JEOLOJİK ZAMANLAR ve FOSİLLER. Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü

Transkript

1 JEOLOJİK ZAMANLAR ve FOSİLLER Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü

2 KARAKTERİSTİK FOSİL Kitlesel biyolojik yokoluşlar ya da yaşamlarının son noktasına gelip de Dünya hayatından tüm soyları ile çekilen canlıların diğer bir deyişle artık yaşamayanların kalıntılarıdır. Diğerlerine göre bilimsel değerleri çok fazladır. Canlının yaşamı ne kadar kısa, coğrafik dağılımı ne kadar geniş ise fosilinin değeri de o kadar fazla olur.

3 KARAKTERİSTİK FOSİL Örneğin Trilobit denilen eklem bacaklıların Birinci zamanın (Paleozoik) başlangıcı Kambriyen'de denizlerin sığ kesimlerinde kısa süre ile yaşamış bir çok türü vardır. Olenellus gilberti, Geç Kambriyen, Nevada

4 KARAKTERİSTİK FOSİL Dinozorlar 65 milyon yıl önce yok olmuşlardır. Bu nedenle bu fosiller artık karakteristik fosillerdir. DİNOSORLAR

5 FOSİLLER NE İŞE YARAR? Canlıların oluşumundan bugüne kadar geçirmiş olduğu değişiklikleri, Fosilin yaşadığı dönemdeki ortamı, Fosili içeren kayacın yaşını, Palaeocoğrafik, palaeoklimatolojik açıklamaları belirlememize yardımcı olur.

6 Morfolojik Değişiklik ve Evrim Basamakları

7 Mesosaurus, kıtaların kaydığını ispatlayan fosillerden birisidir. Erken Permiyen

8 PALEOORTAM/ESKİORTAM

9 FOSİLLERLE NASIL YAŞ VERİRİZ? Fosilin tanımı yapılır. Morfolojik özellikleri (kabuk vb yapısı, bileşimi, şekli, ağız veya açıklığı, locaları, kemik yapısı, dişleri, sütur çizgileri vb) benzerlikleri veya farklılıkları tespit edilir. Yayınlarda bulunan fosil çizim ve fotograflarla, müzede bulunan fosil kolleksiyonlarla karşılaştırılır.

10 FOSİLLERİ ARAZİDE NASIL BULACAĞIZ?

11 MAKROFOSİLLERLE LABORATUARDA NASIL ÇALIŞIRIZ? Ö n c e S o n r a

12 MİKROFOSİLLERLE LABORATUARDA NASIL ÇALIŞIRIZ?

13 MİKROFOSİLLERLE LABORATUARDA NASIL ÇALIŞIRIZ?

14 İLK BİTKİ FOSİLLERİ Kuzey Amerika da Superior Gölü kıyısında 2 Milyar yıl yaşlı Gunflint Bitki Fosilleri olarak bilinmektedir.

15 İLK HAYVAN FOSİLLERİ Maden Jeologu Reginald Sprigg, 1946 Avustralya da Milyon yıllarında yaşamış olan Ediacara Faunası olarak bilinen sünger (Spongia), kurtçuklar (Vermes), medüzler (deniz anası/jelly fish) ve kabuklulardan (Crustasea) oluşan bir hayvan topluluğudur.

16 İlk Hayvan Fosil Topluluğu/Ediacara Faunası

17

18 FOSİL GRUPLARINDAN ÖRNEKLER Trilobitler Brakyopodlar Pelesipodlar Gastropodlar Deniz yıldızı

19 FOSİLLERDEN ÖRNEKLER Balıklar Filler Euripteridler/Deniz Akrepleri Mercanlar/Coelenterata Fillerİnsan ayak izi

20 Dişler FOSİLLERDEN ÖRNEKLER Konodontlar Debiz Laleleri Ekinidler Ostrakodlar Foraminiferler

21 BİTKİLER

22 DİNOSORLAR

23 TOPLU YOK OLUŞLAR

24 TOPLU YOK OLUŞLAR (ÖERNEK KRETASE PERYODU) Kretasenin sonlarında, sürüngenler 200 milyon yıldır yeryüzünün baskın omurgalı grubu olarak hem yaygınlıklarının hem de çeşitliliklerinin doruğundaydı. Dinozorların başı çektiği sürüngen imparatorluğu tüm gezegene yayılmıştı. Fakat 65 milyon yıl önce yeryüzüne çarpan bir gök cismi ve diğer jeolojik olaylar hem dinozorların hem de pek çok farklı sürüngen grubunun sonunu getirdi.

25 Kara bitkilerinin %35'i yok oldu. Tüm türlerin %60-%80'i ortadan kalktı. Çiçekli bitkiler, salyangozlar, midye ve istiridyeler, iki yaşamlılar, kertenkele ve yılanlar, timsahlar ve memeliler ise yok oluştan kurtulup, Senozoyik yaşamının bir parçası olmayı başardı.

26 Gökten göktaşları yağmaktaydı Meksika Yucatán yarım adasına çarparak bugün Chicxulub Krateri olarak adlandırılan krateri açan meteorun/göktaşı ve onun tetiklediği olayların Kretase/Tersiyer sınırı (65 Milyon yıl önce) yok oluşuna neden olduğunu gösteriyor.

27 Meteor Crater, AZ 30m bolide Excavated 1.2km crater Phobos, a Martian moon about 20km diameter

28 Volkanlar patlamakta, 66 my önce, herbiri 50, ,000 yıl süren 3 dönemde, milyonlarca kilometre küp magma püskürmesi

29 NİÇİN YOK OLDULAR? Çarpışmayla birlikte yıkıcı iklimsel değişimler, Deniz seviyesinde meydana gelen değişimler, Yaygın volkanik aktivite ve bunun yol açtığı atmosferik değişimlerin, yok oluşa neden olduğu düşünülüyor.

30 Fosillerin Zamanda Yolculuğu

31

32 TEŞEKKÜRLER