Çoklu Zeka Kuramı - Zeka Tipleri

Transkript

1 Çoklu Zeka Kuramı - Zeka Tipleri Howard Gardner "Çoklu Zeka Kuramı" nı ortaya atmadan önce insanların zeki olup olmadığı matematik, geometri ve mantık sorulardan oluşan IQ testleri ile ölçülmekteydi. Fakat sayısal zekaya sahip olmayan insanlar bu test tarafından "düşük zeka" olarak nitelenmekteydi ve bu test günümüzde bazı alanlarda halen kullanılmaktadır. Bunun yerine getirilen "zeka tipi" kavramı bütün insanların değerli olduğunu ifade eden hümanizm kuramları ile daha uyumlu hale gelebiliyor. Birbirinden parmak izi kadar farklı olan insanlara "zeki" ya da "zeki değil" demek ve sayısal alana göre sınıflandırma yapmak oldukça büyük bir hataydı ve Howard Gardner sadece IQ testlerinin başarılı bulduğu insanların değil farklı alanlara da yeteneği olan insanların zeki kabul edilebileceğini gösterdi. Günümüzde hayatta olan Howard Gardner'a göre sekiz adet zeka tipi belirlemiş ve dokuzuncu zeka tipi olan yeni bir zeka tipi üzerine de çalışmalar yürütmektedir. Bu zeka tipleri şu şekilde sıralanabilir: Sözel-Dilsel, Sayısal-Mantıksal, Görsel-Uzamsal, Bedensel-Kinestetik, Ritmik, Doğacı, İçsel ve Sosyal zeka. Bunlara ek olarak hala çalışmalarını yürüttüğü "Varoluşsal Felsefi Zeka" türü bulunmaktadır. Howard Gardner'ın kişisel sitesine ulaşmak için buraya tıklayın. Aşağıdan hangi zeka tipinin hangi özelliklere sahip olduğunu inceleyerek sizin hangi zeka tipine sahip olduğunuzu öğrenebilirsiniz. Hangi Zeka Tipi, Hangi Özelliklere Sahiptir? 1) Sözel Dilsel Zeka: Bu zeka tipine sahip birey dil öğrenmede ve telaffuzda oldukça başarılıdır. Kitap okumayı sever ve yazı yazmada başarılıdır. Karmaşık cümleleri kolaylıkla çözümleyebilir. Kelime ezberleme kapasitesi ve hızı yüksektir. Rahatlıkla büyük bir kitabı ezberleyebilir. Şiir yazma kabiliyetleri bulunur, şiir okumaktan hoşlanırlar. Karşıdaki kişiyi dinler ve ne denilmek istendiğini daha iyi farkeder. İkna kabiliyetleri yüksektir. Okuduklarını ve anladıklarını kolaylıkla yorumlarlar. Hitap gücü ve nutuk becerisi yüksektir. İnsanlara kendilerini dinletebilir. 2) Sayısal Mantıksal Zeka: Bu zeka tipine sahip birey klasik IQ testlerinde oldukça başarılı olur. Matematik işlemlerini kolaylıkla yapar ya da yeni kuramları çabuk kavrarlar. Mantıksal örüntüleri ne kadar karmaşık olursa olsun çözmenin yolunu bulur. Bilgisayar programlama algoritma ve elektronikteki mantıksal kapılar gibi sistemleri rahatlıkla kavrar ve özgün buluşlar yapabilir. Kesin doğru veya yanlış bilgiler daha tatmin edici bulunur. Satranç, dama gibi oyunlarda başarılıdır. Soyut düşünme becerisi oldukça gelişmiştir. Karar verme kabiliyeti oldukça gelişmiştir. Grafik ve istatistik okuma becerisi gelişmiştir. 3) Görsel Uzamsal Zeka: Bu zekaya sahip bireyler için geometrik şekiller karmaşık gelmez. Üç boyutlu geometrik şekiller üzerinde matematiksel işlemleri gerçekleştirirken oldukça başarılıdır. Çizim kabiliyeti oldukça gelişmiştir. Resim çizme konusunda başarılıdır ve ünlü ressamların tümünde bu özellik bulunur. Hafızasında görüntüleri inceleyebilecek düzeyde saklar. Örneğin bir defa gördüğü bir kişinin yüzünü unutmaz ve kağıda çizebilir. Evde veya ofiste eşyalarını kolaylıkla kaybetmez. Koyduğu bir nesnenin yerini hatırlar. Gözleri en önemli duyu organlarındandır. Hayal kurma durumu daha fazla gözlenir. 4) Bedensel Kinestetik Zeka: Fiziksel etkinliklerde daha başarılıdır. Mutlaka uğraştığı bir spor dalı vadır. Kaslarının kontrolüne %100 e yakın oranda sahiptir. dersmax.net Çoklu Zeka Kuramı - Zeka Tipleri 1

