TÜRKİYE-HIRVATİSTAN-MAKEDONYA CUMHURİYETİ AVRUPA BİRLİĞİ MÜZAKERE SÜRECİ

Transkript

1 İZMİR TİCARET ODASI TÜRKİYEHIRVATİSTANMAKEDONYA CUMHURİYETİ AVRUPA BİRLİĞİ MÜZAKERE SÜRECİ DENİZ İNAN Dış Ekonomik İlişkiler Müdürlüğü Stajyeri TEMMUZ

2 TÜRKİYE NİN AVRUPA BİRLİĞİ MÜZAKERE SÜRECİ Avrupa Birliği üyesi devlet ve hükümet başkanları, 7 Aralık 4 tarihinde Brüksel de gerçekleştirdikleri zirvede 3 Ekim 5 tarihinde Türkiye ile üyelik müzakerelerinin başlatılmasına karar vermiştir. Alınan karar doğrultusunda Türkiye nin Avrupa Birliği ne katılım müzakereleri 3 Ekim 5 te resmen başlamıştır. Aynı tarihte, müzakerelerin usul ve esaslarını belirleyen Müzakere Çerçeve Belgesi de kabul edilmiştir. Müzakerelerin 3 temel unsur üzerinden yürütüleceği söz konusu belgede görülmektedir. Bu unsurlar sırasıyla aşağıda yer almaktadır. Kopenhag siyasi kriterlerinin istisnasız olarak uygulanması, siyasi reformların derinleştirilmesi ve içselleştirilmesi, AB Müktesebatının üstlenilmesi ve uygulanması, 3 Sivil toplum diyalogunun güçlendirilmesi ve bu çerçevede hem AB ülkelerinin kamuoylarına, hem de Türkiye kamuoyuna yönelik olarak bir iletişim stratejisinin yürütülmesi. Müzakereler, tarama ve asıl müzakereler olmak üzere iki aşamadan meydana gelmektedir. Tarama toplantılarının başında AB müktesebatı hakkında bilgi verilmekte, daha sonra aday ülke o konudaki mevzuatını anlatmaktadır. AB müktesebatı AB hukuk sistemine verilen addır. Türkiye ile AB arasında müzakere sürecinin ilk aşamasını teşkil eden tarama toplantıları, Ekim 5 tarihinde yapılan Bilim ve Araştırma Faslı Tanıtıcı tarama toplantısı ile başlamış ve 3 Ekim tarihinde yapılan Yargı ve Temel Haklar Faslı Ayrıntılı Tarama Toplantısı ile sona ermiştir. Asıl katılım müzakereleri, aday ülkenin AB Müktesebatını ne şekilde ve hangi takvim çerçevesinde kabul edeceğinin, kendi iç hukukuna uygulayacağının ve uygulama için gereken idari yapıyı nasıl oluşturacağının belirlendiği bir süreçtir. Her bir müzakere faslının taraması bittikten sonra, komisyon üye ülkelere bir rapor sunmaktadır. Rapora göre aday ülkenin müzakerelere hazır olup olmadığı değerlendirilmekte

3 3 ve sonuç kısmında ya faslın müzakereye açılması önerilmekte; ya da bunun için tamamlanması gereken önşartlar ortaya koyulmaktadır. Tarama sürecinin sonuçlarına göre hangi müktesebat fasıllarında müzakerelere başlanacağına AB Konseyi karar vermekte ve bu fasıl Hükümetler Arası Konferans da ilan edilmektedir. Daha sonra taraflar müzakere pozisyonlarını belirlemekte ve karşılıklı olarak birbirine iletilmektedir. Söz konusu müktesebat, Katılım Müzakereleri Fasılları çerçevesinde 35 başlık altında yer almaktadır. MÜZAKERE FASILLARI )Malların Serbest Dolaşımı ) İşçilerin Serbest Dolaşımı 3) İş Kurma Hakkı ve Hizmet Sunumu Serbestisi 4) Sermayenin Serbest Dolaşımı 5) Kamu Alımları ) Şirketler Hukuku 7) Fikri Mülkiyet Hukuku ) Rekabet Politikası ) Mali Hizmetler ) Bilgi Toplumu ve Medya ) Tarım ve Kırsal Kalkınma ) Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı 3) Balıkçılık 4) Taşımacılık Politikası 5) Enerji ) Vergilendirme 7) Ekonomik ve Parasal Politika ) İstatistik ) Sosyal Politika ve İstihdam ) İşletme ve Sanayi Politikası ) TransAvrupa Şebekeleri ) Bölgesel Politika ve Yapısal Araçların Koordinasyonu 3) Yargı ve Temel Haklar 4) Adalet, Özgürlük ve Güvenlik 5) Bilim ve Araştırma ) Eğitim ve Kültür 7) Çevre ) Tüketicinin ve Sağlığın Korunması ) Gümrük Birliği 3) Dış İlişkiler 3) Dış, Güvenlik ve Savunma Politikaları 3) Mali Kontrol 33) Mali ve Bütçesel Hükümler 34) Kurumlar 35) Diğer Konular

