TOPLU İŞ HUKUKU (HUK302U)

Transkript

1 TOPLU İŞ HUKUKU (HUK302U) KISA ÖZET KOLAYAOF DİKKATİNİZE: BURADA SADECE ÖZETİN İLK ÜNİTESİ SİZE ÖRNEK OLARAK GÖSTERİLMİŞTİR. ÖZETİN TAMAMININ KAÇ SAYFA OLDUĞUNU ÜNİTELERİ İÇİNDEKİLER BÖLÜMÜNDEN GÖREBİLİRSİNİZ.

2 2 Kolayaof.com Sayfa 2

3 İÇİNDEKİLER 1. ÜNİTE- iş Hukukunda Toplu ilişkilerin Yeri ve Toplu iş Hukukunda Temel Kavramlar ÜNİTE-Kuruluşların Kurulması, Organları ve Yönetimi ÜNİTE-Sendika Üyeliği ve Güvencesi ÜNİTE-Kuruluşların Faaliyetleri, Gelir ve Giderleri, Denetlenmeleri ve Sona Ermeleri ÜNİTE- Toplu iş Sözleşmelerinin Önemi, işlevleri, içeriği, Tarihsel Gelişimi ve Toplu iş Sözleşmesi Türleri ÜNİTE- Toplu iş Sözleşmesinin Yapılması ve Toplu iş Sözleşmesinden Yararlanma ÜNİTE-Toplu iş Uyuşmazlıkları ve Çözüm Yolları...19Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 8. ÜNİTE-Grev ve Lokavt Kolayaof.com Sayfa 3

4 1. Ünite iş Hukukunda Toplu ilişkilerin Yeri ve Toplu iş Hukukunda Temel Kavramlar İŞ HUKUKUNDA TOPLU İŞ ilişkilerinin YERi İş hukuku, iş sözleşmesine dayalı olarak çalışan ve bu itibarla işçi olarak adlandırılan bağımlı çalışanlarla işverenleri arasındaki iş ilişkilerini düzenleyen hukuk dalıdır. İşveren karşısında güçsüz durumda bulunan işçinin korunması ihtiyacı iş hukukunun borçlar hukukundan ayrılıp bağımsız bir disiplin olarak gelişmesine neden olmuştur. İş hukuku, 18. ve 19. yüzyıllarda batı Avrupa da Sanayi Devrimine paralel olarak işçi sınıfının ortaya çıkmasıyla birlikte doğmuştur. İşçi sınıfı içinde kendi kendine yardım fikrinin gelişmesi, işçilerin çıkarlarını korumak için bir araya gelmeleri, önce birleşmenin suç olmaktan çıkarılıp ceza bağışıklığı tanınması ve giderek hukuk düzenince bir hak olarak kabul edilmesiyle sonuçlanmıştır. İşçinin bireysel düzeyde sakatlanması olasılığı bulunan iradesinin yerine, birleşme özgürlüğünden yararlanılarak oluşturulan kolektif iradenin geçmesi ile de toplu iş hukukunun temelleri atılmıştır. Zaman içinde toplu iş sözleşmesi hak ve özgürlüğü ile grev ve lokavt hakları anayasalarda tanınmaya başlanmış, toplu iş hukuku da buna paralel olarak gelişmiştir. 4 Liberalizmin sosyalleştiği dönemde toplu iş hukuku başlıca iki kısımdan oluşmaktadır. Bunlardan ilki işçilerin birleşmek suretiyle oluşturdukları ve sendika olarak adlandırılan örgütsel yapının kuruluşu, işleyişi, iç ve dış ilişkileri, faaliyetleri ve sona ermesine ilişkin hukuki ilişkilerin düzenlendiği sendikalar hukukudur. İkinci kısımda ise işçi sendikalarının işverenler ya da örgütleriyle üyelerinin kolektif menfaatlerini korumak üzere yaptıkları görüşmelerin, bu görüşmeler sırasında ortaya çıkan uyuşmazlıkların çözümüne ilişkin, uzlaştırma, arabuluculuk, tahkim gibi alternatif çözüm yolları ile grev ve lokavt gibi iş mücadelesi araçlarının ve nihayet taraflar arasında anlaşmaya varıldığı takdirde bağıtlanan toplu iş sözleşmelerine ilişkin konuların düzenlendiği toplu iş sözleşmesi hukuku yer alır. TOPLU İŞ HUKUKUNDA TEMEL KAVRAMLARI TANIMLAMAK Sendika: işçilerin veya işverenlerin çalışma ilişkilerinde, ortak ekonomik ve sosyal hak ve çıkarlarını korumak ve geliştirmek için en az yedi işçi veya işverenin biraraya gelerek bir işkolunda faaliyette bulunmak üzere oluşturdukları tüzel kişiliğe sahip kuruluşlardır. İşçi: Sendikalar ve Toplu iş Sözleşmesi Kanununun 2. maddesinin üçüncü fıkrasına göre işçi, Kolayaof.com Sayfa 4