2 Uzun süre bir yerde sabit kalmaktan hoşlanmaz, bu tür durumlarda ellerini ya da ayaklarını hareket ettirmeye başlar. Genellikle hızlı hareket etmeyi sever. Kısa mesafelerde zamanı varsa ulaşım araçlarını tercih etmek yerine yürümeyi tercih eder. Vücut dili kullanımı oldukça fazladır. Duygularını hareketleri ile belli eder. 5) Ritmik Zeka: Bu zeka alanına sahip bireylerin müzik kulakları gelişmiştir. Müzikleri hafızalarında doğru notalarla ve ritimle saklayabilir. Seslere duyarlıdır. Müzik aletlerini çabuk öğrenir ve kullanır. Sesini doğru kullanabilir. Ritmik konuşma veya hareket etme kabiliyeti vardır. Kulakları en önemli duyu organlarındandır. Duyduğu sesin hangi nota olduğunu bilir. 6) Doğacı Zeka: Doğayı sever ve korur. Hayvan besleme ve bitki yetiştirmeye istekli olur. Çevrenin temiz tutulması konusunda duyalıdır. Açık havayı (doğayı) kapalı ortamlara tercih eder. Yeni bitki ve hayvan türleri görmek onların ilgisini çeker. Belgesel izlemeyi sever. Bahçede çalışmayı sever. Doğa olayları ilgisini çeker. 7) İçsel Zeka: Bağımsızdır. Kendi belirlediği hedefleri vardır. Bireysel başarıya odaklanır. Güçlü ve zayıf yönlerini tanır. Öz saygı ve sevgi yüksektir. Başkaları ile paylaşmadığı iyi özellikleri vardır. Kendi kararlerini kendisi verir. 8) Sosyal Zeka: Grup içinde doğal bir lider görünümündedir. Arkadaşları ile vakit geçirmekten hoşlanır. İletişim becerileri yüksektir. Başkalarına yardımcı olmada gönüllü olur. Problemli arkadaşlarına destek olur. Bir ya da iki tane çok sıkı dostu vardır. Bunun yanında onlarca yakın arkadaşı vardır. Organizasyon becerisi yüksektir. Diğerleri tarafından arkadaşlık için aranır. Gardner'a göre bütün insanlar bu zeka tiplerinden en az birini barındırabiliyor. Siz de zeka tipinizi ya da tiplerinizi belirlediyseniz aşağıdan anketimize katılarak bunu belirtebilirsiniz. Sayısal zekaya sahip olmayan insanlar bu test tarafından "düşük zeka" olarak nitelenmekteydi ve bu test günümüzde bazı alanlarda halen kullanılmaktadır. Bunun yerine getirilen "zeka tipi" kavramı bütün insanların değerli olduğunu ifade eden hümanizm kuramları ile daha uyumlu hale gelebiliyor. Birbirinden parmak izi kadar farklı olan insanlara "zeki" ya da "zeki değil" demek ve sayısal alana göre sınıflandırma yapmak oldukça büyük bir hataydı ve Howard Gardner sadece IQ testlerinin başarılı bulduğu insanların değil farklı alanlara da yeteneği olan insanların zeki kabul edilebileceğini gösterdi. Günümüzde hayatta olan Howard Gardner'a göre sekiz adet zeka tipi belirlemiş ve dokuzuncu zeka tipi olan yeni bir zeka tipi üzerine de çalışmalar yürütmektedir. Bu zeka tipleri şu şekilde sıralanabilir: Sözel-Dilsel, Sayısal-Mantıksal, Görsel-Uzamsal, Bedensel-Kinestetik, Ritmik, Doğacı, İçsel ve Sosyal zeka. Bunlara ek olarak hala çalışmalarını yürüttüğü "Varoluşsal Felsefi Zeka" türü bulunmaktadır. Howard Gardner'ın kişisel sitesine ulaşmak için burayatıklayın. dersmax.net Çoklu Zeka Kuramı - Zeka Tipleri 2

