SULU TARIM ALANLARINDA SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK ÇALIŞTAYI SONUÇ BİLDİRGESİ

Transkript

1 BİTKİSEL ÜRETİM GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SULU TARIM ALANLARINDA SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK ÇALIŞTAYI SONUÇ BİLDİRGESİ ŞUBAT 2015/KIRKLARELİ

2 ÇALIŞTAY SONUÇ BİLDİRGESİ Türkiye nin ilk yerli şekerinin üretim merkezi olan Kırklareli nde Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı öncülüğünde, Ekonomi Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, üniversiteler, araştırma enstitüleri, çiftçiler ve tüccarların içerisinde yer aldığı sektörün tüm paydaşlarının katılımıyla Şubat 2015 tarihleri arasında Sulu Tarım Alanlarında Sürdürülebilirlik Çalıştayı düzenlenmiştir. Kırklareli Vali Yardımcısı Bekir Sıtkı KOCAKUNDAKÇI ve Bitkisel Üretim Genel Müdür Yardımcısı Vekili Şevket TEKİN in açılışını yaptığı çalıştayın ilk gününde, öğleye kadar bitkisel üretim sektörünün mevcut durumu tüm yönleriyle ortaya konulmuştur. Bu çerçevede; Dünya da ve Türkiye de Bitkisel Üretim Sektöründe Yaşanan Gelişmeler, Kırklareli nde Tarımsal Üretim, Dünya da ve Türkiye de Şekerpancarı Yetiştiriciliği, Toprak ve Su Kaynaklarının Önemi ve İklim Değişikliklerinin Etkileri ile Sürdürülebilir Tarımda Yem Bitkileri konularında sunumlar yapılmış ve çalışma grupları öncesinde katılımcılar konu hakkında bilgilendirilmiştir. Çalıştay programı doğrultusunda Sulu Tarım Alanlarında Alternatif Ürünler Çalışma Grubu ile Toprak ve Su Kaynaklarının Korunması Çalışma Gurubu şeklinde iki ayrı çalışma grubu oluşturulmuştur. Sulu Tarım Alanlarında Alternatif Ürünler Çalışma Grubu; sürdürülebilir bir şekerpancarı üretimi için şekerpancarı alan ve üretiminde ülkemizde ve dünyada şekerde mevcut durum, hedeflerimiz, ülkemizin şeker ihtiyacı, güçlü ve zayıf yönler, fırsatlar ve tehditler, mısır üretiminde yaşanan gelişmeler ve sektörel etkiler ile şekerpancarı üretiminde münavebe sistemi değerlendirilmiştir. Toprak ve Su Kaynaklarının Korunması Çalışma Gurubunda ise iklim değişikliklerinin etkileri, risk yönetimi ve tarım sigortası, sulu tarım alanlarında çevreye duyarlı üretim teknikleri, sulu tarım alanları için ekim nöbeti/münavebe, uygun girdi kullanımı (gübre, ilaç ve su kullanımı, basınçlı sulama sistemleri), mekanizasyon, alternatif enerji kaynakları (güneş enerjisi vb.) ve şekerpancarında su tüketimi değerlendirilmiştir. Grup çalışmaları sonucunda hazırlanan Çalıştay Sonuç Bildirgesi, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ndan Daire Başkanı Lokman RAMAZANOĞU, Kırklareli Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürü Dr. Hakan KEÇECİ ile Prof. Dr. Mustafa TAN tarafından açıklanmıştır. Grup çalışmalarına ait sonuçlar aşağıda verilmiştir.

