BÖLÜM 6. ASFALT BETONU KAPLAMALARDA MEYDANA GELEN BOZULMALAR, NEDENLERİ VE İYİLEŞTİRİLMELERİ 6.1. Giriş Her çeşit kaplamada; -trafik etkisi -iklim

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "BÖLÜM 6. ASFALT BETONU KAPLAMALARDA MEYDANA GELEN BOZULMALAR, NEDENLERİ VE İYİLEŞTİRİLMELERİ 6.1. Giriş Her çeşit kaplamada; -trafik etkisi -iklim"

Yağmur Baydar
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 BÖLÜM 6. ASFALT BETONU KAPLAMALARDA MEYDANA GELEN BOZULMALAR, NEDENLERİ VE İYİLEŞTİRİLMELERİ 6.1. Giriş Her çeşit kaplamada; -trafik etkisi -iklim şartları - don etkisi - yol inşaatının uygun olmayan mevsimde yapılması - kullanılan malzemenin uygun nitelikte olmaması - drenaj yetersizliği - zayıf zemin tabakası - üstyapı mukavemetinin düşük olması - bakım işlemlerinin çok geç yapılması veya ertelenmesi gibi etkenlerden dolayı bozulmalar meydana gelir.

2 6.2 Asfalt Betonu Kaplamalardaki Bozulmaların Tanınması A- Bu Bozulmaların Genel Nedenleri - Temel, alttemel ve taban zemininin taşıma gücü yetersizliği (hatalı projelendirme, drenaj yetersizliği), şişmesi ve büzülmesi - Trafiğin bozucu etkileri - İklim koşulları - Asfalt betonunun özellikleri

3 B- Asfalt Betonunun Kendi Özellikleri Nedeniyle Oluşan Bozulmalar 1-Kötü malzeme kullanılması -İyi seçilmemiş veya iyi kontrol edilmemiş granülometri -Karışımda yüksek oranda yuvarlak malzeme kullanılması -Çürük agrega kullanılması -Kirli agrega kullanılması -Çabuk cilalanan agrega kullanılması

4 2- Asfalt betonu karışımının hatalı hazırlanması -Asfalt yüzdesinin hatalı olması -Filler yüzdesinin hatalı olması -Granülometrinin bozuk olması -Yetersiz karıştırma -Yetersiz sıcaklık kontrolü

5 3- Asfalt betonu kaplama yapımının hatalı olması -Yetersiz sıkıştırma -Aşırı sıkıştırma -Serme-sıkıştırma sıcaklığının düşük olması -Yapım sırasında meydana gelen segregasyon -Astar veya yapıştırma tabakasının gerekli özenle yapılmaması

6 6.3. Bozulma Çeşitleri Asfalt betonu kaplamalarda meydana gelen bozulmaları aşağıdaki gruplar altında toplamak mümkündür: 1- Şekil değiştirmeler 2- Çatlamalar 3- Ayrışmalar (yol yüzeyinde deformasyona neden olan bozulmalar) 4- Malzemeden dolayı oluşan bozulmalar

7 1. Şekil Değiştirmeler Şekil değiştirmeler, kaplama yüzeyinin normal şekline ve kotuna göre değişmesidir. Bunlar alt tabakaların ve beton asfalt kaplamasının stabilitesinin yetersizliğinin bir sonucudur ve beton asfalt karışımının stabilitesi onun yük altındaki deformasyonunun direncidir. Stabilitenin yüksek olması toplam deformasyonun az olmasına, stabilitenin düşük olması ise deformasyonun yüksek olmasına neden olur. Yüksek stabilite ancak düzgün bir granülometrik bir dağılım, pürüzlü, köşeli agregalar, iyi bir sıkıştırma ile sağlanır.

8 a-) Düz Olmayan (Bozuk) Kaplama Yüzeyi: Kaplama yüzeyinde yavaş yavaş ortaya çıkar ve alttemel ve temelin oturması ile de artar. b-) Kaplamanın Çökmesi: Genellikle karayolunun köprülerle birleştiği yerlerde meydana gelen çökmeler, trafik güvenliğini ve sürüş kontrolünü azaltır.

9 c-) Tekerlek İzi Oluşumu: Tekerlek izleri üstyapıyı oluşturan tabakaların tamamında ya da sadece bitümlü tabakada meydana gelen şekil değiştirmeler olup küçük veya büyük yarıçaplarda oluşurlar.

11 d-) Yolun Ondüle Hale Gelmesi : Bu tür bozulma yolun gidiş yönüne göre dik yönde birbirine paralel dalgalanmalardan oluşur.

12 2. Çatlamalar Çatlamalar çok çeşitli şekilde meydana gelirler. Bunlar geçici bir şekilde doldurulabildiği gibi onarımları da yapılabilir. Beton asfalt yollarda oluşan çatlamalar genellikle iki grup altında incelenir. Bunlar: -Trafik etkisi altındaki çatlamalar: Ağır dingil yüklerinin birkaç defa ya da çok sayıda geçmesi sonucu oluşurlar ki bunlar yorulma çatlakları olarak ta adlandırılabilir. -Trafik etkisine bağlı olmayan çatlamalar: Isı ve sıcaklık değişimi gibi çevre etkilerine ve hava şartlarına bağlı olarak oluşan çatlaklardır.

13 a-) Kılcal Çatlaklar:1-2 mm genişliğinde örümcek ağı biçiminde olup aşınma tabakasının özellikle tekerleğin temas ettiği kısımlarında daha çok görülürler.

