İÇİNDEKİLER JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ DERSİ ÖDEVİ KONU : Jeolojik Zaman ve Prosesler

Transkript

1 JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ DERSİ ÖDEVİ KONU : Jeolojik Zaman ve Prosesler İÇİNDEKİLER Jeolojik Zaman Nedir? Jeolojik Zaman Cetveli Kambriyen Öncesi 1. Proterozoyik Devir 2. Arkeyan Devir Fanerozoyik Devir 1. Palezoyik 2. Mesozoyik 3. Senozoyik

2 Jeolojik Zaman Nedir? Yerkürenin oluşmaya başladığı ilk andan bugüne kadar geçirdiği devrelere jeolojik zaman denir. Bunlar ; Prekambriyen ( Arkeen, Proterozoyik) Fanerozoyik (Paleozoyik,Mesozoyik,Senozoyik) JEOLOJİK ZAMANLAR Yaklaşık 4.5 milyar yaşında olan Dünya, günümüze kadar çeşitli evrelerden geçmiştir. Jeolojik zamanlar adı verilen bu evrelerin her birinde, değişik canlı türleri ve iklim koşulları görülmüştür Dünya'nın yapısını inceleyen jeoloji bilimi, jeolojik zamanlar belirlenirken fosillerden ve tortul tabakaların özelliklerinden yararlanmıştır

3

4 KAMBRİYEN ÖNCESİ (HADEYAN DEVİR) MYÖ ARASI Dünyanın göksel cisim olarak belirdiği zamandan, Arkeyana kadar geçen süre arasında kesin bir sınır yoktur. Hadeyanda ilkin atmosfer, ve okyanuslar oluştu. Bu zamanda oldukça bol olan meteorlar, yeryüzünü sürekli bombardıman ediyordu. Hadeyanın ilk dönemlerinde Mars boyutlarındaki bir gök cisminin Dünya ile çarpışmasıyla, Dünyadan kopan parçalar Ay'ı oluşturdu. Volkanik etkinlik oldukça yüksekti, ilk kıtalar da bu zamanda oluştu.

5 KAMBRİYEN ÖNCESİ (ARKEYAN DEVİR) MYÖ ARASI Yaşamın ortaya çıkışı. Arkeaların zamanı. KAMBRİYEN ÖNCESİ (PROTEROZOYİK DEVİR) MYÖ ARASI Arkeyan ile Kambriyen arasında. Oksijenli atmosferin oluşumu. Bakterilerin yaygınlaşması. Ökaryotların ve çok hücrelilerin ortaya çıkması.

6 PALEOZOYİK ZAMAN (KAMBRİYEN DEVİR) MYÖ ARASI Kambriyen patlaması: Hayvanların hızlı evrimi ve çeşitlenmesi. Kabuklu canlılara ait ilk fosiller. Bilinen hayvan şubelerinin çoğu bu dönemde çeşitlenmiştir.

7 PALEOZOYİK ZAMAN (ORDOVİSYEN DEVİR) MYÖ ARASI Deniz omurgasızlarının çeşitlenmesi. Paleozoyik faunasının kurulması. Bitkilerin ve eklembacaklıların karaya çıkışı. PALEOZOYİK ZAMAN (SİLÜRİYEN DEVİR) MYÖ ARASI Balıkların evrimi: Çenesiz balıkların yayılması. Tatlı su balıklarının ve ilk çeneli balıkların evrimi. Ökaryot yaşamın karaya kalıcı olarak yerleşmesi: Örümcekler, böcekler, kırkayaklar ve akrabaları ve ilk damarlı bitkilerin ortaya çıkması.

8 PALEOZOYİK ZAMAN (DEVONİYEN) MYÖ ARASI Balık çağı: Çeneli ve çenesiz balıklar çeşitlendi, ilk köpek balıkları ve ilk kemikli balıklar. Omurgalıların karaya çıkması: ilk iki yaşamlılar. İlk ağaç ve ormanların ortaya çıkması. Tohumlu bitkilerin, ammonitlerin ortaya çıkması. PALEOZOYİK ZAMAN (KARBONİFER DEVİR) MYÖ ARASI Kömür çağı: Bataklık ormanlarının ortaya çıkıp yaygınlaşması. Amniyotik yumurtanın keşfi: Sürüngenlerin ortaya çıkması. İlk uçan böcekler. Gondvana ve Lavrasya'nın çarpışması: Pangea'nın oluşması.

