TÜRKİYEDE KİMYA ENDÜSTRİSİ

Transkript

1 ALİ UZUN FEN BİLİMLERİ ÖĞRETMENİ TÜRKİYEDE KİMYA ENDÜSTRİSİ Yaşadığınız ortamı incelediğinizde kullandığınız pek çok malzemenin kimya endüstrisi sayesinde üretildiğini görürsünüz. Duvarlarda, kapılarda kullanılan boyalardan, mutfakta kullanılan plastik kaplara; temizlik için kullanılan deterjanlardan, diş fırçalarken kullanılan macuna kadar pek çok madde kimya endüstrisinin bir parçasıdır. Acaba bu maddelerin yapımında kullanılan kimyasalların hepsi ülkemizde mi üretiliyor? İthal edilen kimyasallar da var mıdır? Ülkemizde üretilip ihraç edilen kimyasal ürünler olduğu gibi ithal edilen ürünler de vardır. Aşağıdaki tablolarda yıllarına ait ihracat, ithalat bilgileri verilmiştir. Bunları inceleyerek ülkemizin ağırlıklı olarak ithal ve ihraç ettiği ürünleri belirleyiniz. Bunları karşılaştırarak kimya endüstrisinin nasıl bir işleyişe sahip olduğunu kavramaya çalışınız. TÜRKİYE DE KİMYA ENDÜSTRİSİ Türkiye de Kimya Endüstrisinin İşleyişi Kimya endüstrisi ağırlıklı olarak sabun, deterjan, gübre, ilaç, kozmetik, çimento, boya, cam, seramik, elyaf gibi ürünlerin üretiminin gerçekleştirildiği işletmelerden oluşmaktadır. Acaba Türkiye de kimya endüstrisi nasıl bir işleyişe sahiptir? Eczacılık Ürünleri Temizlik Ürünleri Çimento 2013 yılı kimya ihracatına baktığınızda ilk sırada yer alan ürünlerin mineral yakıtlar, yağlar, plastik ve plastikten yapılmış eşyalar, kauçuk ve kauçuktan eşyalar, inorganik kimyasallar ve sabunlar olduğunu görebilirsiniz yılı kimya ithalatına baktığınızda, ilk sırada yer alan ürünlerin ihracattaki sıralamaya benzer şekilde, mineral yakıtlar ve yağlar ile plastik ve plastikten mamul eşyalar olduğunu, bunları organik kimyasallar ile eczacılık ürünlerinin takip ettiğini görebilirsiniz.

2 ALİ UZUN FEN BİLİMLERİ ÖĞRETMENİ Türkiye de ihracat ürünleri / FEN KUŞAĞI Türkiye plastik sektörü, Almanya ve İtalya nın ardından Avrupa nın en büyük üçüncü sektörü olup yılda yaklaşık 7,2 milyon ton / 30 milyar ABD doları üretim gerçekleştirmektedir. Türkiye de ithalat ürünleri Türkiye, ayrıca gübre talebinde dünyada 10. sırada yer almaktadır. Geçmişten Günümüze Türkiye de Kimya Endüstrisi Cumhuriyetin ilk yıllarında iğneden ipliğe, at nalından kâğıda, pek çok ürünü ithal eden ülkemiz kimyasal maddeleri de dışarıdan alıyordu. Acaba o yıllardan günümüze kadar ülkemizdeki kimya endüstrisi nasıl bir gelişim göstermiştir? Türkiye nin dış ticaretinde ithalatın oranı, ihracattan fazladır. Bu nedenle ülkemizin ticarette giderleri gelirlerinden daha fazladır. Cumhuriyetin ilanından sonra ülkemizdeki kollarının geliştirilmesi için çalışmalar yapılmıştır. Örneğin 1927 yılında ulusal nin canlandırılması amacıyla gümrük, vergi, ulaşım ve ham madde temin birtakım kolaylıklar getirilmiştir yıllarında Birinci Beş Yıllık Sanayileşme Planı hazırlanmıştır. Bu plan doğrultusunda ülkenin çeşitli yerlerinde şeker, dokuma, maden, selüloz ve seramik fabrikalarının kurulması plana bağlanmıştır. İthalatta en fazla pay sektörüne aittir. Kullanılan ham maddelerin %70 i ithal edilirken %30 u ülkemizde üretilmektedir. Sanayi alanında ihracat her geçen gün artmaktadır.

