İ.Esenyurt Üniv.2016 Yüksek Lisans / Bahar Dönemi Yönetimde Yeni Gelişmeler Sunum 02. Hazırlayan; Erkut AKSOY

Transkript

1 1

2 Yönetimde Yeni Gelişmeler Yalın Organizasyonlar Sunumu; Erkut AKSOY Kaynak; Öğrenci No.: Bahar Dönemi Yüksek Lisans III.Dönem

3 YALIN ORGANİZASYONLAR ZASYONLAR; Daha önceki konularda değindiğimiz gibi, işletmelerin kendi temel yeteneklerine odaklanmaları, temel yetenekleri dışında kalan işlerde dış kaynak kullanımına gitmeleri işletmelerin küçülmesine neden olmaktadır. Bu duruma kıyaslama ve süreç yenileme yoluyla değer yaratmayan veya sektördeki ortalamaların altında değer yaratan süreçlerin geliştirilmesini veya yeniden tasarlanmasını da eklersek, işletmelerin günümüzde oldukça yoğun bir şekilde sadeleştiklerini, bir başka ifadeyle yalınlaştıklarını belirtebiliriz. Bu bölümde ünite boyunca değindiğimiz kavramların işletmeler üzerindeki yalınlaştırıcı etkisi ve bu etki sonucu ortaya çıkan yalın örgüt(lean enterprise veya lean organization) konusu ele alınacaktır. 3

4 Yalınlık ve Yalınlaşma ma; Genel anlamda düşünüldüğünde yalın yalın kavramının örgütleri ilgilendiren dört farklı yorumu karşımıza çıkmaktadır. Bu yorumlar (Pettersen, 2008, 133); Yalın örgüt, Yalınlaşma süreci, Yalınlaştırma teknikleri, Yalın düşünme ünme şeklinde sıralanabilir. Yalınlık ve yalınlaşma bir bütünün birbirini tamamlayan iki parçası gibi düşünülebilir. Yalınlık bir durumu, yalınlaşma ise bir süreci ifade etmektedir. Yalınlaşma ise örgütte gereksinim duyulmayan her şeyden kurtulma süreci olarak tanımlanabilir. 4

5 Bu süreç sonunda ortaya çıkan yapı ise yalın örgüt (işletme, kurum vb.) olarak nitelendirilmektedir. Yalınlaştırma teknikleri ise örgütlerdeki çeşitli süreçlerin yalınlaştırılmasını sağlayan yönetsel teknik ve yaklaşımlar olarak düşünülebilir. Örneğin süreç yenileme örgütlerde değer yaratmayan süreçleri elemine ederek örgütlerin yalınlaştırılması çabalarına katkı yapmaktadır. Yalın düşünce ise bir yönetim felsefesi olarak değerlendirilmelidir. Yalın düşünme, daha stratejik ve felsefi bir bakış açısıyla örgütlerin ve örgütlerarası ilişkilerin değerlendirilmesine odaklanmaktadır.yalın örgütler sadeleştirilmiş, basitleştirilmiş, çalışanları yetki ve sorumlulukları itibariyle güçlendirilmiş, insan odaklı örgütlerdir. Yalın örgütlerde gereksiz yönetim kademeleri yoktur. Örgütsel iletişim daha etkili ve verimli bir şekilde yürütülebilmektedir.yalın örgütlerin çevresel değişimlere cevap verebilme kapasiteleri hayli gelişmiştir. 5

6 Yalın örgütler müşterilerin arzu ettiği kalite standartlarının yakalanabilmesi ve müşterinin talep ettiği ürünün hızlı bir şekilde sağlanabilmesi adına gereksiz, bir başka ifadeyle katma değer yaratmayan, süreç ve mevkilerden kurtulma eğiliminin bir sonucudur. Bu örgütlerde işi yapanlarla işe ilişkin kararları verenler olabildiğince ince yakın bir ilişki içindedir. Örgüt genel yapısı itibariyle küçülmüş ve esnekleşmi miştir tir. Tüm bu özellikleri sayesinde yalın örgütlerin iç girişimcilik imcilik potansiyeli oldukça yüksektir. Değinilen bu hususların örgütleri önerilmektedir. özellikler ışığında ında, aşağıda yalınlaştırma çabalarında sıralanan çeşitli dikkate alınması 6

7 Tüm dikkatler değer er yaratan süreçler üzerine odaklanmalıdır. Yönetim işe yakın ilgi ve destek göstermelidir. İnsan kaynaklarının unutulmamalıdır. örgütlerin en önemli sermayesi olduğu Üst yönetim kritik nitelikli faaliyetlerle ilgilenmeli, operasyonel düzeyde çalışanlara anlara devretmelidir. diğer işleri Mü Müşteriyle yakın olunmalı, müşteri ihtiyaç ve taleplerindeki değişimler imler sürekli izlenmelidir. 7