4 4 Tarama süreci devam ederken, Haziran 'da Hükümetlerarası Konferans'ta (HAK), "Bilim ve Araştırma" faslı için müzakereler açılmış ve fasıl geçici olarak kapanmıştır. Müzakerelere açılan ilk fasıl Bilim Araştırma faslı olmakla birlikte bu güne kadar toplam 3 fasıl müzakerelere açılmıştır. Son olarak, Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı Faslının açılış kriterleri karşılanmış olup, 3 Haziran tarihindeki HAK'ta İspanya Dönem Başkanlığında fasıl müzakerelere açılmıştır. Böylece Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı Faslı ile müzakere sürecinde numaralı fasıl da açılmış bulunmaktadır. İspanya dönem başkanlığında, bu yılın ilk yarısında, Türkiye ile hedeflediği gibi 4 faslı müzakerelere açabilseydi bu bir rekor olacaktı. Çünkü hiçbir dönem başkanlığında bu sayıda fasıl görüşmelere açılmamıştı. "Eğitim ve Kültür" ve "Ekonomik ve Parasal Politika" fasılları, herhangi bir teknik açılış kriteri bulunmamasına, müzakere pozisyon belgemizi sunmamıza ve teknik olarak açılmaya hazır olmalarına rağmen, bazı üye ülkeler tarafından AB Mevzuatı ile ilgili olmayan nedenlerle engellenmektedir. Diğer taraftan, fasıl, Genel İşler ve Dış İlişkiler Konseyinin Aralık da almış olduğu karar çerçevesinde "Ek Protokolün tam olarak uygulanması şartına bağlı olarak" müzakerelere açılmamaktadır. Aynı sebeple hiçbir fasıl geçici olarak kapatılmayacaktır. Askıya alınan fasıl aşağıda sıralanmıştır. ) Malların Serbest Dolaşımı ) İş Kurma Hakkı ve Hizmet Sunumu Serbestisi 3) Mali Hizmetler 4) Tarım ve Kırsal kalkınma 5) Balıkçılık ) Taşımacılık Politikası 7) Gümrük Birliği ) Dış İlişkiler Önümüzdeki dönemde teknik açılış kriterleri yerine getirilebildiği takdirde açılması mümkün olan 3 fasıl bulunmaktadır. Bunlar "Rekabet Politikası", "Kamu Alımları", "Sosyal Politika ve İstihdam" fasıllarıdır. Gıda Güvenliği,Veterinerlik ve Bitki Sağlığı/

5 5 Müzakereye Açılan 3 Fasıl: 5) Bilim ve Araştırma (müzakerelere geçici olarak kapanmıştır) 4) Sermayenin Serbest Dolaşımı ) Şirketler Hukuku 7) Fikri Mülkiyet Hukuku ) Bilgi Toplumu ve Medya ) Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı ) Vergilendirme ) İstatistik ) İşletme ve Sanayi Politikası ) TransAvrupa Şebekeleri 7) Çevre ) Tüketicinin ve Sağlığın Korunması 3) Mali Kontrol Müzakere Pozisyonunu Vermeye Davet Edildiğimiz ve Müzakere Pozisyonlarını Sunduğumuz Fasıllar: 7) Ekonomik ve Parasal Politika ) Eğitim ve Kültür AB Konseyi'nde Onaylanıp Açılış Kriteri Belirlenen Fasıllar: ) Malların Serbest Dolaşımı 3) İş Kurma Hakkı ve Hizmet Sunumu Serbestisi 5) Kamu Alımları ) Rekabet Politikası ) Mali Hizmetler ) Tarım ve Kırsal Kalkınma ) Sosyal Politika ve İstihdam ) Gümrük Birliği AB Konseyi'nde Görüşülmesi Süren Fasıllar: ) İşçilerin Serbest Dolaşımı 3) Balıkçılık 4) Taşımacılık Politikası 5) Enerji ) Bölgesel Politika ve Yapısal Araçların Koordinasyonu 3) Yargı ve Temel Haklar 4) Adalet, Özgürlük ve Güvenlik 3) Dış İlişkiler 33) Mali ve Bütçesel Hükümler

