EVLİYA ÇELEBİYE GÖRE YANYA CAMİLERİ

Transkript

1 EVLİYA ÇELEBİYE GÖRE YANYA CAMİLERİ BAKİ SARISAKAL

2 Evliya ÇELEBİ YE GÖRE YANYA CAMİLERİ Yanya Câmileri: Büyük Hisar da dört adet mihrap vardır. Hepsinden mükellefi ve mükemmeli Selâtîn Câmii benzeri, cemaati çok, ibret verici, görülmeğe değer olanı kale içindeki Koca Kaplan Paşa Câmii dir. Şirin, aydınlık, süslü, sanat eseri bir Câmidir. Benzeri Hersek diyarındaki Taşlıca şehrinde bulunan Hüseyin Paşa Câmii dir. O, alçak yapılıdır, bu ise yüksek bir yalçın kaya üzerinde cennet köşkü gibi cihanı seyreden bir Câmidir. Gölün tamamı ve bütün sahra ayaklar altında gibi görülür. Câmiin bütün kubbeleri mavi kurşun ile örtülüdür., Arslan (veya Kaplan) Paşa Câmii: Kalenin kuzey tarafındaki sütun gibi yüksek bir kayanın üzerinde iç açıcı nurlu bir Câmidir. Hiçbir şehirde bunun üzerine bir Câmi yoktur. Dört duvar üzerine oturtulan kubbesi oldukça yüksektir. Bu Caminin uzunluğu ve eni yüz elli ayaktır. Dört yanındaki pencerelerinin camları billur, necef ve morandır. içinde döşeli halıları ibrişimden dokunmuştur. Sanat eseri bir minberi vardır. Bir kemer üzerine usta mühendisi öyle oturtmuş ki minber sanki asılı durmaktadır. Altında birkaç kişi namaz kılabilir. Minaresi seksen beş basamak yüksekliğindedir. Ben bu minareye çıkıp şehrin şeklini ve büyüklüğünü bir tabaka kağıda resmettim. Minarenin şerefesinden tepe külahına kadar on beş basamak daha vardır. Elhâsıl gayet sanat eseri bir minareli Câmidir. Kıble kapısı üzerinde Celi yazı ile yazılmış tarihi şöyledir: Hûş-ı saadet ana ki kim oldı mücâhid hayra İde tâ anı Hüdâ devlet dârına sezâ Göricek itmâmını hâtıf didi tarihini Pâyidâr ola bu bünyâd-ı şerîf a'lâ (sene 1027) Yanya Arslan Bey Camisi

3 Dış kubbelerinin üç tarafı çepeçevre mermer sütunlar üzerine oturtulmuştur. Selâtin Câmii benzeri küçük kubbelerinin üzerlerinde altın âlemleri bulunur. Avlusunun ortası mermer döşeli olmayıp yeşil kadife gibi çimendir. Arslan Bey Camisi Mezarlığı Avlusunun kuzey ve yıldız taraflarında göle bakan sofalar var ki aşağısı yüz arşın yüksekliğe varır. Bu sofalar da cihanı seyreden mesire yerleridir. Bütün ahbap, yârân ve dostlar bu sofalarda toplanıp, dinlenip, Arapça ve Acemce ilim sohbetleri ederler. Caminin bu avlusunda Şahin Bey, Pehlivan Paşa ve Bibr Paşa nın ehli ile Arslan Paşa nın kendisi ve çocukları ile yakınlarının kabirleri bulunmaktadır. Büyük avlunun aşağısındaki küçük avluda kırk odalı Arslan Paşa Medresesi vardır ki tamamen kiremit örtülüdür.

4 Bu odaların batı tarafında kayalar üzerinde göle bakan (Bibr Paşayı Girid e memur etmeğe gelen Defterdarzâde kapucubaşı) Mustafa Beyefendimizin yüksek bir köşkü vardır ki bunun yapılışına dair yazdığım tarih şöyledir: Kasr-ı hovarnak didiler ihvân Evliyâ didi elâ kasr-ı hûbân (sene 1081) Diğer bir tarih : Evliyâ gördükde târihin didi Ey beğim kasr-ı bülend oldı temâm. (sene 1081) Hakikaten cihanı seyreden yüksek kasırdır ki aşağıda göl içinde şenlikler eden yüz binlerce çeşit balıklar seyredilir. Bu avlunun yine göle bakan bir köşesinde Koca Gâzi Arslan Paşa bir aş evi yaptırmış ki bütün fakir, zengin, genç, yaşlı herkese sabah akşam nimeti boldur. Her Cuma gecesi kırk, elli yerde nefis yemeklerle Muhammet sofrası kurarlar. Yemekten sonra açlıklarını gidermiş olanlar Arslan Paşa için hayır dua ile Fatiha-i Şerîfe okurlar. Zira büyük vakıftır. Sultan Beyazıd Veli'nin Fethiye Câmii: Kaplan Paşa Câmii nden kıble tarafına gidip mahalleler içinde beş yüz adım ileridedir. Dört köşe tavanlı, tamamen kiremit örtülü, kâgir minareli, eski bir mabettir. Eskiden Kilise imiş. Bu dahi yalçın kaya üzerinde, kalenin bir köşesinde aydınlık bir camidir. Uzunluğu yüz ayaktır. Eni altmış ayaktır. Mescitleri: Hepsi yedi adet mahalle mescitleridir. Kale kapısının iç yüzünde Ali Paşa Mescidinin cemaati çoktur, Ayrıca Mehmed Kethüdâ Mescidi de ünlüdür. Benim bu dört adet mihrap hakkında bilgim oldu, diğerleri hakkında bilgim olmadı. Bu kalede asla dükkân, hamam, çeşme ve han yoktur. Bu Yanya şehri varoşu içinde hepsi on sekiz adet mihrap vardır. Başta geleni bol cemaate sahip olan çarşı ortasındaki Hünkâr Câmii dir. Kâgir minareli, baştan başa kiremitli, avlusu küçük, eski yapı bir Câmidir. Avlusunda Pîr Paşa'nın ceddi Gâzi Zülfikâr Bey bir kubbe içinde medfundur. Namazgâh semtinde Mustafa Efendi Câmii avlusunun sol tarafında, namazgâhı kırk beş adet servi ağaçları ile bezenmiş olup, gayet çimenlik ve lâlezâr, ilim sahiplerinin toplandığı bir mesire yeridir. Şehir üzerinde, yüksek bir yerdedir. Yanya Veli Camisi

5 Yanya Arslan Bey Camisi Buradan her yer görülür. Behram Paşa Câmii ferahtır. Ali Ağa Câmii eski bir yapıdır. İskopya Mahallesi'nde Bâli Bey Câmii ferahtır. Şab Şâdân Mahallesi'nde İlyas Efendi Câmii süslü bir Câmidir. Çok masraf ile yapıldığından ruhaniyyeti vardır. Hayır sahibi İlyas Efendi Câmii'nin solunda, kendi odaları içinde medfundur. Câmiin kıble kapısının üst kitabesinde şu tarih yazılıdır: Kad büniye hâze'l-câmi' fi sebîlillâh Yusuf bin Kılıç Arslan fi sene tis'in ve tis'amie. Yusuf Ağa Câmii son derece ferah ve iç açıcıdır. Meşhur ve mamur câmiler bunlardır. Bunlardan başka on iki adet mahalle mescitleri vardır.