9 PALEOZOYİK ZAMAN (PERMİYEN DEVİR) ,4 MYÖ ARASI Kurak karasal iklim ve Pangea'nın oluşumunun tamamlanması. Bataklık ormanlarının yok olması, açık tohumluların yaygınlaşması. Sürüngenlerin baskın omurgalı grubu olması

10 MESOZOYİK ZAMAN (TRİYAS DEVİR) 251,4-205,1 MYÖ ARASI Pangea bir bütün halinde. İklim karasal ve sert. Yok oluşun ardından deniz yaşamının ve karasal yaşamın yeniden çeşitlenmesi. İlk dinozorlar, ilk memeliler ve pek çok yeni sürüngen grubunun ortaya çıkıp, farklı ekosistemlere yerleşmesi. Mercanların ve Belemnitlerin ortaya çıkması. MESOZOYİK ZAMAN (JURA DEVİR) 205,1-142 MYÖ ARASI Pangea parçalanmaya başlar. Ekvatoral ve nemli olan iklim dönem boyunca gittikçe yumuşar. Dinozorlar karasal ekosistemlerin baskın omurgalı grubu olur. Denizlerde sürüngenler çağı başlar. Belemnitler denizlerde yaygınlaşıp çeşitlenir. Bitkiler dünyasında "Sikatların Çağı" Kuşların ortaya çıkması.

11 MESOZOYİK ZAMAN (KRETASE DEVİR) ,5 MYÖ ARASI (DİNOZORLARIN ALTIN ÇAĞI) Çiçekli bitkilerin yaygınlaşıp, baskın bitki grubu olması. Pangea'nın parçalanması devam eder; Lavrasya ve Gandvana birbirinden tamamen ayrılır. Kretase boyunca nemli tropikal iklim koşulları devam eder. 3. ZAMAN SENOZOYİK (65 MYÖ -GÜNÜMÜZ) OLAYLAR Modern yaşam; Memeliler çağı Kıtaların günümüzdeki biçimini alması. Otların ortaya çıkıp, geniş otlak alanlarının oluşması İnsanların ortaya çıkıp yaygınlaşması.

12 SENOZOYİK ZAMAN (PALEOJEN DEVİR) 65,5 23,8 MYÖ ARASI Pek çok memeli ve kuş grubunun tropik koşullarda ortaya çıkıp çeşitlendiği dönemdir. Denizlerde ilkel dişli balinalar ortaya çıktı. Günümüz kıtaları, erken senozoikte birbirinden oldukça ayrıldı. Bu devir 3 devreden oluşuyor Paleosen Eosen Oligosen PALEOJEN DEVİR (PALEOSEN DEVRE) 65,5-55,5 MYÖ ARASI Birbirinden ayrı konumlanmış takım ada biçimindeki erken senozoik kıtaları, Dinozorların yerini almak üzere çeşitlenen memelilerin, birbirinden etkilenmeden farklı evrimsel politikalar izlemesine yol açar. Sıcak iklim nedeniyle, sık ormanlar yüksek enlemlere çıkar.

13 PALEOJEN DEVİR (EOSEN DEVRE) 55,0-33,7 MYÖ ARASI Günümüz yaşamının doğuşu. Kıtalar birbirinden uzaklaşmaya devam eder. At, tapir, gergedan, fil, domuz, deve ve primatların dahil olduğu modern memeli takımlarının çoğu, ilk kez Erken Eosende kısa bir zaman dilimi içinde 10 kg.dan daha küçük hayvanlar olarak ortaya çıkar. Balina ve deniz inekleri gibi deniz memelileri ilk kez ortaya çıkar; balinalar dönem içinde büyük boyutlara ulaşır. PALEOJEN DEVİR (OLİGOSEN DEVRE) 33,7-23,8 MYÖ ARASI Oligosende, iklimde görülen belirgin soğuma bölüme damgasını vurur. Pek çok hayvan ve yaşama alanı soğumadan etkilenir. Soğumayla birlikte Senozoik boyunca ilk kez Antarktika üzerinde buzullar oluşur. Asya'nın kurak iç kesimlerinden başlayarak yayılan otlarla, ilk otlak alanlar oluşur. Gelişmiş sindirim sistemine sahip ilk çift toynaklılar ancak Oligosende ortaya çıkar.