8 Yalın Örgüt Kavramının Tarihsel Temeli: Yalın Üretim İkinci Dünya Savaşı nı takip eden 1950 li yıllarda, Japon otomobil endüstrisinin toplam üretimi dolaylarındadır. ABD de ise bu miktarın yaklaşık iki katına yaklaşan bir üretim miktarı ile önemli bir sanayileşme hamlesi gerçekleşmektedir. Otomobil talebinin oldukça düşük olduğu dönemin Japonya sında ABD de geçerli olan kitlesel üretim tekniklerinin uygulanamayacağı ve Japonya nın koşullarına uygun bir üretim sisteminin tasarlanmasının gerekliği üzerinde durulmuştur. Savaştan yeni çıkan Japonya da hem sermaye hem de fiziksel ortam oldukça yetersizdir. Bu çevresel zorluklar altında Japonlar hem sermayeyi hem de fiziksel alanları en verimli biçimde kullanma mantığına dayalı üretim sistemlerinin kurulması üzerine yoğunlaştılar. İşte bugün yalın üretim olarak bildiğimiz üretim sisteminin temelleri böyle bir ortamda gelişmiş ve Japonya ya birçok sektörde rekabet üstünlüğünün kapılarını açmıştır. 8

9 Yalın üretim kısaca daha az girdiyle daha çok çıktı üretilmesi anlamına gelmektedir. Daha az stok, daha az çalışan an, daha az fiziksel alan kullanarak üretim yapmak yalın üretimin temel felsefesidir. Yalın üretim, üretim sürecindeki tüm değer er yaratmayan faaliyetlerin ortadan kaldırılmasına ve sürecin sürekli olarak iyileştirilmesine dayanan bütünleşik bir üretim yönetim sistemidir. Taiichi Ohno ve Eiji Toyoda günümüzde yalın üretim olarak bilinen üretim yönetim sistemini geliştiren Japon sanayicilerdir. O dönemlerde bu sistem yalın üretim olarak adlandırılmaktadır. Sistem esas itibariyle geliştirildi tirildiği şirket olan Toyota nın adıyla anılmaktadır. Bu sistem temelde ihtiyaç duyulan şeyin ihtiyaç duyulan zamanda üretilmesi mantığına ına dayanmaktadır. Toyota üretim sisteminde israfa (Japonca: Muda) yer yoktur. İsraf değer yaratan bir işin yapılmasında gereksiz olarak (fazladan) kullanılan malzeme, araç-gereç, zaman ve yer anlamında kullanılmaktadır. Toyota üretim sistemi sürecin tüm aşamalarında mudanın yok edilmesini amaçlamaktadır. 9

10 Toyota Üretim Sistemi (TÜS) nin üç temel bileşeni eni vardır. Bunlar; Sürekli gelişme me, İnsana saygı, Standartlaştırılmı tırılmış işler şeklinde sıralanmaktad r. Toyota üretim sisteminin yarattığı örgüt kültürü çalışanlara sürekli olarak geliştirilmesi mümkün olan bir şeyler olabileceğinin sinyalini vermektedir. Bu kültürde çalışanlar için yapılan işin nasıl geliştirileceğine odaklanmak en temel değerdir. Toyota üretim sisteminde bireyler Toyota tarafından işe alındıktan sonra yoğun bir şekilde eğitilmektedirler. Çalışanların yapılan işin tümüne hâkim olmaları beklenmektedir. Çalışanlar dar bir bakış açısıyla eğitilmemekte, işe ilişkin en geniş bilgi ve yetenekle donatılmaktadırlar. 10

11 Bu şekilde çalışanların departmanlar arası rotasyonu kolaylaşmaktadır. Çalışanlar yaptıkları işe ilişkin karar verme yetkisine sahiptirler. Toyota üretim sisteminde yapılan bir işi en iyi o işi yapanın bileceğine inanılmaktadır. Toyota üretim sisteminde yapılan tüm işler tamamen standartlaştırılmışır. Departmanlar arası ilişkilerde iç ve dış müşteri kavramları esas alınarak çalışılmaktadır. Sistemsel gelişmelerin bilimsel temellere dayandırılması Toyota üretim sisteminin gelişimin imin altında yatan en önemli nedenlerden biridir. Toyota nın sahip olduğu gibi yalın bir üretim sistemini kurmak oldukça zor bir süreçtir. Sürekli öğrenme renme, yaratıcılık ve takım çalışması sayesinde üretimde israfın en aza indirilmesi gerekmektedir. Bu zor süreci başarıyla arıyla uygulayan özellikleri aşağıda sıralanmaktadır. işletmelerin bazı ortak 11

