Göç ve Serbest Dolaşım Eğilimler ve Engeller. Ayşegül Yeşildağlar Ankara, Turkey

Transkript

1 Göç ve Serbest Dolaşım Eğilimler ve Engeller Ayşegül Yeşildağlar Ankara, Turkey

2 Türkiye den AB ne Göç 1961 den itibaren göçün değişen doğası 60 lar : Batı Avrupa da niteliksiz işgücü ihtiyacı İşgücü Anlaşmaları: Türkiye ile Almanya, Avusturya, Belçika, Hollanda, İsveç, Fransa Başlıca Göç Ülkeleri: Almanya, Hollanda

3 Türkiye den AB ne Göç 1973 petrol krizi sonrası işçi kabulünün durması 80 ler, 90 lar: aile birleşmesi 80 ler: yeni göç türü ;1990 ların ikinci yarısına kadar ilticaya dayalı göç: Almanya, Fransa, İngiltere, Danimarka, İsveç

4 Türkiye den AB ne Göç AB üyesi ülkelerdeki Türk nüfus yapısında aşağıdaki faktörlere bağlı farklılıklar: göç alan ülkeye ilk giden göçmenlerin özellikleri göç alan ülkenin özellikleri (kültür, politik eğilimler, cazibe unsurları vb.) Çeşitli üye ülkelerden örnekler

5 Son Durum ve Eğilimler Avrupa da 3 milyon Türk: milyon Almanya da, Almanya ya göç oranı % 76 Türkiye den AB ne giderek azalan göç (işçi dövizlerine de yansıdığı gibi : 2004 ten itibaren en düşük düzey, GSMH nın % 0.2 si) 2004 itibariyle iltica talep edenler: (2000 deki oranın 1/3 ü)

6 Neden? Türkiye deki ekonomik koşullarda gelişme AB deki göçmenler arasında yüksek rekabet: İngiltere de en yüksek istihdam oranı % 84 ile Katılım Ülkeleri K10 göçmenlerinde (İngiltere doğumlulardan 9% fazla), devlet yardımlarına çok düşük talep (2.4%), ortalamanın üstünde çalışma saatleri (haftada 42 saate karşı 46 saat)

7 Neden? Göç alan ülkelerde giderek artan kısıtlayıcı göç politikaları: İngiltere den örnekler Üye ülkelerde artan ırkçılık ve göç karşıtlığı: Üye ülkelerden örnekler

8 Geleceğe Yönelik Tahminler Çoğunlukla aile birleşmesi Göç hareketlerinde AT Adalet Divanı içtihatlarının etkisi: Örnekler: İngiltere de çocuk bakıcıları, kendi işini kuranlar Daha fazla oranda yüksek nitelikli, daha az ekonomik ve politik

9 AB Üyeliğinin Göçe Etkisi Araştırmalar: Türkiye nin AB ne muhtemel katılımı yoğun göç hareketine neden olmayacak (Türkiye ve AB: Türkiye nin AB üyeliğinin göç hareketlerine muhtemel etkisi, Ondrej Glazar/Wadim Strielkowski, 2009)

10 AB Üyeliğinin Göçe Etkisi GSMH büyüme oranları, istihdam oranları ve işçilerin serbest dolaşımı değişkenlerini baz alan gerçekçi, iyimser ve kötümser tüm senaryolarda söz konusu değişkenlerin göç hareketlerine etkisinin önemsiz olduğu Türk ekonomisindeki ciddi bir durgunluk, ciddi bir politik kriz (Kıbrıs, kürt), kadın haklarındaki kayda değer değişiklik veya AB sürecinin sona ermesi gibi gelişmelerin gelecek göç hareketlerine muhtemel etkisi

11 Genişlemelerin Göçe Etkisi Gerek güney (Yunanistan, İspanya, Portekiz), gerekse doğu (Katılım Ülkeleri-K8) genişlemesinde önemsiz

12 Genişlemelerin Göçe Etkisi Yunanlı 1987 ( ) 1997 ( ) İspanyol 1986 ( ) 1997 ( ) Portekizli 1986 ( ) 1997 ( ) İngiltere ye 2004 ten itibaren 1 milyon K8 ülkeleri göçmenleri gelmiş ve gelenlerin yarısı ayrılmıştır.

13 Çıkarım Dolaşıma engeller azaldıkça uzun vadede kalıcı göç de azalmaktadır

14 Kişilerin Serbest Dolaşımı AB deki 4 dolaşımın en başarısızı AT Divan Kararlarının olumlu etkisi Yoğun göç endişesi nedeniyle Türkiye nin önündeki engellerin daha fazla olması

15 Türkiye-AB Müzakere Süreci Serbest dolaşımla ilgili kaygılar nedeniyle AB nin serbest dolaşım müzakere başlığında daha az talepkar olması

16 Tarama Sürecinin Sonucu Türkiye nin uyum düzeyi tatminkardır, özellikle AB vatandaşlarının Türk iş piyasasına girişlerini kolaylaştıracak düzenlemeler gereklidir Sosyal güvenlik sistemlerinin eşgüdümüne dair Tüzük, üyelikle birlikte yürürlüğe girecek olduğu için bu alanda ilave bir düzenlemeye ihtiyaç yoktur, sosyal güvenlik reformu sürmelidir

17 Tarama Sürecinin Sonucu Faslın müzakereye açılması tavsiye edilebilirse de istihdam piyasasına giriş, müzakerelerin ileri aşamasında ele alınabilir, Komisyon bu aşamada gözden geçirilmiş bir müzakere pozisyonu taslağı sunacaktır Ulusal sağlık sigortası kartı uygulaması mümkün olan en kısa sürede başlamalıdır

18 Türkiye nin Pozisyonu AB vatandaşları için esnek bir çalışma izni sistemi getirilmiştir. Tam uyum tam üyelikle birlikte sağlanacaktır Sendika üyeliği için Türk vatandaşı olma koşulunun kaldırılması planlanmaktadır 98/49 sayılı Direktife uyum çalışmaları sürmektedir

19 Türkiye nin Pozisyonu İŞKUR un Avrupa İstihdam Ağına katılımını teminen kurumsal kapasitesi artırılacaktır Coğrafi ve mesleki hareketlilik için gerekli yapıların kurulması: İŞKUR un 43 merkezinde mevcut Meslek Danışma Merkezleri yaygınlaştırılacaktır

20 Türkiye nin Pozisyonu 1408/71 sayılı Sosyal Güvenlik Tüzüğündeki tüm sosyal güvenlik kollarının uygulanması: Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda aile yardımları dışındaki tüm sigorta kolları uygulanacaktır, işsizlik sigortası sadece hizmet akdi ile çalışanlara uygulanacaktır Ulusal sağlık sigortası kartı ile ilgili çalışmalar yakın gelecekte tamamlanacaktır