3 Aşağıdan hangi zeka tipinin hangi özelliklere sahip olduğunu inceleyerek sizin hangi zeka tipine sahip olduğunuzu öğrenebilirsiniz. Hangi Zeka Tipi, Hangi Özelliklere Sahiptir? 1) Sözel Dilsel Zeka: Bu zeka tipine sahip birey dil öğrenmede ve telaffuzda oldukça başarılıdır. Kitap okumayı sever ve yazı yazmada başarılıdır. Karmaşık cümleleri kolaylıkla çözümleyebilir. Kelime ezberleme kapasitesi ve hızı yüksektir. Rahatlıkla büyük bir kitabı ezberleyebilir. Şiir yazma kabiliyetleri bulunur, şiir okumaktan hoşlanırlar. Karşıdaki kişiyi dinler ve ne denilmek istendiğini daha iyi farkeder. İkna kabiliyetleri yüksektir. Okuduklarını ve anladıklarını kolaylıkla yorumlarlar. Hitap gücü ve nutuk becerisi yüksektir. İnsanlara kendilerini dinletebilir. 2) Sayısal Mantıksal Zeka: Bu zeka tipine sahip birey klasik IQ testlerinde oldukça başarılı olur. Matematik işlemlerini kolaylıkla yapar ya da yeni kuramları çabuk kavrarlar. Mantıksal örüntüleri ne kadar karmaşık olursa olsun çözmenin yolunu bulur. Bilgisayar programlama algoritma ve elektronikteki mantıksal kapılar gibi sistemleri rahatlıkla kavrar ve özgün buluşlar yapabilir. Kesin doğru veya yanlış bilgiler daha tatmin edici bulunur. Satranç, dama gibi oyunlarda başarılıdır. Soyut düşünme becerisi oldukça gelişmiştir. Karar verme kabiliyeti oldukça gelişmiştir. Grafik ve istatistik okuma becerisi gelişmiştir. 3) Görsel Uzamsal Zeka: Bu zekaya sahip bireyler için geometrik şekiller karmaşık gelmez. Üç boyutlu geometrik şekiller üzerinde matematiksel işlemleri gerçekleştirirken oldukça başarılıdır. Çizim kabiliyeti oldukça gelişmiştir. Resim çizme konusunda başarılıdır ve ünlü ressamların tümünde bu özellik bulunur. Hafızasında görüntüleri inceleyebilecek düzeyde saklar. Örneğin bir defa gördüğü bir kişinin yüzünü unutmaz ve kağıda çizebilir. Evde veya ofiste eşyalarını kolaylıkla kaybetmez. Koyduğu bir nesnenin yerini hatırlar. Gözleri en önemli duyu organlarındandır. Hayal kurma durumu daha fazla gözlenir. 4) Bedensel Kinestetik Zeka: dersmax.net Çoklu Zeka Kuramı - Zeka Tipleri 3

