ASİTLER- BAZLAR. Suyun kendi kendine iyonlaşmasına Suyun Otonizasyonu - Otoprotoliz adı verilir. Suda oluşan H + sadece protondur.

Transkript

1 ASİTLER- BAZLAR SUYUN OTONİZASYONU: Suyun kendi kendine iyonlaşmasına Suyun Otonizasyonu - Otoprotoliz adı verilir. Suda oluşan H + sadece protondur. H 2 O (S) H + (suda) + OH - (Suda) H 2 O (S) + H + (suda) H 2 O (s) + H 2 O (s) H 3 O + (suda) H 3 O + (suda) + OH - (suda) Su az da olsa elektrik akımını iletmektedir. K su = [H 3 O + ] [OH - ] K su = [H + ] [OH - ] 25 o C de => K su = Su iyonlaşması endotermiktir. Sıcaklık artarsa (T ) K su değeri artar. (K su ) Saf suda => [H + ] = [OH - ] = [H + ] ph [OH - ] poh

2 ASİTLER [H + ] > [OH - ] ph < poh [H + ] > 10-7 ph < 7 [OH - ] < 10-7 poh > 7 BAZLAR [OH - ] > [H + ] poh < ph [OH - ] > 10-7 poh < 7 [H + ] < 10-7 ph > 7 ph ve poh KAVRAMI ph = -log [H + ] poh = -log [OH - ] ph + poh =14 Bir asit çözeltisinde; [H + ] derişimi artarsa => [OH - ] derişimi azalır. poh artar. ph azalır.

3 Bir baz çözeltisinde; [OH - ] derişimi artarsa => [H + ] derişimi azalır. ph artar poh azalır ASİT VE BAZ TANIMI 1. ARRHENİUS ASİT BAZ TANIMI: Yapısında H içeren ve suda çözündüğünde ortama H + iyonu veren maddelere ASİT denir. Yapısında OH - grubu bulunan ve suda çözündüğünde ortama OH - grubu veren maddelere BAZ denir. ÖRNEK: HCl (s) Asit H 2 o H + (suda) + Cl - (suda) Ca(OH) 2(k) H 2 o Ca +2 (suda) + 2OH - (suda) Arrhenius CO 2 ; SO 2 ; NH 3 ; Na 2 O gibi maddelerin asitliğini bazlığını açıklamada yetersiz kalmıştır. 2. BRONSTED LOWRY ASİT BAZ TANIMI: PROTON (H + ) veren maddelere ASİT PROTON (H + ) veren maddelere BAZ denir.

4 KONJUGE ASİT BAZ ÇİFTİ: ÖRNEK: NH 3 + H 2 O NH OH - Baz1 Asit2 Asit1 Baz2 Konjuge asit baz çifti ; NH 3 ; NH 4 H 2 O ; OH - EŞLENİK ASİT BAZ KUVVETİ: Kuvvetli bir asidin eşlenik bazı daima zayıftır. HNO 3 + OH - NO H 2 O Asit1 Baz2 Baz1 Asit2 (kuvvetli) (kuvvetli) (zayıf) (zayıf) LEWİS ASİT BAZ TANIMI: e - çifti verebilen maddelere BAZ e - çifti alabilen maddelere ASİT denir. e - alan asittir. e - veren bazdır.

5 H + iyonuda bir LEWİS asididir. Kovalent bağ oluşturmak üzere bir e - çifti alabilir.

6 ASİTLERİN ÖZELLİKLERİ 1. Tadları ekşidir. 2. Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir. Sulu HCl Sıvı HCl iletmez 3. Bazlarla nötrleşme tepkimesi verir. Ekzotermiktir. HCl + NaOH NaCl + H 2 O 4. Turnusol kağıdı Kırmızı Metil oranj Kırmızı Fenolftalein Renksiz 5. 1A 2A GRUBU metalleri ile tepkimeye girerek ; değerliğinin yarısı kadar H 2 gazı açığa çıkar. Na + HNO 3 NaNO 3 + 1\2 H 2 (g) Mg + H 2 SO 4 MgSO 4 + H 2(g) Al + 3HCl AlCl 3 + 3\2 H 2(g) 6. YARI SOY METAL SOY METAL Cu Au Hg Pt Ag Yarı soy metaller oksijensiz asitlerle tepkime vermez. (HCl ; HBr ) Cu + HCl Tepkime yok. UYARI: Soy metallerin oksitleri ; oksijensiz asitlerle tepkime verir. CuO + 2HCl CuCl 2 + H 2 O Yarı soy metaller ; Cu + (HNO 3 ) derişik NO 2(g)

7 Cu + (HNO 3 ) seyreltik NO (g) Cu + (H 2 SO 4 ) derişik SO 2(g) açığa çıkartırlar. Soy metaller Kral Suyu (HCl + HNO 3 ) hariç asitlerle tepkime vermez. 7. Karbonatlı bileşikler asitlerle tepkimesinden CO 2(g) açığa çıkarır. CaCO HCl (suda) CaCl 2 + CO 2(g) + H 2 O 8. Asitlerin tesir değerliği suya verdiği H + iyonu sayısıdır. ASİT td HCl 1 H 2 SO 4 2 H 3 PO 4 3 H 4 P 2 O 7 4 CH 3 COOH 1 COOH 2 COOH ASİTLERİN KUVVETLİLİĞİ: Kuvvetli Asitler: Suda tamamen iyonlaşır. Elektrik iletkenliği yüksektir. Tepkime tek yönlüdür. HCl H + (suda) + Cl - (suda) İyonlaşma yüzdesi % 100 dür.

