KÜÇÜK İŞLETMELERİN SORUNLARI VE ÇÖZÜM YOLLARI. Öğr. Gör. Aynur Arslan BURŞUK

Transkript

1 KÜÇÜK İŞLETMELERİN SORUNLARI VE ÇÖZÜM YOLLARI Öğr. Gör. Aynur Arslan BURŞUK

2 KÜÇÜK İŞLETMELERİN SORUNLARI Finansman Sorunu - Özkaynak Yetersizliği - Kredi Temininde Güçlükler Tedarik ve Tamir-bakım Konusundaki Sorunlar Teknoloji Yetersizliği ve Rekabet Sorunu Örgütlenme ve Yönetim Sorunu İnsan Kaynakları ve Halkla İlişkiler İle İlgili Sorunlar Pazarlama ve İhracat İle İlgili Sorunlar Standardizasyon Ar-ge ve Bilgi Toplama Mevzuat Sorunları

3 Finansman Sorunu - Özkaynak Yetersizliği: Ülkemizde KOBİ ler finansman ihtiyaçlarını çoğunlukla öz kaynaklardan karşılamakta ve dış kaynaklı finansman araçlarından yeterince yararlanmamaktadır. Ayrıca kişi başına düşen milli gelir seviyesinin düşük olması tasarruf eğilimini azaltmakta ve yatırımları finanse edecek sermaye oluşamamaktadır. Ekonomik istikrarsızlık ve piyasada baş gösteren tıkanıklık, işletmelerin tahsilatlarını aksatmakta, hatta bazen hiç tahsilat yapılamamaktadır.nakit sıkıntısının baş göstermesi, ya işletmeleri pahalı finans kaynaklarına yöneltmekte, ya da sermayenin giderek erimesine yol açmaktadır.

4 Finansman Sorunu - Kredi Temininde Güçlükler: KOBİ lerin kredi imkanları oldukça sınırlıdır. Genellikle başlangıç sermayelerini kişisel ve özel tasarruf kaynaklarından sağlamaktadırlar. Ülkemizde imalat sanayi işletmelerinin 2009 yılı itibariyle bankalardan sağladığı kredi hacmi genel kredi hacminin %25 olduğu bilinmektedir. Çoğu zaman bu tür işletmeler bazı bürokratik engellerle bu kredileri kullanma şansına bile sahip olamamaktadırlar. KOBİ lerin finansman konusundaki sorunlar, girişimcinin bilgi noksanlığı, sağlıklı verileri kredi veren kuruluşlara sunamaması ve bu işlere ayıracak zamanın kısıtlı olmasından kaynaklanmaktadır.

5 Ülkemizde küçük sanayi işletmelerinin tek finansman kaynağı Türkiye Halk Bankası idi.2004 yılı sonrası Ziraat Bankası ve Vakıflar Bankası da KOBİ lere yönelik kredi imkanları sunmuştur. Ancak bankacılık anlayışı temelde kazançlı olanları kredilendirdiği için bu teşvik uygulaması da çok başarılı görülmemiştir. KOBİ lerin kredi sağlayamamasındaki en önemli etkenlerden birisi verilen kredilere istenen teminatın niteliği, diğeri ise işletme banka ilişkilerinin seyriyle kredi faiz oranlarının maliyetler üzerindeki olumsuz baskısıdır. Özellikle uzun vadeli kredilerde gayrimenkul dışındaki hiçbir varlık teminat ipoteği olarak kabul edilmemektedir. Gayrimenkul ipoteği yerine işletmedeki makine teçhizatın teminat olarak kabul edilmesi durumunda bu sorun önemli ölçüde ortadan kalkabilir ya da projenin kredilendirilmesi önerilebilir.

6 Tedarik ve Tamir-bakım Konusundaki Sorunlar Türkiye de genellikle girdi fiyatları, dünya fiyatlarından daha yüksektir. Mali olanaklarının yetersiz, kredi kaynaklarının kıt olması, teşebbüslerin ihtiyaçlarını küçük partiler halinde tedarik etmelerini zorunlu hale getirmektedir. Bu durum, küçük partiler halindeki siparişlerin genellikle üçüncü elden satın alınmasına ve fiyatların daha yüksek olmasına yol açmaktadır. Konusunda eğitilmiş elemanlar ve yeterli makinelerle donatılmış bakım atölyeleri bulma şansı çok azdır. Mali yetersizlik ve pahalı servis nedeniyle tamirlerde zorlanmakta veya tamir bakımları ertelenmektedir.

