TÜRKİYE DE FİKRİ HAKLAR YÖNETİMİ KÜLTÜRÜ VE GELİŞİMİ

Transkript

1

2 TÜRKİYE DE FİKRİ HAKLAR YÖNETİMİ KÜLTÜRÜ VE GELİŞİMİ Ceren Pala Okat Fikri Haklar Yöneticiliği "Fikri Haklar Yönetimi" Paneli TÜSİAD Genel Sekreterliği Konferans Salonu 14 Haziran 2012

3 Akış Fikri Haklar Yönetimi Fikri Haklar Yönetimi Kültürü Fikri Mülkiyet Hakları Alanında Önemli Aktörler Yasal Çerçeve Vekiller Hak Sahipleri Türkiye de Fikri Mülkiyet Yönetimi Kültürü Son Söz

4 Fikri Mülkiyet Yönetimi Teknoloji Transferi Rakiplerin İzlenmesi Tespit Trend Analizi Faydalanma Değerlendirme Fikri Hak Yönetimi Al Sat Kararları Lisanslama Savunma Koruma

5 Fikri Mülkiyet Yönetimi Verimlilik Artışı

6 Fikri Mülkiyet Yönetimi Kültürü Rekabet Ortamı Yenilik Kültürü Fikri Mülkiyet Yönetimi Kültürü

7 Fikri Mülkiyet Hakları Alanında Önemli Aktörler Yasal Çerçeve Yasa koyucu Patent Enstitüsü İhtisas mahkemeleri Bilirkişiler Vekiller Vekiller Birliği Dernekler Hak Sahipleri Üniversiteler Sanayi

8 Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı Fikri Haklar Özel İhtisas Komisyonu Raporu - Ulaşılmak İstenen Amaçlar Plan Dönemi ( ) Ülke koşullarını ve ihtiyaçlarını gözeten, uluslararası standartlarla uyumlu ve uluslar arası koruma düzenlemelerine katılımlı etkin bir fikri haklar sisteminin tüm kurum ve kurallarıyla oluşturulması ve sürdürülmesi sağlanacaktır. Eser sahibinin hakları ve komşu haklar ile sınai hakların bir bütünü olan fikri hakların korunması konusunda eğitim ve bilgilendirmeye öncelik verilerek; temel eğitim, orta öğretim, yüksek öğretim, meslek içi eğitim dahil olmak üzere her kademede toplumsal bilinç ve kültürün oluşturulması sağlanacaktır. Fikri haklar kurumsal altyapısının değişen koşullara uyumlu ve esnek bir yapılanmaya kavuşturulması ve kamu-özel kesim-toplum ilişkisinin ve işbirliğinin etkin eşgüdümü sağlanacaktır. Fikri haklar sistemi içinde, bilgi toplumunun ihtiyaçlarını karşılamak üzere bilgi teknolojilerinin üst düzeyde kullanıldığı ve evrensel boyutta bilgilendirmenin sağlandığı, kolay ulaşılabilen veri tabanları oluşturulacaktır. Sınai haklar sisteminde koruma, geleneksel sistemler yerine elektronik ortamda başvuru, kayıt ve tescil olanakları ile karşılanacaktır.

9 Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı Fikri Haklar Özel İhtisas Komisyonu Raporu - Ulaşılmak İstenen Amaçlar Uzun Dönem ( ) Türk kamu ve özel sektör kuruluşlarının fikri haklar alanındaki uluslararası örgütler, kuruluşlar ve sivil toplum örgütlerinin faaliyetlerine yoğun ve etkin katılımı ve ülkemizin bu alanlarda söz sahibi olması ve ülke yararlarının gözetilmesi sağlanacaktır. Uluslararası platformdaki gelişmeler sürekli izlenerek mevcut altyapının yeni gelişmeler çerçevesinde hızla güncelleştirilmesi sağlanacaktır. Fikri hakların elektronik ortamda korunması ve izinsiz kullanımların önlenmesini sağlayacak düzenlemeler yapılacaktır. Fikri haklar alanında orta ve uzun dönemde eğitimci, yargı elemanı, gözetim ve denetim elemanı olarak ihtiyaç duyulacak insan kaynaklarının planlaması yapılacaktır.