5 4857 sayılı iş Kanununda tanımlandığı gibidir. İş Kanununun 2. maddesinin birinci fıkrasında işçi, iş sözleşmesine dayalı çalışan gerçek kişi olarak tanımlanmıştır. İşveren: Sendikalar ve Toplu iş Sözleşmesi Kanunda, işveren tanımı konusunda iş Kanununa atıf yapılmıştır. İş Kanununa göre işveren, işçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişi ya da tüzel kişiliği bulunmayan kurum ve kuruluşlardır. İşveren Vekili: işveren adına işletmenin bütününü yönetenlerdir. İşyeri: Sendikalar ve Toplu iş Sözleşmesi Kanununun 2. maddesinin üçüncü fıkrasında işyeri kavramı konusunda iş Kanunundaki tanıma atıf yapılmıştır. İş Kanununun 2. Maddesinin birinci fıkrasında işyeri, işveren tarafından mal veya hizmet üretmek amacıyla maddi olan ve olmayan unsurlar ile işçinin birlikte örgütlendiği birim olarak tanımlanmıştır. Maddenin ikinci fıkrasına göre, işverenin işyerinde ürettiği mal veya hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen yerler (işyerine bağlı yerler) ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden ve mesleki eğitim ve avlu gibi diğer eklentiler ve araçlar da işyerinden sayılır. Toplu iş Sözleşmesi: iş sözleşmesinin yapılması, içeriği ve sona ermesine ilişkin hususları düzenlemek üzere işçi sendikası ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren arasında yapılan sözleşmedir. Konfederasyon: Değişik işkollarında en az beş sendikanın biraraya gelerek meydana getirdikleri tüzel kişiliğe sahip kuruluştur. Grev: işçilerin, topluca çalışmamak suretiyle işyerinde faaliyeti durdurmak veya işin niteliğine göre önemli ölçüde aksatmak amacıyla, aralarında anlaşarak veya bir kuruluşun aynı amaçla topluca çalışmamaları için verdiği karara uyarak işi bırakmalarıdır. 5 Kanuni Grev: Toplu iş sözleşmesinin yapılması sırasında uyuşmazlık çıkması halinde, işçilerin ekonomik ve sosyal durumları ile çalışma şartlarını korumak veya geliştirmek amacıyla, Kanun hükümlerine uygun olarak yapılan grevdir. Lokavt: işyerinde faaliyetin tamamen durmasına sebep olacak tarzda, işveren veya işveren vekili tarafından kendi kararıyla veya bir kuruluşun verdiği karara uyarak, işçilerin topluca işten uzaklaştırılmasıdır. Kanuni Lokavt: Toplu iş sözleşmesinin yapılması sırasında uyuşmazlık çıkması ve işçi sendikası tarafından grev kararı alınması halinde Kanun hükümlerine uygun olarak yapılan lokavttır. 2.Ünite Kuruluşların Kurulması, Organları ve Yönetimi SENDiKALARIN KURULUŞUNA HÂKiM OLAN ilkeler 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu iş Sözleşmesi Kanununda, sendikaların kuruluşunda işkoluna göre sendikalaşma ilkesi, serbest kuruluş ilkesi ve açıkça ifade edilmese de sendika çokluğu ilkesi kabul edilmiştir. Kolayaof.com Sayfa 5

6 Kurucu olabilmenin koşulları 6356 sayılı Kanunda sendika, işçilerin veya işverenlerin çalışma ilişkilerinde, ortak ekonomik ve sosyal hak ve çıkarlarını korumak ve geliştirmek için en az yedi işçi veya işverenin biraraya gelerek bir işkolunda faaliyette bulunmak üzere oluşturdukları tüzel kişiliğe sahip kuruluşlar olarak tanımlanmıştır. İşçi sendikası kurucuları için işçi, işveren sendikası kurucuları için işveren niteliğine sahip olma ön koşuldur. İşveren sendikası kurucusunun tüzel kişi olması halinde tüzel kişiyi temsil eden gerçek kişide ehliyet sahibi olma, belirli suçlardan hüküm giymemiş olma ve fiilen çalışır olma koşulları aranır. Sendikalar ve Toplu iş Sözleşmesi Kanununda konfederasyon kuruluşunda, kurucu sendikaları temsil edecek kişilerde aranacak koşullara ilişkin bir hüküm yoktur. Ancak Kanunun sistemi gözönünde bulundurulduğu takdirde, sendika kurucuları için gerekli olan koşulların üst kuruluş olan konfederasyon kurucusu sendikanın temsilcisi olan gerçek kişiler için de geçerli olduğu söylenebilir. Kurucu sayısı Sendikalar en az yedi işçi veya işverenin; konfederasyonlar ise değişik işkollarından en az beş sendikanın biraraya gelmesi suretiyle kurulabilir. Kuruluşta izlenecek yöntem Kuruluşlar, kurucularının kuruluşun merkezinin bulunacağı ilin valiliğine dilekçelerine ekli olarak, kuruluş tüzüğünü vermeleriyle tüzel kişilik kazanır. Sendikalar için kurucuların kurucu olabilme koşullarına sahip olduklarını ifade eden yazılı beyanları; üst kuruluşlar için ilgili kuruluşların genel kurul kararları dilekçeye eklenir. 6 Kuruluşların organları Kuruluşun ve şubelerinin organları; genel kurul, yönetim kurulu, denetleme kurulu ve disiplin kuruludur. Ayrıca, kuruluşlar gerekliliğe göre başka organlar da kurabilir. Ancak genel kurul ile yönetim, denetim ve disiplin kurullarının görev ve yetkileri bu organlara devredilemez. Başkanlar kurulu, eğitim kurulu, araştırma kurulu gibi çeşitli isimlerde kurulabilecek bu organlara seçimlik (isteğe bağlı) organlar adı verilir. Kuruluşların belirtilen dört organ dışında başka bir organ oluşturmaları zorunlu değildir. Ancak diledikleri organları oluşturabilmeleri de kollektif sendika özgürlüğünün bir gereğidir. Sendikaların yönetimi Sendikalar ve Toplu iş Sözleşmesi Kanunu, kuruluşun ve şubelerinin yönetim kurulu üyelerini yönetici olarak kabul etmiştir. Disiplin ve denetleme kurulu üyelerinin yönetici sıfatları bulunmamaktadır. Sendika temsilcisinin temel görevi, işçi-işveren, işveren-sendika ve sendika-işçi arasında ilişkiyi kurmak ve işbirliğini sağlamaktır. Kolayaof.com Sayfa 6