15 b-) Kenar Çatlakları: Genellikle, kaplama kenarında meydana gelen çatlaklardır

16 c-) Ek Yerlerinde Meydana Gelen Çatlaklar: Kaplama ile banketin aralarındaki bağlantının kesilmesi ve birlikte çalışmamasından oluşurlar. d-) Enlemesine Çatlaklar: Kaplamanın bir kenarından diğer bir kenarına doğru boydan boya görülürler. Çatlaklar arası mesafeler yaklaşık olarak eşittir.

20 e-) Timsah Sırtı Çatlaklar: Bu çatlamalar görünüş itibariyle timsah sırtını anımsatan bir formda oluşurlar.

21 Timsah sırtı çatlak başlangıç aşaması

23 f-) Büzülme Çatlakları:Görünüş olarak birbiri ile bağlantılı, keskin köşeli büyük bloklar halindeki çatlaklardır.

24 g-) Yansıma Çatlakları Bozulmuş bir kaplama üzerine takviye tabakası olarak yeniden bir kaplama yapıldığında alt kaplamadaki çatlakların zamanla yüzeye yansımasıyla oluşur.

25 h- Kayma Çatlakları: Çok sık olarak araç frenlerine maruz kalan yollarda fren kuvvetleri etkisi ile daire yayı biçiminde oluşan çatlaklardır.

26 3. Ayrışmalar (Yol Yüzeyinde Deformasyona Neden Olan Bozulmalar) Bunlar, kaplama yüzeyinin orijinalliğinin bozulması şeklinde oluşan bozulmalardır. İklim ve trafiğin mekanik etkileri sonucu agrega danelerinin kaplamadan koparak ayrılması şeklinde de tanımlanabilir.

27 a-) Soyulmalar:Aşınma tabakası zamanla trafiğin ve hava şartlarının etkisi ile aşınarak kalınlığını kaybeder.

29 b-) Kabarmalar: Yol tabanındaki veya üstyapının herhangi bir kısmında genişlemeler nedeniyle kaplamada yukarı doğru oluşan şekil değişiklikleridir.

30 c-) Çukurlaşmalar:Küçük çukurlar kaplamanın çatlamasına paralel yerel dağılmalar nedeniyle zamanla parçalanarak binder ve temel tabakalarına kadar çukur oluşmasına neden olurlar.

32 d-) Kopma ve Sökülmeler:Kaplama ortasında veya kenarlarında aşınma tabakasının çok ince olması, tabakalar arası aderansı sağlayacak yapıştırıcının yetersiz olması ve karışımın uygun olmamasından dolayı kopmalar görülür.

33 4. Malzemeden Dolayı Oluşan Bozulmalar Bitümlü kaplamalardaki bozukluklar, doğal etkiler ve yol tabanının yetersizliğinden oluşabileceği gibi kaplamayı meydana getiren malzeme özelliklerinden ve bileşim oranlarının uygunsuzluğundan da oluşabilir.

34 a-) Terlemeler (Kusma) Terleme, her türlü asfalt karışımlarının içerdikleri bitümün yukarı doğru hareket ederek yol yüzeyi üzerinde ince bir zar tabakası oluşturmasıdır.

35 Terleme (Kusma)

36 b-) Agreganın Cilalanması Kullanılan agreganın yumuşak olması, trafik etkisiyle agreganın yüzey pürüzlülüğünün azalması veya pürüzsüz yüzeye sahip agregalar arası adezyonun azalması cilalanmaya neden olur. Agreganın cilalanması (5 yıl sonunda)

37 c-) Agreganın Soyulması Bu durum genelde sathi kaplamalı yollarda agreganın trafik etkisi ile asfalttan kopması olayıdır.

38 Esnek Üstyapılarda Oluşan Bozulmaların İyileştirilmesi Genellikle esnek üstyapılar, 20 yıllık bir süre için projelendirilir ve yolda görülen genel bozuklukların her kış mevsimi sonunda onarımı dışında, birtakım işlemler yapılır. Bunlar: -İlk 5 yıldan sonra küçük onarımlar ve yüzey kaplaması gerekebilir Yılda, yol yüzeyinin büyük bir olasılıkla yenilenmesi ve pürüzlendirilmesi gerekecektir. Çünkü yolda tekerlek izleri oluşmuş, kayma sürtünme katsayısı düşmüş olacak, yolda çökme ve kopmalar oluşacaktır.

39 -Bir 5 yıl daha geçince, ilk 5 yıldaki gibi yüzey yapısını yeniden düzeltmek gerekecektir. -20 yıl sonra yol, tasarım ömrünün sonuna geleceğinden yapının yeni bir üstyapı ile takviyesi, temelin tekrarlanan trafik yükleri ile zayıfladığı ve tekerlek izlerinde 10 mm yi aşan yapısal çöküntülerin oluşmasıyla bunun anlaşıldığı yerlerde yeniden temel yapılmalıdır.

Benzer belgeler

BSK Kaplamalı Yollarda Bozulmalar P R O F. D R. M U S T A F A K A R A Ş A H İ N

BSK Kaplamalı Yollarda Bozulmalar P R O F. D R. M U S T A F A K A R A Ş A H İ N Çatlaklar Yorulma çatlağı Blok kırılma Kenar kırılması Boyuna kırılma (tekerlek izinde) Boyuna kırılma (tekerlek izi dışında)