uzman yaklaşımı anayasa Branş Analizi Şahin BİTEN

Transkript

1 Branş Analizi anayasa Bu yılın vatandaşlık soruları ÖSYM standardının dışına çok da çıkmayan, beklenen aralıkta sorular olmuştur. Soru dağılımları da ÖSYM nin özellikle son yıllarda belirlediği biçime uygundur. Bu yılın tek sürpriz sorusu temel hukuk bilgisi alanındadır. Temel hukuk bilgisi Konuyla ilgili 3 soru gelmiştir. Sorulardan ikisi her zamanki gibi o konu çerçevesinde en bilinen kavramlara yöneliktir. Borçlar hukuku ile ilgili gelen soru ise yorumlanabilir olmakla beraber, ayrıntıya inen, zorluk düzeyi diğerlerine nazaran yüksek bir soru olmuştur. Anayasal süreç Konuyla ilgili bu sene herhangi bir soru gelmemiştir. Daha önceki yıllarda da sürekli yoklanan bir bölüm olmadığını hatırlatmak isterim Anayasası Beklendiği üzere bu bölümden 4 soru gelmiştir. 4 sorudan 3 ü yürütme organının, diğeri ise yasama organının yoklanmasına yöneliktir. Sorular son derece kolaydır. İdare hukuku Bu yıl bu bölümden 2 soru gelmiştir. Sorularda ÖSYM nin neredeyse her yıl mutlaka sorduğu TC teşkilatlanma yaklaşımı yapısına dair bir soruya rastlanmamıştır. İdareye ilişkin sorulardan birisi yorum sorusudur. Vatandaşlık bünyesinde çok rastlanan bir soru biçimi olmamakla beraber yapılabilir sorular arasındadır. Diğer soru ise orta zorlukta olup konuyu iyi bilmeyi gerektiren bir sorudur. Güncel bilgiler Vatandaşlık bünyesinde genelde sapmayı belirleyen bu bölüm 3 soruyla yoklanmıştır. Bu yılın güncel bilgileri sürpriz olmayıp beklenen çerçevede gelmiştir. Olması gerektiği gibi son aylarda olan önemli olay ve organizasyonlar soruların içeriğini belirlemiştir. Şahin BİTEN

2 soruların konulara göre dağılımı anayasa ANAYASA SORULARININ KONULARA GÖRE DAĞILIMI KONU BAŞLIĞI SORU SAYISI Temel Hukuk Bilgisi 3 Anayasal Süreç Anayasası 4 yaklaşımı İdare Hukuku 2 Güncel Bilgiler 3

3 49. Türk hukukunda olağan hallerde evlenme yaşı aşağıdakilerden hangisidir? A) Kadınlar bakımından 15, erkekler bakımından 17 yaşın tamamlanması B) Kadınlar ve erkekler bakımından 16 yaşın tamamlanması C) Kadınlar ve erkekler bakımından 17 yaşın tamamlanması D) Kadınlar bakımından 17, erkekler bakımından 21 yaşın tamamlanması E) Kadınlar bakımından 13, erkekler bakımından 14 yaşın tamamlanması TMK-Madde 124: Erkek veya kadın on yedi yaşını doldurmadıkça evlenemez. Ancak hâkim olağanüstü durumlarda ve pek önemli bir sebeple on altı yaşını doldurmuş olan erkek veya kadının evlenmesine izin verebilir. Olanak bulundukça karardan önce ana ve baba veya vasi dinlenir. Doğru yanıt C seçeneğidir. Türk Medeni Kanunu nun 124. maddesi çerçevesinde soruyu değerlendirdiğimizde erkek veya kadın yönünden yaş ayrımı yapılmaksızın herkes için evlenme ehliyetinin 17 yaşın ikmali ile kazanılabileceği hüküm altına alınmıştır.