4 Fiziksel etkinliklerde daha başarılıdır. Mutlaka uğraştığı bir spor dalı vadır. Kaslarının kontrolüne %100 e yakın oranda sahiptir. Çoklu Zeka Kuramı - Zeka Tipleri Uzun süre bir yerde sabit kalmaktan hoşlanmaz, bu tür durumlarda ellerini ya da ayaklarını hareket ettirmeye başlar. Genellikle hızlı hareket etmeyi sever. Kısa mesafelerde zamanı varsa ulaşım araçlarını tercih etmek yerine yürümeyi tercih eder. Vücut dili kullanımı oldukça fazladır. Duygularını hareketleri ile belli eder. 5) Ritmik Zeka: Bu zeka alanına sahip bireylerin müzik kulakları gelişmiştir. Müzikleri hafızalarında doğru notalarla ve ritimle saklayabilir. Seslere duyarlıdır. Müzik aletlerini çabuk öğrenir ve kullanır. Sesini doğru kullanabilir. Ritmik konuşma veya hareket etme kabiliyeti vardır. Kulakları en önemli duyu organlarındandır. Duyduğu sesin hangi nota olduğunu bilir. 6) Doğacı Zeka: Doğayı sever ve korur. Hayvan besleme ve bitki yetiştirmeye istekli olur. Çevrenin temiz tutulması konusunda duyalıdır. Açık havayı (doğayı) kapalı ortamlara tercih eder. Yeni bitki ve hayvan türleri görmek onların ilgisini çeker. Belgesel izlemeyi sever. Bahçede çalışmayı sever. Doğa olayları ilgisini çeker. 7) İçsel Zeka: Bağımsızdır. Kendi belirlediği hedefleri vardır. Bireysel başarıya odaklanır. Güçlü ve zayıf yönlerini tanır. Öz saygı ve sevgi yüksektir. Başkaları ile paylaşmadığı iyi özellikleri vardır. Kendi kararlerini kendisi verir. 8) Sosyal Zeka: Grup içinde doğal bir lider görünümündedir. dersmax.net Çoklu Zeka Kuramı - Zeka Tipleri 4

5 Arkadaşları ile vakit geçirmekten hoşlanır. İletişim becerileri yüksektir. Başkalarına yardımcı olmada gönüllü olur. Problemli arkadaşlarına destek olur. Bir ya da iki tane çok sıkı dostu vardır. Bunun yanında onlarca yakın arkadaşı vardır. Organizasyon becerisi yüksektir. Diğerleri tarafından arkadaşlık için aranır. Gardner'a göre bütün insanlar bu zeka tiplerinden en az birini barındırabiliyor. Siz de zeka tipinizi ya da tiplerinizi belirlediyseniz aşağıdan anketimize katılarak bunu belirtebilirsiniz. Örneğin, yabancı bir dil öğrenmek istiyorsanız : Kelimeler ile öğrenen bir kişi kitaplar ve ses kasetleri dinleyerek kelime öğrenmeye yoğunlaşabilir. Mantıksal yolla öğrenen bir kişi gramer kurallarına biraz daha dikkat edebilir. Resimlerle öğrenen birisi mümkün olduğunca çok resim, video ve film seyrederek kendini geliştirmeye çalışabilir. Bedensel hareketlilik arayan bir kişi yoğunlaştırılmış bir kursa yazılmayı deneyebilir. Müzik ile öğrenen birisi çalışırken arkada müzik dinleyerek yada yabancı dildeki şarkıları ve şiirleri öğrenerek başarılı olabilir. İnsan ilişkileri ile öğrenen birisi yabancı kişiler ile arkadaşlık kurarak Sınıfta aktif olmaya izin veren bir kursa yazılarak hedeflerine ulaşabilirler. İçsel gücü ile öğrenen kişiler muhtemelen tek başına çalışmayı tercih edecektir. Kaynak dersmax.net Çoklu Zeka Kuramı - Zeka Tipleri 5

6 dersmax.net Çoklu Zeka Kuramı - Zeka Tipleri 6