6 Avrupa Komisyonunda Görüşülmesi Süren Fasıllar: 3) Dış, Güvenlik ve Savunma Politikaları Türkiye müzakere sürecinde 3 yılına kadar 35 müzakere başlığında üzerine düşen yasal düzenlemeleri yerine getirmeyi hedeflemektedir. Fakat yaklaşan referandum ve genel seçim, artan PKK saldırıları ve Avrupa Birliği üyelik süreci konusunda kamuoyunun desteğinin azalması gibi faktörler açıkçası bu hedefin yerine getirebileceği konusundaki şüpheleri de beraberinde getiriyor. HIRVATİSTAN IN AVRUPA BİRLİĞİ MÜZAKERE SÜRECİ Avrupa Birliği nin Batı Balkan ülkelerine yönelik politikaları kapsamında Hırvatistan ile Ekim de Stabilizasyon ve Ortaklık Anlaşması imzalanmış ve Şubat 5 te yürürlüğe girmiştir. Bu noktada 3 senesinde AB üyelik başvurusu yapan Hırvatistan'a 4 yılının Haziran ayında resmi adaylık statüsü verilmiş ve katılım müzakereleri 3 Ekim 5 tarihinde başlamıştır. Müzakerelerin başlamasından kısa bir süre önce ise sürecin kurumsal teşkilatlanmasını belirleyen Hırvatistan hükümeti Başmüzakereci Vladimir Drobnjak önderliğinde yürütülecek müzakerelerin organ bünyesinde oluşturulmasını kararlaştırmıştır. Tarama sürecinin Ekim tarihinde tamamlandığı HırvatistanAB müzakerelerinde en son Aralık tarihinde gerçekleşen Katılım Konferansı itibariyle 35 fasıldan si açılmış olup bunlardan 7 tanesi geçici olarak müzakerelere kapanmış durumdadır. Hırvatistan ın Slovenya ile yıldır çözülemeyen sınır uyuşmazlığı meselesinden dolayı müzakere süreci tıkanma noktasına gelmişti. Sonunda AB baskısıyla Slovenya, Hırvatistan ın müzakere sürecine koyduğu engeli kaldırırken Kıbrıslı Rumlar ise TürkiyeAB müzakere sürecini Fransa ve Almanya nın desteği ile engellemeye devam etmektedir. Slovenya'da gerçekleştirilen referandum sonucunda halk %5,5 lik çoğunlukla, HırvatistanSlovenya sınır anlaşmazlığı konusunu, çözmesi için uluslararası hakem kuruluna devretmesi Brüksel tarafından olumlu karşılanmıştır. Böylelikle AB üyesi olan Slovenya, Hırvatistan ın müzakere sürecine büyük bir katkı sağlamıştır.

7 7 Tam üyelik müzakerelerine aynı tarihte başlayan Hırvatistan ile Türkiye'nin AB'ye katılım sürecinde kat ettikleri yollar karşılaştırıldığında aradaki büyük farklılıklar gözden kaçmamaktadır. AB ile 'ortaklık' geçmişi 5 yıla dayanan Türkiye'nin ağır ve aksak ilerleyen katılım sürecinin aksine adaylık statüsü verilmesinin ardından yaklaşık yıl sonra üyelik müzakerelerine başlayan Hırvatistan'ın emin adımlarla ilerlediği görülmektedir. Hırvatistan Müzakereleri İlerleme Durumu 3 Müktesebat başlıklarında n Mevcut durum Başlamış Tarama Tarama Tamamlan dı Bölüm Froze n Bölüm Bölüm donmamı Açıldı ş Bölüm Kapalı. Malların // Serbest Dolaşımı //4 /7/ 5 /4/. Özgürlük /7/ Hareketi İşçi İçin // // 7 // 3. İş Kurma Hakkı ve Hizmet 5// Sunumu Serbestisi için 5// 7// // bir 4. Sermayenin Serbest Daha fazla 5// çaba gerekli 5 5//,, // Dolaşımı 5. Kamu İhale 5/7/ 5// // //3 3

