15 menkul sermaye iradı gelir vergisi kesilmiştir. Yevmiye kayıtlarını yapınız.

22 Faiz Giderleri Borç Alacak 610 TP Mevduata Verilen Faizler Tasarruf Hesabı-Vadeli TP Faizin tahakkuk ettirilmesi 310 Tasarruf Hesabı-Vadeli TP Ödenecek Vergi Resim Harç ve Primler MSİGV Yasal Kesintinin yapılması

23 Faiz Giderleri Örnek; X Bankası A.Ş TL nominal bedelli ihraç ettiği menkul kıymetleri TL bedelle satmıştır. Kupon ödemesini yapan bankanın ihraç ve faiz ödeme yevmiye kayıtlarını yapınız. Borç 010 Kasa Hesabı İhraç Edilen Menkul Kıymet İhraç Farkları(-) Alacak 376 İhraç Edilen Menkul Kıymetler İskontolu Menkul Kıymet Satışı 630 İhraç Edilen Menkul Kıymetlere Verilen Faizler İhraç Edilen Menkul Kıymet İhraç Farkları(-) Faiz ödemesi

24 Faiz Dışı Gider Banka faaliyetlerinin yürütülmesi için bilanço dönemi içinde yapılan personel giderleri, karşılık giderleri, yatırılan vergi ve harçlar ile çeşitli Türk parası işlemlerden dolayı verilen ücret ve komisyonlar, ayrılan amortismanlar, kambiyo işlemleri ile ilgili zararlar ve diğer işletme giderleri bu bölümdeki 8 ile başlayan hesap grubunda izlenir. Örnek; Bankanın bir personele ödediği TL ücretten TL gelir vergisi, 50 TL damga vergisi ödenerek bakiyenin personele ödenmesine ilişkin yevmiye kaydını yapınız.

25 Faiz Dışı Giderler Borç 810 Personel Giderleri Alacak Maaş ve Ücretler 380 Ödenecek Vergi Resim Harç ve Primler Ödenecek Vergiler Ücretlerden kesilen gelir vergisi İstihkakdan kesilen damga vergisi 390 Muhtelif Borçlar

26 Faiz Dışı Giderler Örnek; X Bankası A.Ş. Genel Müdürlüğünce senelik safi karından hesaplanan TL vergi karşılığının yevmiye kaydını yapınız. Borç 820 Karşılık ve Değer Düşme Giderleri Vergi Karşılığı Alacak 350 Karşılıklar Hesabı Vergi Karşılıkları Kurumlar vergisi karşılığı Kurumlar vergisi karşılığının yevmiye kaydı

27 Faiz Dışı Giderler Örnek; X Bankası A.Ş itibariyle gayrimenkullerine ilişkin olarak TL amortisman hesaplamış olup gider hesaplarına kaydını yapınız. Borç 850 Amortisman Giderleri Gayrimenkul Amortismanı Alacak 256 Birikmiş Amortismanlar Hesabı Dönem sonunda amortismanların gider kaydı