7 Teknoloji Yetersizliği ve Rekabet Sorunu Küçük ve orta ölçekli işletmelerin teknolojiyi edinmelerinin üç değişik yolu vardır: Bilinen teknolojiyi alıp kullanma Yeni teknolojileri transfer ederek kullanma Teknolojileri üretmek Rekabet bakımından da kobiler çeşitli sorunlar yaşamaktadır. Kalitesiz üretilen mamüllerin ucuza mal olması sebebiyle, fiyat rekabeti, alıcının kalite konusunda bilinçsiz olmasından dolayı da haksız rekabet doğmaktadır.

8 Yabancı ülkelerdeki sanayi işletmelerinin çeşitli kuruluşlar aracılığı ile teşvik edildikleri için, ürettikleri ürünler Türkiye ye düşük fiyatla ithal edilmektedir. Ülkemize çoğu kez kalite düzeyi belli olmayan kaçak veya dampingli mallar gelmektedir.her iki durumda da geliş fiyatı düşük olan ürünler yurt içi piyasada ucuza satılmakta ve haksız rekabete neden olmaktadır. Gümrük Birliği ne geçiş ile birlikte Türkiye deki KOBİ ler AB deki teknoloji seviyesi yüksek sanayilerle rekabet etmek zorunda kalmıştır. Bu nedenle Türkiye deki KOBİ lerin AR-GE faaliyetlerine önem vererek teknolojik yenilikleri takip edip uygulayabilir duruma gelmeleri gerekmektedir.

9 Örgütlenme ve Yönetim Sorunu Haberleşme işletmede çalışanlar arasındaki bilgi alışverişidir. Bir yönetici, iş gören bunlardan anlamaz, henüz o kapasiteye ulaşmadı gibi düşüncelerle bir çok gelişmeyi iş görenden saklamaya kalkarsa isabetli hareket etmiş sayılmaz. KOBİ lerde başka küçük işletmelerle bir araya gelme ve seslerini daha gür duyurabilecekleri bir üst otoriteorganizasyon oluşturma konusunda sorunlar vardır. Bu durum KOBİ2lerin teşviklerden, desteklerden yeteri kadar pay alamamalarına neden olabilmektedir.

10 İnsan Kaynakları ve Halkla İlişkiler İle İlgili Sorunlar Küçük işletmelerin iş gücü sorunlarından biri de yetenekli ve tecrübeli kalifiye elemanları iş yerine çekmede ve bunları işyerinde tutabilmedeki karşılaştıkları güçlüklerdir. Küçük işletme sahipleri genellikle tekniknisyen kökenlidirler. Dolayısıyla işletmelerini yönetim tekniklerinden uzak tecrübeleri doğrultusunda idare etmektedirler. Örgütte çeşitli birimlere göre yetki ve sorumluluk dağılımının dengeli açık bir şekilde yapılmamış olması ve iş bölümü ile uzmanlaşmada yetersiz kalınması da önemli problemler arasında yer almaktadır.

11 Pazarlama ve İhracat İle İlgili Sorunlar Genel olarak KOBİ lerin pazarlama sorunları şunlardır: Pazar oluşturmak amacıyla büyük harcamalarda bulunmamaları, Nitelikli pazarlama elemanlarının istihdam edilmemesi Sahip-yönetici durumundaki girişimciler, pazarlama faaliyetleri ile de kendileri ilgilenmektedirler. KOBİ lerde çalışmaya istekli pazarlama elemanlarının, büyük işletmelerin sundukları imkanlarla karşılaştırılınca ne kadar kalifiye olacaklarını tahmin etmek zor değildir. Küçük işletmelerin hedef pazarlarını sadece ülke içi ile sınırlamak da yanlış olur.