10 Dokuzuncu Kalkınma Planı Fikri Haklar Özel İhtisas Komisyonu Raporu 2013 Vizyonu Ülkemizin 2013 vizyonu Etkin, yaygın ve toplumca benimsenmiş bir fikrî haklar sistemi aracılığı ile küresel ölçekte yüksek rekabet gücüne sahip, ülke ekonomisine katkıda bulunan, yenilikçi ve özgün fikrî ürün ile katma değeri yüksek bilgi üreten bir ülke olmak tır.

11 Dokuncu Kalkınma Planı Fikri Haklar Özel İhtisas Komisyonu Raporu Vizyona Dönük Temel Amaç ve Politikalar Ulusal ihtiyaçları gözeten uluslararası standartlarla uyumlu bir yasal ve kurumsal altyapı. Teknoloji üretimi, yenilik ve yaratıcılık faaliyetlerinin desteklenip teşvik edilmesi Fikrî haklar sisteminde yer alan kurumların işlevlerini gereği gibi yerine getirebilmesi için gerekli yapısal değişikliklerin yapılması. Fikrî haklar sistemi konusunda eğitim ve tanıtım faaliyetleri ile toplumsal bilincin artırılması. Kullanıcılar için basitleştirilmiş bir sınaî haklar sistemi kurulması. Fikrî haklar sisteminde teknik ve hukuki bilgiye erişimin kolaylaştırılması. Fikrî hak sahipleri ile toplum menfaatlerinin dengelenmesi. Ülke gerçekleriyle bağdaşan bir fikrî haklar sistemi kurulması. Yargının hızlı, adil ve etkin şekilde işlemesi. Ülkemizin geleneksel mirasından ve doğal kaynaklarından yararlanılması. Fikrî haklar alanında bilimsel ve akademik çalışmaların desteklenmesi Sınaî hak konusu ürünlerin yüksek kalite standartlarına uygun olması.

12 Fikri Mülkiyet Hakları Alanında Önemli Aktörler Yasa koyucu Özellikle 1996 yılında yürürlüğe giren Gümrük Birliği kararından sonra, fikri mülkiyet haklarına yönelik yasal düzenlemelerde büyük ilerleme kaydedilmiştir. Türkiye'nin Avrupa Birliği (AB) ile uyum derecesini değerlendiren 2007 tarihli İlerleme Raporunda Avrupa Komisyonu, Türkiye'nin bu alandaki mevzuatının AB müktesebatı ile büyük ölçüde uyumlu olduğunu ifade etmekle beraber, Türkiye'nin fikri mülkiyet haklarının korunmasında dünyadaki en sorunlu ülkeler arasında bulunduğunu belirterek bu konudaki temel eksikliğe dikkat çekmektedir.

13 Türkiye de Fikri Mülkiyet Hakları Koruması Fikri Mülkiyet Hakları Koruma Endeksi Sıralaması (PRA 2007)

14 Fikri Mülkiyet Hakları Alanında Önemli Aktörler Patent Enstitüsü Türk Patent Enstitüsü 2011 yılı faaliyet raporu; patent/faydalı model, marka, tasarım ve 87 coğrafi işaret başvurusu Online başvuru sistemi; toplam başvuru sayısının %60 ı 519 patent inceleme/araştırma raporu (2010 yılı :162) 4082 başvuru, 2765 değerlendirme kurulunda değerlendirme, 1157 inceleme raporu düzenlenebilir kararı, 284 rapor düzenleme talebi, 457 araştırma ve 62 inceleme raporu 54 konferans, seminer ve çalıştay (Eşleştirme projesi etkinlikleri dahil.) 46 bilgi ve doküman birimi Online dosya takibi: Ayda ortalama erişim 23 Patent, 37 Marka Uzmanı Uzman başına 586 patent, 3174 marka)

15 Fikri Mülkiyet Hakları Alanında Önemli Aktörler İhtisas Mahkemeleri Fikri ve Sınai Haklar Hukuk ve Ceza Mahkemeleri Ankara(4+2), İstanbul(7+7) ve İzmir (1+2) illerinde kurulmuştur. İhtisas mahkemelerinin bulunmadığı yerlerde ağır ceza merkezlerindeki 1 nolu, ikiden fazla asliye hukuk veya asliye ceza mahkemesi mevcut ise 3 nolu mahkeme