4 50. Hukuk kuralları arasında aksine bir hukuksal işlem yapılması mümkün olmayan kurallara ne ad verilir? A) Emredici kurallar B) Yedek kurallar C) Yorumlayıcı kurallar D) Tamamlayıcı kurallar E) Tanımlayıcı kurallar Hukuk kuralları arasında aksine bir hukuksal işlem yapılması mümkün olmayan kurallara emredici hukuk kuralları denilmektedir. Tarafl ar kendi iradeleri ile emredici nitelik taşıyan hukuk kurallarını değiştiremezler. Bu kurallar; kamu düzenini, ahlak kurallarını ve zayıfları korumak için düzenlenmiştir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

5 51. Borçlunun sorumluluğu ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Borçlunun borca aykırı davranışı nedeniyle sorumluluğu ortaya çıkar. B) Borçlunun sorumluluğu mal varlığı sorumluluğudur. C) Borçlunun borca aykırı davranışı halinde özgürlüğünün kısıtlanması mümkün değildir. D) Borçlunun mal varlığı sorumluluğu sınırsız olabileceği gibi, durumun niteliğine göre sınırlı da olabilir. E) Borçlu şahıs varlığı ile de koşulları varsa sorumlu tutulabilir. Bir edimi yerine getirmekle yükümlü olan borçlu, borcunu ifa etmezse (yerine getirmezse) alacaklı devlet zoruyla alacağını almak için dava açabilir. Alacaklı, mahkeme ilamını icra yoluyla izleyerek alacağını veya alacağın yerine geçecek olan bir miktar parayı elde etmek hakkına sahiptir. Buna borçlunun sorumluluğu denir. Borçlu, borcun yerine getirilmesinde sadece mal varlığı ile sorumludur; borçtan şahıs varlığı ile sorumluluğu söz konusu değildir. Yani borcu ödemeyen kişinin sırf bu nedenle hapsedilmesi ya da alacaklının, borçlunun şahıs varlığı üzerinde hak iddia etmesi söz konusu değildir. Sorumluluk türleri şu başlıklar altında incelenebilir: a. Sınırsız Sorumluluk: Borçlu borcundan kural olarak tüm mal varlığı ile sorumludur. Borçlunun tüm varlığını kapsayan bu sorumluluğuna şahsi sorumluluk denir. Şahsi sorumlulukla şahıs sorumluluğunu birbiriyle karıştırmamak gerekir. Örneğin kolektif şirket ortağı, şirketin borçları nedeniyle tüm mal varlığı ile yani sınırsız sorumludur. b. Sınırlı Sorumluluk: Kimi durumlarda borçlu, mal varlığının tümüyle değil sınırlı bir kısmıyla sorumlu olabilir. Örneğin kefalet sözleşmesinde kefi l, belirtilen miktarla sınırlı olarak sorumludur. Alacaklı fazlasını talep edemez. c. Eksik Borçlar: Kimi durumlarda borç bir sorumluluk doğurmaz. Yani borç vardır ama sorumluluk yoktur. Eksik borç denen bu durumda, ortada bir borç vardır. Borçlu tarafından kendi isteğiyle yerine getirildiği takdirde bu ifa geçerlidir. Bununla birlikte eksik borcu ifa etmeyen borçludan, ifanın dava ya da takip yoluyla istenmesi kural olarak söz konusu değildir. Doğru yanıt E seçeneğidir. Yukarıda verilen açıklamalar çerçevesinde soruyu değerlendirdiğimizde borçlunun borca aykırı davranışı nedeniyle sorumluluğunun ortaya çıkacağı; borçlunun mal varlığı sorumluluğu sınırsız olabileceği gibi durumun niteliğine göre sınırlı da olabileceği; borçlunun sorumluluğunun mal varlığı sorumluluğu olduğu ve borçlunun borca aykırı davranışı halinde özgürlüğünün kısıtlanmasının mümkün olmadığına ilişkin verilen açıklamalar doğru olmakla birlikte borçlunun koşulların gerçekleşmesi halinde şahıs varlığı ile de sorumlu tutulabileceğine ilişkin verilen açıklama yanlıştır.

6 Anayasası na göre Bakanlar Kurulu ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Başbakan Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri arasından atanır. B) Bakanların, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri arasından atanması zorunlu değildir. C) Bakanlıkların kurulması ve kaldırılması kanunla düzenlenir. D) Bakanlar Kurulu tüzük çıkarabilir. E) Bakanların görevine doğrudan doğruya Başbakanca son verilebilir Anayasası na göre Bakanlar Kurulunun tüzük çıkarma yetkisi olduğu, Bakanların milletvekili olma zorunluluğunun olmadığı, Bakanlıkların kurulması ve kaldırılmasına ilişkin işlemlerin kanun ile yapılabileceği ve Başbakanın milletvekili olması zorunluluğuna ilişkin verilen bilgiler doğru olmakla birlikte Bakanların görevine doğrudan doğruya Başbakan tarafından son verilemez. Zira Bakanların görevlerine son verilmesi ancak Başbakanın önerisi üzerine Cumhurbaşkanı tarafından gerçekleştirilebilecek bir işlemdir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