12 Standardizasyon Uluslar arası standardizasyon teşkilatı (ISO) Standardizasyon, belirli bir faaliyetle ilgili olarak ekonomik fayda sağlamak üzere bütün ilgili tarafların yardım ve işbirliği ile belirli kurallar koyma ve bu kuralları uygulama işlemidir. Standardizasyon hem çeşitli firmalar arasında kalite birliği sağlamakta hem de bu vesileyle fiyatları homojenleştirmektedir. Ucuz ve bol miktarda ürünün bulunması yeterli olmamakta, ürünün belli standart ve kalitede olması, dış satım imkanını arttırmaktadır.

13 Ar-Ge ve Bilgi Toplama Bilgi noksanlığından kaynaklanan en önemli işletmecilik hataları henüz yatırımın fizibilite aşamasında başlamakta, işletmenin yaşam sürecince devam etmektedir. Fizibilite çalışmalarının yeterli bilgiye dayandırılmaması sonucu, ürün ve Pazar seçimi, teknoloji ve kuruluş yeri gibi konularda geriye dönülmesi çok zor stratejik hatalar yapılmaktadır. Bu nedenle günümüzde Ar-Ge faaliyetleri yapılarak yeni ürün, üretim yöntemleri, finansman gibi konularda bilgi toplanıp bu bilgiler işletme şartlarında değerlendirilebilmektedir.

14 Mevzuat Sorunları Bugün bir işyeri kuruluşunda ne yapılması gerektiği kesin olarak belli değildir. Bir çok müteşebbisin uygulamada karşılaştığı işlemlere göre, çeşitli mevzuat ve formaliteler yüzünden bir işletmenin açılması bir yıldan fazla zaman almaktadır. Yine SSK ve Bağ-Kur birleşmiş Sosyal Güvenlik kurumu adını almış, maliye ve vergi ile ilgili konularda sürekli değişiklikler olmakta, kanunlarda pek çok değişiklikler yapılmaktadır. Tüm bunlar nitelikli personel istihdamı sorunu da bulunan KOBİ lerin mevzuatı takip etmelerini iyice güçleştirmektedir.

15 Küçük İşletmelerin Diğer Sorunları Yapısal sorunlar Büyük firmalar karşı korunma Kuruluş yeri ve alt yapı sorunları Büyük sanayi ile bütünleşme Üretim derinliğinin derin olması Kurumsallaşamama Organizasyon ve iş akış şemalarının iyi hazırlanamamış olması Sorumlulukla yetkinini çoğunlukla örtüşmemesi Dökümantasyon ve arşivleme eksikliği

16 Küçük İşletme Sorunlarının Çözüm Yolları KOBİ lere banka kredilerinde teminat problemlerinin giderilmesi için halihazırda faaliyet gösteren tek kredi garanti kuruluşu, kredi garanti fonu AŞ olup, bu gibi birimlerin yaygınlaştırılması gerekmektedir. Risk sermayesi yatırım ortaklığı şirketleri ve küçük işletme yatırım finans şirketleri, iyi bir iş kurma fikrine ve gerekli girişimcilik yeteneği ve bilgisine sahip olanları desteklemektedir. KOBİ lerin kredi almalarını kolaylaştırıcı önlemlerin alınması ile sermaye yapılarının güçlendirilmesi, hisse senetlerinin alınıp satılacağı güçlü bir pazar oluşturma ihtiyacını doğuracaktır. Bu durum mevcut borsaların da canlanmasına sebep olacaktır.

17 KÜÇÜK İŞLETMELERE DESTEK SAĞLAYAN KURULUŞLAR a. Finansman Desteği Sağlayan Kurum Ve Kuruluşlar - Sanayi ve Ticaret Bakanlığı - Türkiye Halk Bankası - Sınai Yatırım ve Kalkınma Bankası - Eximbank - Esnaf Kefalet Kooperatifleri b. KOSGEB Destekleri - Kredi faiz desteği - Kobi proje destek programı - Tematik proje destek programı - İşbirliği güçbirliği destek programı - AR-GE, inovasyon ve endüstriyel uygulama destek programı - Genel destek programı - Girişimcilik destek programı c. AB Fonları - AB hibe projeleri - Tarım hibeleri - Bilgi teknolojileri ve AR-GE hibeleri - SODES ve kalkınma ajansı projeleri

18 SON