3 / FEN KUŞAĞI 1950 lerden Sonrası Sanayi Gelişimi Yapay gübre ile çeşitli kimyasal madde asitlerinin üretimi de 1970 lerden sonra önemli bir gelişme göstermiştir lerden sonra ise ulaşım olanaklarının gelişmesi, nüfusun artarak kırsal kesimden şehirlere göç eden iş gücü potansiyeli, özel sektörün ye yatırım yapması gibi etkenler nin gelişmesini ve çeşitlenmesini sağlamıştır. İzmit teki klor ve kostik soda fabrikası; Karabük te asit, sülfürik, amonyum, sülfat, naftalin üreten kuruluşlar; Bandırma daki sülfürik asit ve borik asit fabrikaları bunlara örnek verilebilir yılında İzmit te kurulan rafineri LPG, motorin, fuel oil, jet yakıtı, gaz yağı üretmeye başlamış ve üretimin bir kısmını da ihraç etmiştir. İzmit Klor fabrikası Kostik soda fabrikası Bandırma Borik asit farbrikaları Sülfürik asit fabrikaları Karabük Asidik ürünler ve naftalin üreten kuruluşlar İzmit Petrol Rafinerisi 1980 den sonra şehirlerin çevresinde küçük siteleri açılmıştır. İlaç sine ait olanlar İstanbul ve yakın çevresinde toplanmıştır. Boya si ise İstanbul, İzmir, Mersin dedir. Bu dönemde ihracat ve ithalat gelişmiş tekstil, otomotiv, petrol ürünleri gibi pek çok alanda üretim artmıştır. İzmit teki rafineri dışında İzmir Aliağa da, Mersin Ataş ta, Batman ve Kırıkkale deki rafineriler, ülkemizde plastik, lastik ve sentetik eşya üretimini arttırmıştır. İstanbul İlaç Boya İzmir Boya Mersin Boya Kimya Endüstrisindeki Meslek Dalları Kimyagerlik, maddelerin kimyasal nitelikleri, molekül yapıları ve her cins kimyasal örneğin analizi konusunda çalışmalar yapan meslek dalıdır. İzmir Petrol Rafinerisi Kimyagerler; ilaç, deterjan, içecek, gübre, boyar madde gibi güncel hayatta yaygın olarak kullanılan tüketim malzemelerinin sentezini gerçekleştirirler. Kimya mühendisliği, maddelerin kimyasal yapılarının, enerji içeriklerinin veya fiziksel hâllerinin değişime uğradığı aşamaların geliştirilmesi ve uygulanması ile ilgilenen çok yönlü bir mühendislik dalıdır. Kimya mühendisleri, kimyagerlerin çalışmalarını ekonomik ve büyük ölçülerde ürünlere dönüştürmek için gerekli üretim süreçlerini ve fabrikaları tasarlar. Bunu yaparken fizik, kimya ve matematik bilgilerini kullanırlar.

4 / FEN KUŞAĞI Kimya teknisyenleri; her türlü kimyasal ham maddenin üretimi, kalite kontrolü ve analizinde araştırma- geliştirme laboratuvarlarında kimya mühendislerinin ve kimyagerlerin denetimi altında çalışan kişilere verilen unvandır. Kimya teknisyeni dışında kimya endüstrisi alanında çalışan pek çok teknisyen vardır. Proses, petrokimya, rafineri, boya, lastik, deri teknisyenleri bunlardan bazılarıdır. NANO TEKNOLOJİ Nanoteknolojik su ve kir tutmayan kumaş Nanoteknoloji, kimya endüstrisinin gelişmesine ve bu alanda ürünlerin oluşturulmasına hizmet veren önemli bir alandır. Günümüzde nanoteknoloji ile ilgili çalışmalar çeşitli meslek dallarının altında yer almaktadır. Ancak gelecekte nanoteknoloji ile ilgili farklı meslek dalları ortaya çıkabilir. Nanoteknoloji ürünü bir krem Nanoteknoloji ürünü eldiven

5 Uygulamanın tam sürüm bedeli 7 TL dir.