7 Anayasası na göre Cumhurbaşkanlığına Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri içinden veya dışından aday gösterilebilmesi için en az kaç milletvekilinin yazılı teklifi gerekir? A) 10 B) 20 C) 25 D) 30 E) Anayasası nın 101 inci maddesinin üçüncü fıkrasına göre: Cumhurbaşkanlığına Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri içinden veya Meclis dışından aday gösterilebilmesi yirmi (20) milletvekilinin yazılı teklifi ile mümkündür. Ayrıca en son yapılan milletvekili genel seçimlerinde geçerli oylar toplamı birlikte hesaplandığında yüzde onu geçen siyasi partiler ortak aday gösterebilir. Doğru yanıt B seçeneğidir. Yukarıda verilen açıklama çerçevesinde soruyu değerlendirdiğimizde 1982 Anayasası na göre Cumhurbaşkanlığına, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri içinden veya dışından aday gösterilebilmesi için en az 20 (yirmi) milletvekilinin yazılı teklifi gerekmektedir.

8 Anayasası na göre, ara verme ve tatil sırasında Türkiye Büyük Millet Meclisinin toplantıya çağrılması ile ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Meclis üyelerinin beşte birinin yazılı istemi üzerine Meclis Başkanı, Meclisi toplantıya çağırır. B) Meclis Başkanı, doğrudan doğruya kendisi Meclisi toplantıya çağırabilir. C) Cumhurbaşkanı, doğrudan doğruya kendisi Meclisi toplantıya çağırabilir. D) Başbakan, doğrudan doğruya kendisi Meclisi toplantıya çağırabilir. E) Cumhurbaşkanı, Bakanlar Kurulunun istemi üzerine Meclisi toplantıya çağırır Anayasası na göre ara verme ve tatil sırasında Türkiye Büyük Millet Meclisi ni toplantıya doğrudan doğruya çağırma yetkisi Meclis Başkanı ve Cumhurbaşkanına ya da Meclis tam sayısının beşte birinin istemi üzerine Meclis Başkanına ve Bakanlar Kurulunun talebi üzerine Cumhurbaşkanına aittir. Doğru yanıt D seçeneğidir. Yukarıda verilen açıklama çerçevesinde Başbakanın doğrudan doğruya kendisinin Türkiye Büyük Millet Meclisini toplantıya çağırma yetkisi bulunmamaktadır.

9 55. Aşağıdakilerden hangisinin bozulması kamu düzeninin ihlali anlamına gelmez? A) Genel inanç B) Esenlik C) Genel sağlık D) Genel ahlak E) Güvenlik Anayasa Mahkemesi, tarihli ve E: 63/128, K: 64/8 sayılı kararında kamu düzeni kavramının; toplumun huzur ve sükûnunun sağlanmasını, devletin ve devlet teşkilatının muhafazasını hedef tutan her şeyi ifade ettiği, bir başka deyişle cemiyetin her sahadaki düzeninin temelini teşkil eden bütün kuralları kapsadığı sonucuna varmıştır. Bu noktada temel hak ve özgürlüklerin sınırlandırılma nedeni olarak kamu düzeni toplumun düzen, huzur, esenliğinin sağlanması yanında devlet teşkilatının korunmasını kapsamaktadır. Kamu düzeni kavramı; kamu huzuru, kamu güvenliği, kamu sağlığı unsurlarının yanında kamusal estetik, insan onuru, bireyin kendisine karşı korunması, genel ahlak unsurlarını da barındıran hayatın her alanına yayılmış çok geniş bir kavramdır. Doğru yanıt A seçeneğidir. Yukarıda verilen Anayasa Mahkemesi kararı çerçevesinde soruyu değerlendirdiğimizde genel ahlak, güvenlik, genel sağlık ve esenlik hallerinin bozulmasının kamu düzeninin ihlali anlamına geleceği düşünülebilir. Ancak genel inanç kavramı Anayasa Mahkemesi kararında kamu düzeni tanımı içerisinde değerlendirilmemiştir. Zira genel inanç seçeneğini 1982 Anayasası nın 24. Maddesi çerçevesinde değerlendirirsek anılan maddede Herkesin vicdan, dini inanç ve kanaat hürriyetine sahip olduğu, bu hürriyete özel veya Anayasal bir sınır getirilmediği, kimsenin dini inanç ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamayacağı hüküm altına alınmış olup ayrıca Anayasa nın 15 inci maddesinde ek bir güvence getirilmiş (Sert Çekirdek Hak) ve olağanüstü hallerde de dini inanç hürriyeti özel olarak korunmuştur. Yapılan açıklamalardan hareketle soruyu yorumladığımızda genel ahlakın, güvenliğin, esenliğin ve genel sağlığın bozulması halleri kamu düzeninin bozulması olarak kabul edilecekse de Genel İnanç kamu düzeninin bozulması olarak kabul edilecek kıstaslar arasında yer almamaktadır. Aksine Anayasa bu konuda tam bir özgürlük vermiştir.