3 1- Sulu Tarım Alanlarında Alternatif Ürünler Çalışma Grubu Değerlendirme Sonuçları Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü Öğretim Üyelerinden Prof. Dr. Mustafa TAN moderatörlüğünde, Sulu Tarım Alanlarında Alternatif Ürünler Çalışma Grubu aşağıdaki tespitlerde bulunmuştur. Türkiye nin ihtiyaç duyduğu şekeri, yurtiçi üretimle karşılayacak gerekli kaynakların mevcut olduğu, ancak bu kaynakların sürdürülebilirliğini sağlayacak tedbirlere ihtiyaç bulunduğu, 2014/2015 pazarlama yılında tahsis edilen ton pancar şekeri, ton nişasta bazlı şeker olmak üzere toplam ton şekerin arz-talep dengesi içerisinde yurt içinde üretilmekte olduğu, Şeker sektöründe, pancar şekeri başta olmak üzere yurtiçi talebin yurtiçi üretimle karşılanacağı ve ilave stok maliyetlerinin oluşmayacağı politikalara (tükettiğin kadar üret- kotalı üretim) devam edilmesine, Şekerpancarı üretiminin mevcut durumu dikkate alındığında,şeker pancarı üretim yerlerine göre güçlü ve zayıf yönler ile fırsat ve tehditlerin farklılık gösterdiği, bu nedenle bölgeler bazında mevcut durumun ayrı ayrı ele alınması gerektiği, bununla birlikte genel itibariyle GZFT analizinin aşağıdaki durumda bulunduğu; Güçlü Yönleri; Sözleşmeli üretim modeli, Üreticinin örgütlü yapısı, Birim alandan elde edilen verimin yüksekliği, Özellikle 800 m rakım üzerindeki yerlerde kalite düzeyinin yüksekliği, Mevcut mekanizasyon altyapısı, Kırsal bölgelerde istihdamın arttırılmasına katkısı. Zayıf; Küçük ve parçalı işletme yapısı, Şeker pancarı tarımın yüksek işgücü gereksinimi, Yüksek üretim maliyetleri, Rakip ürünlerle karşılaştırıldığında, mazot, gübre ve toprak analizi dışında şekerpancarına özel kamu desteğinin olmaması, Bazı bölgelerde çiftçilerin şeker pancarı üretmedeki isteksizlikleri, Başta mısır olmak üzere sulu alanda yetiştirilen diğer ürünlerin yüksek gelirleri ve kolay yetiştiriciliği, 800 m rakımın altında pancar üretimi yapılan bölgelerde kalite ve teknolojik özelliği yüksek pancar yetiştirilememesi, bundan kaynaklanan yüksek üretim maliyetleri, Pancar şekeri fabrikalarının bir kısmının teknolojik gelişmelere uyum sağlayamaması ve özelleştirme nedeniyle yeni yatırımlara gidilememesi, Şekerpancarı üreticilerinde ÇKS ve kotalı çiftçi sayıları arasındaki uyumsuzluk, Kiracılık ve ortakçılık şeklinde üretim yapan çiftçi sayısının yüksekliği, Münavebe sisteminin etkin bir şekilde kontrol edilememesi, Ar-Ge çalışmalarının yetersizliği. Fırsatlar; Şekere dayalı yan sanayinin çeşitliliği (yem, etanol vb.),