12 Stokların en aza indirilmesi için tam zamanlı üretim ve stok yönetimi teknikleri kullanılmalıdır. Çalışanların anların sürekli mükemmel (hatasız hatasız) üretim yapmalarını sağlayan sistemler tasarlanmalıdır. Fiziksel alan kullanımı en aza indirilmelidir. Tedarikçilerle yakın ilişkiler kurulmalı, onların sizi, sizin onları daha iyi anlayabilmeniz sağlanmalıdır lanmalıdır. Tedarikçiler işletme amacıyla eğitilmelidir itilmelidir. ihtiyaçlarına uygun üretim yapabilmeleri Değer er yaratmayan tüm faaliyetler devre dışı bırakılmalıdır. Çalışanlara anlara sürekli kendilerini geliştirebilme imkânları sunulmalıdır. İşler çalışanları anları zorlayacak şekilde tasarlanmalıdır. Ancak bu şekilde çalışanların anların öz güvenleri gelişebilecektir ebilecektir. 12

13 Çalışanların anların tüm faaliyet sürecini bilmeleri ve birden fazla işi etkili bir şekilde yerine getirebilmeleri oldukça önemlidir. Yalın üretimdeki israf (muda) kavramına açılan savaşın örgütsel düzeyde uygulanması, örgütlerin basitleşmesine, sadeleşmesine, bir başka deyişle yalınlaşmasına ilişkin yaklaşımlara öncülük etmiştir. Günümüzde hem üretim işletmelerinde hem de hizmet işletmelerinde yaygın bir yalınlaşma eğiliminin varlığı dikkat çekmektedir. 13

14 Yalınlaşmanın Örgütlerarası İli lişkilere Etkisi; Belirtildiği gibi, öncelikle üretim sistemlerini etkileyen yalınlaşma, daha sonra örgütsel düzeyde ele alınmış ve daha sonraki dönemlerde de örgütlerarası ilişkileri etkileyen önemli bir değişim dalgası yaratmıştır. Bu durum işletmelerin operasyonel anlamda bir arada hareket ettikleri ağ (network) türü yapıların doğup gelişmesine ön ayak olmuştur. Bu ağlar bağlamında yürütülen işlerin tümü müşterilere en yüksek değeri sağlayabilme amacına odaklanmaktadır. Her ne kadar örgütlerarası yalınlaşmanın nasıl olması gerektiğine ilişkin herhangi bir yol haritası henüz geliştirilmemiş olsa da, bu tür bir ilişkiler ağının aşağıda sıralanan temel bileşenler etrafında yapılandırılması gerektiği belirtilmektedir. Bu bileşenler enler; 14

15 Temel yetenekler, Stratejik ortaklıklar, Etkili stratejik dış kaynak kullanımı, Yeni yönetim teknikleri, Ortak iş yapma kültürü, Teknolojik yenilikler şeklinde sıralanmaktadr. Bu bileşenler işletmelerin temel yeteneklerine odaklanmalarını ve temel yetenekleri dışında kalan işleri dış kaynaklardan sağlamalarını, stratejik ortaklıklar kurarak karşılıklı fayda esasına dayalı işbirlikleri geliştirmelerini öngörmektedir. İlişki ve farklılıkların yönetimi gibi yeni yönetim tekniklerinin etkili bir şekilde kullanımı ve tıpkı Japon (keiretsu) ve Güney Kore (chaebol) kökenli örgütlerde olduğu gibi ortak iş yapma kültürünün geliştirilmesi bu sistemin daha sinerjik bir yapıya dönüşmesini sağlamaktadır. 15

16 Teknolojik yenilikler ise örgütlerarası ilişkileri kolaylaştırma ve daha etkili kılma adına bu tür bir ağ sisteminin olmazsa olmaz şeklinde nitelendirilen bileşenidir. Bu durum örgütün yalınlaşabilmesini olanaklı kılmaktadır. Bu durum sağlıksız bir yalınlaşma değil, örgütün genel performansının artmasına neden olan önemli bir gelişmedir. Söz konusu bu temel bileşenlerin oluşturduğu ağı etkili bir şekilde yönetebilen örgütlerin birçok üstünlük ele edebilecekleri belirtilmektedir. Bu üstünlüklerden bazılar ları aşağıda sıralanmaktad ralanmaktadır; Öncelikle örgütler yakalamaktadır. ölçek ekonomilerinden yararlanma şansı Farklı uluslararası pazarlara daha kolay girebilmektedir. Piyasa belirsizliğini ini ile başa çıkılmas kolaylaşmaktadır maktadır. Farklı yetkinliklerin bir araya yaratıcılık seviyesi gelişmektedir mektedir. gelmesi nedeniyle örgütün genel Zamanın etkili kullanılabilmesini sağlamaktadır lamaktadır. 16