8 . Şirketler // Hukuku /7/,, 7// // 7. Fikri // Mülkiyet Hukuku /3/3 7/3/ // Önemli çaba. Rekabet 5// gerekmektedi Politikası r 5// //3. Finansal /3/ Hizmetler /5/3 7// // 7. Bilgi // Toplumu ve Medya /7/4 7/7/ //. Tarım ve Önemli çaba 5// Kırsal gerekmektedi 5 Kalkınma r //,, //. Gıda Güvenliği, Veterinerlik Daha fazla // ve Bitki çaba gerekli 3 /4/,, // Sağlığı Politikası Daha fazla // 3. Balıkçılık çaba gerekli 4 /3/3,, // 4. // Taşımacılık Politikası // /4/ 5. Enerji /5/ 5 // /4/ // 7

9 . // Vergilendirm e //7,, // //3 7. Ekonomik ve // Parasal Politika /3/3 // //. Istatistik // /7/,, 7// //. Sosyal // Politika ve İstihdam /3/ // 7 //. İşletme /3/ ve Sanayi 7 Politikası /5/5 // /7/ 5. Trans //3 Avrupa Ağları //,, 7// //. Bölgesel Politika ve Önemli çaba Yapısal // gerekmektedi Araçların r Koordinasyon //,, // u Önemli çaba 3. Yargı ve // gerekmektedi Temel Haklar r //3 //3 4. Adalet, Önemli çaba // Özgürlük ve gerekmektedi 3 Güvenlik r //5,, //

10 5. Bilim ve 5// Araştırma 5//4 // //. Eğitim ve 5// Kültür 5// // // 7. Çevre Daha fazla /4/ çaba gerekli 3 //,, //. Tüketici // ve Sağlığın Korunması /7/ 7// // 7. Gümrük //3 birliği /3/4,, // // 3. Dış // İlişkiler 7 //3 7// //3 3. Dış, Güvenlik ve // Savunma 4 Politikası //, 4, //3 3. Mali Daha fazla /5/ Kontrol çaba gerekli //3 7// 33. Mali ve // Bütçesel Hükümler /4/ 7// 34. Kurumlar Hiçbir şey benimsemeye n Hiçbir şey 35. Diğer benimsemeye Sorunlar n

11 MAKEDONYA NIN MÜZAKERE SÜRECİ Makedonya Cumhuriyeti yle yapılacak olan müzakerelerin başlatılmasına yönelik hazırlık incelemeleri Haziran da tamamlanmıştır. Bununla birlikte ülkeyle Nisan tarihinde Lüksemburg da bir İstikrar ve Ortaklık anlaşması imzalamıştır. AB ile İstikrar ve Ortaklık Anlaşması imzalayan ilk ülke olan Makedonya Cumhuriyeti böylelikle hukuki ve ekonomik düzenlemelerini AB ninkilerle uyumlaştırmak, komşularıyla ticaret ve işbirliğini geliştirmek için gerekli olan yükümlülüklerini kabul etmiştir. AB, ülke hakkındaki stratejik belgesini Mart ında var olan siyasi kriz ortamında hazırlamıştır. İçeriği itibariyle belge yardım sağlanacak konu ve sektörleri, krizin kısa ve uzun dönemdeki etki ve sonuçlarını belirlemiştir. Strateji belgesi CARDS 4 programı kapsamında, döneminde AB tarafından sağlanacak yardımların çerçevesini çizmektedir. Bunların yanı sıra AB ilk askeri görevini,3 yılı Nisan ında altı aylık bir dönemle Makedonya Cumhuriyeti ne göndermiştir. Makedonya Cumhuriyeti Mart 4 te AB ye tam üyelik başvurusunda bulunmuş ve 5 te aday ülke statüsü kazanmıştır. Şubat de Katılım Ortaklığı belgesi benimsenmiştir. 3 Haziran de yapılan AB zirvesinde, Makedonya nın Yunanistan ile arasındaki isim anlaşmazlığının çözümü, AB ye katılım için bir ön koşul olarak kabul edilmiştir. AB yılında aday ülke olan Makedonya ya vizeyi kaldırmıştır. Bu ülkede yaşayan vatandaşların AB ülkelerine vizesiz seyahat edebilme olanağı sağlanmıştır. Makedonya nın müzakere süreci içinde henüz açılan bir faslı bulunmamaktadır. 4 CARDS(Community Assistance for Reconstruction,Democratisation and Stabilisation)Arnavutluk,Bosna Hersek,Hırvatistan,Yugoslavya ve Makedonya yı içeren,avrupa Birliği nin bölgeye yönelik olarak oluşturduğu İstikrar ve Ortaklık sürecine uyumu sağlamayı hedefleyen programdır.

12 REFERANSLAR