8 ZAYIF ASİTLER: Suda kısmen iyonlaşır. İletkenlikleri azdır. Hem iyonik hem moleküler çözünür. Tepkime çift yönlüdür. CH 3 COOH CH 3 COO - + H + %100 iyonlaşmazlar. 25 o C de hesaplanan K A değerleri vardır. ORGANİK ASİTLERİN HEPSİ ZAYIFTIR. Karbon sayısı arttıkça kuvvetlik azalır. HCOOH > CH 3 COOH > C 2 H 5 -COOH. Formik asit Karınca asidi en kuvvetli HALOJEN ASİTLERİNDE : Asitlik kuvveti artar. HF < HCl < HBr < HI Bağ kuvveti artar. En zayıf asit (F elektronegatifliği en yüksek H + İyonu kolay ayrılamaz.) F - > Cl - > Br - > I - (eşlenik bazların kuvveti)

9 Aynı Halojenli Farklı Oksi Asitlerin Kuvvetliliği: O - O - H O Cl - < H O Cl O - < H O Cl O < H O Cl O Hipokloröz Kloröz Klorik Perklorik O Oksijen sayısı arttıkça Cl nin yükseltgenme basamağı artar. Cl O bağındaki e - ları kendine çok çeker. H O bağının polarlığı artar. Asitlik kuvveti artar. HClO < HClO 2 < HClO 3 < HClO 4 ÖRNEK : ClO 4 - < ClO 3 - < ClO 2 - < ClO - (Eşlenik Baz Kuvveti) HNO 3 > HNO 2 H 2 SO 4 > H 2 SO 3 Farklı Halojenli Oksi Asitlerin Kuvvetliliği : HClO > HBrO > HIO (Klor elektronegatifliği fazla) IO - > BrO - > ClO - (Eşlenik bazların kuvveti) Periyodik Cetvelde ; Hidrojen içerikli asitler : 4A 5A 6A 7A CH 4 NH 3 H 2 O HF Atom çapı büyür. SiH 4 PH 3 H 2 S HCl Asitlik artar. GeH 4 AsH 3 H 2 Se HBr SnH 4 SbH 3 H 2 Te HJ Asitlik artar.

10 PERİYODİK CETVELDE ; 4A 5A 6A 7A Asitlik kuvveti artar. H 2 SiO 4 H 3 PO 4 H 2 SO 4 HClO 4 Asitlik kuvveti Zayıf asit orta asit kuvvetli asit kuvvetli asit azalır. H 2 AsO 4 H 2 SeO 4 HBrO 4 BAZLARIN ÖZELLİKLERİ 1. Tadları acımsıdır. (Sabun, deterjan, karbonat tozu) 2. Kırmızı turnusol kağıdını mavileştirir. 3. Fenolftalein : Pembe Metil oranj : Sarı 4. Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir. 5. Bazlar Amfoter metaller hariç metallerle tepkime vermez. Amfoter Metal : Hem asitlerle hem de bazlarla tepkime verir. (Al, Zn, Pb, Sn, Cr, Be, Sb) Zn + 2HCl Zn + 2NaOH Al + 3HCl Al + 3NaOH ZnCl 2 + H 2(g) Na 2 ZnO 2 + H 2(g) Sodyum çinkat AlCl 3 + 3\2H 2(g) Na 3 AlO 3 + 3\2H 2(g) Sodyum Alüminat 6. Asitlerle nötrleşme tepkimesi verirler.

11 7. Bazların tesir değerliği : td NaOH 1 Mg(OH) 2 2 Al(OH) 3 3 NH 3 1 BAZLARIN KUVVETLİLİĞİ Kuvvetli Bazlar : Suda tamamen %100 iyonlarına ayrışır. Eletrik iletkenliği yüksektir. Tepkime tek yönlüdür. NaOH Na + + OH - Zayıf Bazlar : Suda kısmen iyonlaşır. İletkenlikleri azdır. 25 o C de hesaplanan K B değeri vardır. Suda moleküler ve iyonik çözünür. Tepkime çift yönlüdür.(denge hali söz konusu) NH 3 + H 2 O NH OH - PERİYODİK CETVELDE ; Bazlık kuvveti artar. BAZ BÖLGESİ ASİT BÖLGESİ Bazlık kuvvet artar.

12 A. ASİDİK OKSİTLER : Ametallerin oksijenli bileşiğidir. (CO 2, SO 2 ) Asitlerle tepkime vermez. Bazlarla tepkime verir. CO 2 + NaOH NaHCO 3 Suyla tepkime verir. CO 2 + H 2 O H 2 CO 3 SO 3 + H 2 O H 2 SO 4 B. BAZİK OKSİTLER : Metallerin oksijenli bileşiğidir. (Na 2 O, K 2 O) Bazlarla tepkime vermez. Asitlerle tepkime verir. Na 2 O + 2HCl 2NaCl + H 2 O Suyla tepkime verir. K 2 O + H 2 O 2KOH C. NÖTR OKSİTLER : Ametallerin oksijence fakir bileşiği (N 2 O, CO, NO..) Suyla Asitle tepkime vermez. Bazla D. AMFOTER OKSİT : Amfoter metallerin oksijenli bileşiğidir. ZnO, Al 2 O 3, SnO, PbO.. Asitle tepkime verir ZnO + 2HCl ZnCl 2 + H 2 O Bazla tepkime verir ZnO + 2NaOH Na 2 ZnO 2 + H 2 O