14 SENOZOYİK ZAMAN (NEOJEN DEVİR) 23,8-2,58 MYÖ ARASI Erken Neojenin en önemli olayı, otların yaygınlaşıp, otlak alanların ortaya çıkmasıdır. Uzun bacaklı, hızlı koşan otlak hayvanları ortaya çıkar. Neojende, okyanuslarda balinalar günümüz biçimleriyle yerleşmiş, ilkel dişli biçimler ortadan kalkmıştı. Dönemin sonlarına doğru, Afrika savanlarında ilk insansıların ortaya çıkması Neojenin en önemli olaylarından biridir. NEOJEN DEVİR (MİYOSEN DEVRE) 23,8-5,32 MYÖ ARASI Dünya artık modern biçimini almaya başlar. Miyosende memeli çeşitliliği zirveye ulaşır. Geyikler, rakunlar, gelincikler, zürafalar, sırtlanlar ilk kez ortaya çıkar. Denizlerde balinalar ve deniz inekleri yaygınlaşır.

15 NEOJEN DEVİR (PLİYOSEN DEVRE) 5,32-2,58 MYÖ ARASI Miyosende başlayan küresel soğuma eğilimi Pliyosen boyunca devam eder; kutup buzulları büyür, dönemin sonlarına doğru buzul çağına girilir. Akdeniz kuruyup yerini düzlük otlak alanlara bırakır. Günümüz memelilerinin tüm takım ve aileleri ortaya çıkarken; pek çok soyu tükenmiş cins de bu dönemde yaşar. İnsansılar (hominidler), Kuzey-Doğu Afrika'nın Rift vadilerinde Erken Pliyosende ortaya çıkar. SENOZOYİK ZAMAN (KUVATERNER DEVİR) 2,58 MYÖ Jeolojik devirlerin en son ve en kısa dönemi. Kuvaterner yaşadığımız dönemdir. Dönem boyunca kıtaların bulundukları konum günümüzdekinden çok farklı değildi; fakat, yaşanan buzul çağına bağımlı olarak değişen buzul ve deniz seviyeleri nedeniyle, coğrafya oldukça farklı ve değişkendi. İki alt bölümden oluşan dönemin büyük bölümünü kapsayan Pleistosende, pek çok buzul çağı yaşanır. Pleistosen fauna ve florasında, günümüz fauna ve florasının üyelerinin yanı sıra; mamutlar, kılıç dişli kaplanlar, dev gergedanlar gibi pek çok dev memeli de yaşıyordu. Pleistosen, insanın ortaya çıkıp yaygınlaştığı dönem olarak da önemlidir. Pleistosenin bitip Holosenin başlamasıyla, buzul çağı biter ve dev memeliler ortadan kalkar, insan türü tüm kıtalarda yaygınlaşarak uygarlıklar kurar.

16 KUVATERNER DEVİR (PLEİSTOSEN DEVRE) 2,58MYÖ YIL ÖNCEARASI Buzul çağı. Pleistosende kendi türümüz olan Homo sapiens ortaya çıkıp yaygınlaşır, alet yapmaya ve ateş kullanmaya başlar. İnsanlar kıtaların çoğuna yayılır. Dönemin sonunda buzul çağı sona erer, iklim yumuşar, denizler yükselir. KUVATERNER DEVİR (HOLOSEN DEVRE) YIL ÖNCE Pleistosende yaşanan son buzul çağının kapanmasıyla başlayan bölüm, 11 bin yıl öncesinden günümüze kadar süren zaman dilimini ifade eder. Gerçek bir jeolojik devir olmaktan çok yaşadığımız zamanı tanımlayan bir terimdir. Buzul çağları arasında sıcak bir dönem olan Holosen, insanlığın tüm kayıtlı tarihini ve uygarlığını içerir. Bu bölüm içinde insanlar yerleşik hayata ve tarım toplumuna geçip, pek çok uygarlık kurdu. Bölümün baskın organizması olan insanlar, Holosen doğasını ciddi biçimde etkileyip, değiştirdi.

17 ANTROPOSEN Yeni bir jeolojik dönem olabilir. Dünya yı etkileri milyonlarca yıl sürecek değişimlere uğrattığımız için, Dünya nın yeni bir jeolojik döneme girdiğini ve bu döneme Antroposen denmesi gerektiğini savunuluyor. KAYNAKLAR ( ) 4%B0RLER&x=0&y=0 ( ) unce/jeolojik_imzamiz_antroposen.pdf ( )