4 Hayvancılık sektöründe artan yem talebi, Diğer şeker türlerine nazaran pancar şekerine olan pozitif algı, Mevcut kamu politikaları çerçevesinde izlenen dış ticaret politikası, Basınçlı sulama sistemlerinin yaygınlaşmasına yönelik teşvikler, Tehditler; İklim değişikliği, Su kaynakların azalması, Şekerpancarı üretiminin aşırı su tükettiği yönündeki kamuoyu algısı ve artan çevreci hassasiyetler, Uluslararası ticari anlaşmalar ve devam eden ticaret müzakereleriile AB Gümrük Birliği çerçevesinde uzun dönemde küresel rekabet koşulları, Kırdan kente göç ve azalan işgücü kaynağı, Günlük beslenme diyetinde şeker tüketiminin azaltılması eğilimi. Mevcut durumun analizi sonrasında çalışma grubu tarafından sektörel sürdürebilirliğe ilişkin aşağıdaki önerilerde bulunulmuştur. Üretim bölgelerinin toprak, su ve iklim özellikleri dikkate alınarak belirlenen münavebe planına göre şeker pancarı yetiştiriciliğinin devam edilmesine, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Üniversite, Şeker Kurumu, T.Ş.F.A.Ş, Pankobirlik ve ülke genelinde uygun şekerpancarı ekolojilerini belirlemesi, mevcut başlatılan çalışmaların en kısa sürede sonuçlandırılarak havza bazlı üretim ve destekleme modeline geçilmesine, pilot uygulamaların yapılmasına, Şeker polar oranının düşük olduğu bölgelerde kalitenin ve verimliliğin arttırılmasına yönelik tedbirlerin alınmasına, Ar-Ge ve yayım çalışmalarının arttırılmasına, bu bölgelerde şeker pancarı ekiminin sürdürebilirliğini sağlayacak fiyatlandırma politikasının izlenmesine, Ekolojik ve ekonomik olarak uygun olmayan bölgelerde şekerpancarı yetiştiriciliği yerine, başta yağlı tohumlar olmak üzere diğer ürünlerin (sebze vb.) yetiştiriciliğin yapılmasına, Münavebe planının düzenli bir şekilde uygulanması için etkin bir denetim mekanizması ve bilgi sistemi oluşturulmasına, bu amaçla Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı nın kayıt- bilgi sistemleri yanında uzaktan algılama yöntemlerinin kullanılmasına, Münavebe planına uyulmadan yapılan ekimleri caydıracak, gerektiğinde imhaya imkân tanıyacak mevzuat altyapısının oluşturulmasına, Münavebe planı ve etkin bir kayıt sistemi ile birlikte üretici kotalarının güncellenmesine, Sulu tarım alanlarında başta yağlı tohumlar olmak üzere yem bitkileri ve baklagillerin mutlaka münavebeye dahil edilmesine, Şeker sektöründe, üretim aşamasında var olan üretici örgütlerinin işletme aşamasında da etkinleştirilmesine, sürdürülebilirliğe yönelik olarak gerektiğinde fabrika mülkiyet hakkının devrinden ziyade işletme hakkının üretici örgütlerine devredilmesine.

5 2- Toprak ve Su Kaynaklarının Korunması Çalışma Grubu Değerlendirme Sonuçları Namık Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü Öğretim Üyelerinden Prof. Dr. Adnan ORAK ın moderatörlüğünde, Toprak ve Su Kaynaklarının Korunması Çalışma Grubu aşağıdaki tespitlerde bulunmuştur. İklim değişikliklerinin etkilerine bağlı olarak fayda ve zarar analizi ile toprak ve su kaynaklarının korunması ve devamlılığın sağlanması, bölgeye uygun ürün deseninin belirlenmesi, Ürünün sigortalanması, yüzey sularının kirlenmesine karşın uygun risk yönetimi ve sigorta kapsamının belirlenmesi ya da iyileştirilmesi, gelir sigortasına geçilmesi, Bölgenin sulama suyu kapasitesinin tespit edilerek münavebe bitkilerinin belirlenmesi, ekim nöbeti uygulanması, Sulu tarım alanlarında çevreye duyarlı üretim tekniklerinin (Entegre ürün yönetimi, İyi Tarım Uygulamaları, ÇATAK vb.), koruyucu toprak işleme ve anıza ekimin yaygınlaştırılması, Tarım arazilerinin korunması, arazi toplulaştırması, toplulaştırma ile açık sulama sistemlerinin basınçlı sulama sistemlerine dönüştürülmesi veya rehabilite edilmesi, Entegre mücadele programları sürecinin iyi tarım uygulamaları ile diğer ürünlere yansıması ve hassas tarım yöntemine ilişkin eğitim yayım çalışmalarının etkinleştirilmesi, Araştırma Enstitüleri ve Bakanlığımız işbirliği ile uygun ekim nöbeti sistemlerinin denenmesi, sonuçların yaygınlaştırılması konusunda çalışmaların yapılması, Münavebeyi içeren sözleşmeli üretim modelinin desteklenmesi, Gübre-ilaç kullanımının kontrolü ve kayıtlılığın özendirilmesi, toprak analizine uygun gübre kullanımının etkinliğini artıracak tedbirlerin alınması, Alternatif enerji kaynaklarının (güneş enerjisi, rüzgar enerjisi, biyogaz, jeotermal) yaygınlaştırılmasına yönelik eğitim yayım çalışmalarının artırılması, Tarımsal girdiler (enerji, bitki koruma ürünleri, gübre, tohum, işgücü) ve su tasarrufu açısından, uygun alanlarda fide yöntemi ile pancar ekiminin özendirilmesi.