Prof. Dr. İzzet Özgenç Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku Anabilim Dalı Öğretim Üyesi. Çek Kanunu. 3.

Transkript

1 Çek Kanunu

2

3 Prof. Dr. İzzet Özgenç Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Çek Kanunu 3. Bası Ankara, 2010

4 Çek Kanunu Prof. Dr. İzzet Özgenç Hukuk Kitapları Dizisi: 1002 ISBN Üçüncü Bası: Mart 2010 Seçkin Yayıncılık San. ve Tic. A.Ş. Bu kitabın her türlü yayın hakkı Seçkin Yayıncılık San. ve Tic. A.Ş ye aittir. Yayınevinin izni olmadan, eğitim ve tanıtım amaçlı kısmi alıntılar hariç olmak üzere hiçbir şekilde kitabın tümü veya bir kısmı yayınlanamaz ve çoğaltılamaz. Sayfa Tasarımı: Ayşegül Genç Kapak Tasarımı: İsmail Çam Yayın ve Dağıtım: Merkez: Seçkin Yayıncılık, Sağlık Sokak No: Sıhhiye, ANKARA Tel: (0 312) (Pbx), Faks: (0 312) Şube: Ankara Adliye Sarayı K Blok Zemin Kat Sıhhiye, ANKARA Tel: (0-312) Şube: Abidei Hürriyet Caddesi 179/E (Şişli Ceza Adliyesi Altı) Şişli İSTANBUL Tel: (0-212) Şube: Strazburg Cd. No:23 Sıhhiye - ANKARA Tel: (0312) /ankarasube@seckin.com.tr Web Adresi: E posta: yayin@seckin.com.tr Baskı: Seçkin Yayıncılık, Tel: (0 312)

5 Önsöz Ekonomik hayatımızda, bir ödeme aracı olan çeke olan güvenin korunması amacıyla, Türk Ticaret Kanununda yer alan kıymetli evraka ilişkin hükümlerin yanı sıra ve bu hükümlerle çelişmeyecek şekilde ilave düzenlemelerin yapılmasına ihtiyaç duyulmuştur. Bu ihtiyaca binaen 19/3/1985 tarihli ve 3167 sayılı Çekle Ödemelerin Düzenlenmesi ve Çek Hamillerinin Korunması Hakkında Kanun kabul edilerek yürürlüğe konulmuştur. Ancak, bu Kanun, zaman içinde yapılan değişikliklere rağmen, söz konusu amacı gerçekleştirmekten öteye, ceza hukuku kurallarını alt üst eden çelişkili uygulama örnekleriyle hukuk uygulamamız bakımından yeni sorunlara sebebiyet vermiştir. 26 Eylül 2004 tarihli ve 5237 sayılı yeni Türk Ceza Kanununun 5 inci maddesi hükmü delaletiyle bu Kanunun Genel Hükümlerinin 31 Aralık 2008 tarihi itibarıyla 3167 sayılı Kanunda yer alan suç tanımları ile ilgili olarak da uygulaması zorunluluğu karşısında, 3167 sayılı Kanun, pek çok hükmü itibarıyla artık uygulanamaz hale gelmişti. Bu endişeler dolayısıyla Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler kitabımızın dördüncü basısında şu açıklamalara yer verilmiştir: 19/3/1985 tarihli ve 3167 sayılı Çekle Ödemelerin Düzenlenmesi ve Çek Hamillerinin Korunması Hakkında Kanun un karşılıksız çek keşide etme suçu na ilişkin hükümleri pek çok yönden hukukun temel prensipleriyle bağdaşmamaktadır. Uygulaması itibarıyla da ayıplı bir kanun örneği oluşturan bu Kanunun değiştirilmesi amacıyla Adalet Bakanlığı bünyesinde oluşturulan ve benim de üye olarak katıldığım bir komisyon tarafından hazırla-

6 6 Çek Kanunu nan metin, Başbakanlık tarafından tarih ve 2010 sayı ile Çek Kanununu Tasarısı olarak Türkiye Büyük Millet Meclisine gönderilmiştir. 31 Aralık 2008 tarihi itibarıyla Türk Ceza Kanununun genel hükümlerinin diğer kanunlardaki bütün suçlar bakımından uygulanmasını emreden 5 inci maddesi hükmü karşısında 3167 sayılı Kanunun uygulanması nedeniyle ortaya çıkan sorunların giderilmesi amacıyla söz konusun Kanun Tasarısının bir an önce kanunlaşması beklenmektedir. (sh. 90). Türkiye Büyük Millet Meclisinde kabul edilen ve Cumhurbaşkanı tarafından onaylanan 14/12/2009 tarihli ve 5941 sayılı Çek Kanunu nun, 20 Aralık 2009 tarihli Resmi Gazetede yayımlanmasıyla bu beklenti olumlu bir şekilde sonuçlanmıştır. Söz konusu Kanun hükümlerinin, başta Türk Ceza Kanunu olmak üzere Türk ceza hukukuna ilişkin yeni mevzuat hükümleri karşısında doğru bir şekilde uygulanmasını sağlamak amacıyla işbu çalışma yapılmıştır. Ayrıca, söz konusu metinde, Çek Kanununun getirdiği düzenlemelere ilişkin olarak gerek 8 Ocak 2009 tarihinde Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesinde düzenlenen sempozyumda gerek bilahare internet sitesinde bana yöneltilen sorulara ve bunların cevaplarına, ilgili madde altındaki açıklamalar kapsamında yer verilmiştir. Kısa sürede üçüncü basısı yapılan bu çalışmanın Türk hukuk uygulamasına katkıda bulunmasından bahtiyarlık duyacağım. Ankara, 10 Mart 2010 İzzet Özgenç

7 İçindekiler Önsöz /12/2009 tarihli ve 5941 sayılı ÇEK KANUNU (Resmi Gazete: 20 Aralık 2009/27438) GENEL GEREKÇE... 9 Madde 1: Amaç ve kapsam GEREKÇE Madde 2: Bankanın araştırma yükümlülüğü, çek hesapları ve çek defterleri GEREKÇE AÇIKLAMA Madde 3: İbraz, ödeme, çekin karşılıksız olduğunun tespiti ve gecikme cezası GEREKÇE AÇIKLAMA Madde 4: Bankaların bildirim yükümlülüğü GEREKÇE AÇIKLAMA Madde 5: Ceza sorumluluğu, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı GEREKÇE AÇIKLAMA Madde 6: Etkin pişmanlık ve yasak kararının kaldırılması GEREKÇE AÇIKLAMA Madde 7: Diğer ceza hükümleri GEREKÇE AÇIKLAMA Madde 8: Hesaben ödeme GEREKÇE

8 8 Çek Kanunu Madde 9: Yürürlükten kaldırılan mevzuat GEREKÇE Geçici Madde 1: Geçiş Hükümleri AÇIKLAMA Geçici Madde AÇIKLAMA Madde 10: Yürürlük Madde 11: Yürütme