10 56. I. Kanun hükmünde kararname II. Tüzük III. Yönetmelik IV. Genelge Yukarıdakilerden hangileri sadece Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I, II ve III E) I, II ve IV Yalnızca Bakanlar Kurulu tarafından çıkartılan düzenleyici işlemler soru ile sınırlı olarak kanun hükmünde hararnameler ve tüzüklerdir. Her ne kadar Bakanlar Kurulunun yönetmelik ve genelge çıkarma yetkisi bulunmaktaysa da soruda bizlere yalnızca Bakanlar Kurulu tarafından çıkartılan düzenleyici işlemler sorulduğundan doğru yanıt C seçeneği olacaktır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

11 57. I. Kamu iktisadi teşebbüsleri II. Ticaret odası III. Hukuk fakültesi IV. İl özel idaresi Yukarıdakilerden hangileri yönetmelik yapma yetkisine sahip değildir? A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II D) III ve IV E) I, II ve IV Yönetmelikler; Başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzel kişilerinin kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla çıkardıkları yazılı hukuk kuralları olarak tanımlanmıştır. Yönetmelik çıkarmaya Başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzel kişilerinin yetkili olduğu Anayasa nın 124. maddesinde belirtilmiştir. Soruyu kamu tüzel kişilerinin kapsamını genişleterek değerlendirmemiz gerekmektedir. Anayasanın 124. maddesinde belirtilen kamu tüzel kişileri ile anlatılmak istenen kamu kurumları, üniversiteler, il özel idareleri, belediyeler, köyler, kamu iktisadi teşebbüsleri ve meslek kuruluşlarıdır. Doğru yanıt B seçeneğidir. Yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde soruyu değerlendirdiğimizde kamu iktisadi teşebbüslerinin, ticaret odasının ve il özel idaresinin yönetmelik çıkartma yetkisi bulunmakta olup hukuk fakültelerinin tüzel kişiliği olmadığından yönetmelik çıkarma yetkileri bulunmamaktadır.

12 58. Yunanistan ın kredi notunu artırmasına rağmen Türkiye nin kredi notu görünümünü pozitiften durağana çeviren ve bunun sonucunda tepkilere neden olan uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu aşağıdakilerden hangisidir? A) Moody s B) Fitch Ratings C) Experian D) Standard and Poor s E) Callcredit Yunanistan ın kredi notunu artırmasına rağmen Türkiye nin kredi notu görünümünü pozitiften durağana çeviren ve bunun sonucunda tepkilere neden olan uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Standard and Poor s (S&P) dur. Doğru yanıt D seçeneğidir.

13 NATO Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi Mayıs 2012 tarihinde aşağıdaki ülkelerin hangisinde düzenlenmiştir? A) Japonya B) Amerika Birleşik Devletleri C) Güney Kore D) İsveç E) Türkiye 25. NATO Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi Mayıs 2012 tarihlerinde Amerika Birleşik Devletlerinin ev sahipliğinde Şikago kentinde düzenlenmiştir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

14 60. Haziran 2012 tarihinde düzenlenen Dünya Ekonomik Forumu Ortadoğu, Kuzey Afrika ve Avrasya Zirvesi ne ev sahipliği yapan şehir aşağıdakilerden hangisidir? A) Bağdat B) Bakü C) İstanbul D) Davos E) Kahire Haziran 2012 tarihinde düzenlenen Dünya Ekonomik Forumu Ortadoğu, Kuzey Afrika ve Avrasya Zirvesi ne ev sahipliği yapan şehir İstanbul dur. Doğru yanıt C seçeneğidir.