16 Fikri Mülkiyet Hakları Alanında Önemli Aktörler İhtisas Mahkemeleri 2009 yılında 3220 karar verilmiş olup bunların dağılımı şu şekildedir; 1903 marka, 570 tasarım, 285 patent, 170 faydalı model, 290 fikir sanat eserleri ve 2 coğrafi işaret Ankara FSHHM dava profili; 2009 yılı 1816 devam eden dava, 1296 yeni dava ve 1406 karar 2010 yılı 1293 devam eden dava, 1062 yeni dava ve 1585 karar

17 Fikri Mülkiyet Hakları Alanında Önemli Aktörler Bilirkişilik Müessesesi &Bilirkişiler Mevzuat ve içtihadın yarattığı bilirkişi zorunluluğu Yeni Usul Kanunu uyarınca Hukukçu Bilirkişi yasağı/sınırlaması Resmi Bilirkişiler Üniversite mensupları Vekiller Özel Bilirkişiler Bilirkişi raporlarında süre sorunu

18 Fikri Mülkiyet Hakları Alanında Önemli Aktörler Vekiller Aktif 415 patent 737 marka vekili 2011 yılında yapılan patent & marka vekilliği sınavında Patent alanında 991 adaydan sınavı geçen 365 kişi Marka alanında 1625 adaydan sınavı geçen 340 kişi

19 Fikri Mülkiyet Hakları Alanında Önemli Aktörler Meslek Birliği Yasal Düzenleme Türk Patent Kurumu Kanunu kapsamı dışında Patent ve Marka Vekilleri Meslek Yasası nın da değerlendirileceğinin Türk Patent Enstitüsü Başkanı tarafından beyan edilmesine rağmen somut gelişme halen kaydedilememiştir. Bir meslek yasasının mevcut olmaması ve bunun sonucunda, vekillik sisteminde yaşanan, denetimsizlik ve bilgi eksikliği mevcuttur. Patent ve marka vekilliğinin Sosyal Güvenlik Kurumu, Vergi Dairesi ve Ticaret Odası gibi örgütlerde bir meslek olarak yer almamaktadır.

20 Fikri Mülkiyet Hakları Alanında Önemli Aktörler Dernekler PEM Patent ve Marka Vekilleri Derneği nin (PEM) vekillerin sayı itibariyle çoğunluğunu temsil etmemektedir. AIPPI LES

21 Fikri Mülkiyet Hakları Alanında Önemli Aktörler Hak Sahipleri Üniversiteler Üniversite mensuplarının hak sahipliği konusundaki yasal değişiklik Teknoloji transfer merkezleri Üniversite Sanayi işbirlikleri

22 Fikri Mülkiyet Hakları Alanında Önemli Aktörler Hak Sahipleri Sanayi 1995 yılında 170 yerli patent başvurusundan 2011 yılında 4087 yerli kaynaklı patent başvurusuna ulaşılması 2011 de Türk patenti başvurusu içinde 4087 yerli kaynaklı patent başvurusuna ulaşılması = % yılında bu oran başvurularda %7 tescilde %2,25 idi.

23 Fikri Mülkiyet Hakları Alanında Önemli Aktörler Hak Sahipleri Sanayi 2011 patent tescilleri bakımından 847 Türkiye kaynaklı başvurunun tesciline karşılık 1440 Almanya, 857 ABD, 495 İsviçre, 439 Fransa, 476 İtalya kaynaklı başvurunun tescili Bu ülkelerde TR kaynaklı tescil istatistikleri baktığımızda 2 haneli rakamlar çoğunlukla <30 Örn: ABD 2011 de TR kaynaklı başvuru sayısı 52, gelmiş geçmiş 371

24 Fikri Mülkiyet Hakları Alanında Önemli Aktörler Hak Sahipleri Sanayi Çok sayıda başvuru yapan az sayıda sanayi kuruluşu Temel çarklardan oturmuş yenilik kültürünün eksikliği Fikri hakların koruma altına alınmasının bir ihtiyaçtan ziyade bir formalite olarak algılanması

25 Türkiye de Fikri Mülkiyet Yönetimi Kültürü

26 Son Söz 12 patents a day keep competitors away

27 Son Söz İşten ayrılmadan önce, yanında herhangi bir Fikri Hakkı götürüp götürmediğini tespit etmek için, bir beyin taraması yapacağız.

28 Teşekkürler