BİLGİSAYAR DESTEKLİ PROJE PLANLAMASI VE PROGRAMLAMASI DERSÝ Proje Planlama ve Programlama Teknikleri

Transkript

1 Ý.T.Ü. FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ * BİNA YAPIM YÖNETİMİ PROGRAMI BİLGİSAYAR DESTEKLİ PROJE PLANLAMASI VE PROGRAMLAMASI DERSÝ Proje Planlama ve Programlama Teknikleri Dr. Alaattin KANOÐLU BAHAR,

2 Yapım Yönetimi Kavramı Nasıl Tanımlanıyor? Bir yapım (inşaat) projesinin, işverenin öngördüğü! süre,! bütçe ve! kalite de tamamlanmasını sağlayarak başlangıcından bitimine kadar tümüyle,! plânlanması,! yürütülmesi ve! denetlenmesi

3 Yapım Yönetimindeki Temel Problem ve Bilgi Alanları Amaç/Kapsam Maliyet Organizasyon Kalite Risk Yönetimi Yönetimi Yönetimi Yönetimi Yönetimi Bütünleşik Planlama Süre(ç) Kaynak Temin İletişim Yönetimi Yönetimi Yönetimi Yönetimi

4 Proje Planlama ve Proje Programlama Kavramları Proje Planlama; Projenin kendisini oluşturan parçalara bölünerek, bunlar arasındaki öncelik, sonralık ve birliktelik ilişkilerinin belirlenmesi ve mevcut teknikler yardımıyla bu ilişkilerin görselleştirilmesidir. Proje Programlama; Proje planının üzerine eylem sürelerinin atanarak, eylemlerin en erken ve en geç başlama zamanları ile proje bitiş zamanının ve kritik yolun belirlenmesidir. Bir diğer deyişle, proje planının bir takvime oturtulmasıdır.

5 Proje Planlama ve Programlamada Karar Düzeyleri Stratejik Düzey Taktik Düzey Operasyonel Düzey

6 Proje Planlama ve Programlamanın Amaçları Başlangıçta ve projenin ilerleyen safhalarında ortaya çıkabilecek bir dizi problemi önceden görebilmek ve olası çözüm şekillerini önceden etüd edebilmek, Yönetimin dikkatini aksaksız yürüyen veya geciktirilmesinde sakınca olmayan işlemlerden çok sorun çıkaran noktalara yöneltmesini ve diğer işlerle çok fazla oyalanmamasını temin etmek, Projenin finansmanına esas oluşturacak nakit hareketlerine ilişkin (başlangıçta çok ayrıntılı olmasa bile yine de oldukça yararlı) bir ön verinin sağlanması,

7 Proje Planlama ve Programlamanın Amaçları İşgücü ve ekipmanınenetkin kullanımını sağlamak, kaynakların boş bekleme sürelerini minimize etmek ve kaynak israfını önlemek amacıyla yapılacak ayrıntılı etüdlere zemin oluşturacak temel verileri ortaya koyabilmek, (kaynak dengeleme, işgücü seviyeleme, optimum süre tayini, nakit akışlarının düzenlenmesi vb.) Projeyi oluşturan her bir eylemi belirleyerek (projeyi, kendisini oluşturan eylemlere bölerek) bu eylemlerin yerine getirilebilmesi için gereken kaynaklara ilişkin (işgücü, araç, malzeme, zaman, para) tahminleri yapabilmek için bir baz oluşturmak,

8 Proje Planlama ve Programlamanın Amaçları Belirlenen eylemlere uygun olarak, bunları yürütecek ekiplerin belirlenmesiyle işbölümü ve organizasyonun gerçekleştirilmesine yardımcı olmak, Projenin ilerleyişine ilişkin gelişmeleri, aksamaları ve diğer enformasyonu göz önüne alarak, gerekli düzeltici önlemlerin neler olabileceğinin saptanmasına ve amaçlardan sapma eğilimi gösteren ilerlemenin tekrar rayına oturtulmasına yardımcı olmak,

9 Proje Planlama ve Programlama Teknikleri Çubuk Diyagramlar (Bar Charts-Gantt Charts) Denge Diyagramları (Line of Balance Diagrams) Şebeke Diyagramları (Network Diagrams) Ok Diyagramları Kutu Diyagramları (Arrow Diagrams) (Precedence Diagrams)

10 Proje Planlama ve Programlama Teknikleri Deterministik Yaklaşım Probabilistik Yaklaşım (CPM) (PERT)

11 ÇUBUK DİYAGRAMLAR KAZI TEMEL TAŞIYICI S. DUVARLAR DOĞRAMA ELEKTRİK KALORİFER SU TESİSAT İNCE YAPI BİTİRMELER OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİR TEMM AĞUST EYLÜL

12 DENGE DİYAGRAMLARI 4 birim Birim ekip-2 ekip 2 ekip-1 ekip 1 3 ekip-1 ekip 1 ekip ekip-2 ekip 2 ekip-1 ekip 1 1 ekip-1 1 ekip-1 ekip zaman 20 Süre

13 DENGE DİYAGRAMLARI 4 Birim Kazı TemelKaba YapıDoğramalar Elektrik T.Su Tesisatıİnce Y.Bitirme 3 2 Proje Bitiş Süresi 20 Ay Süre

14 DENGE DİYAGRAMLARI Birim 4 Kazı Kaba Yapı Su Tesisatı Bitirme 3 Temel Doğramalar Proje Bitiş Süresi 15 Ay 2 1 Elektrik T. İnce Y Süre

15 KUTU (PRECEDENCE) DİYAGRAMLARI NOTASYON KAZI YAPILMASI Eylemin kod no.'su Eylemin en erken başlama zamanı Eylemin en geç başlama zamanı Ara zaman (Lag or Lead time) C 5 Eylemin diğer eylemle mantıksal ilişkisi İlişki tipi Eylemin süresi (gün)

16 KUTU (PRECEDENCE) DİYAGRAMLARI EYLEMLER ARASI İLİŞKİ TİPLERİ 1. C Tipi (Conventional) İlişki: Bitiş-Başlangıç (Finish-to-Start) İlişkisi (Ara zaman = 0) 0 KAZI YAPILMASI 10 C 0 10 TEMEL KALIBI Y KAZI YAPILM. T BAŞL. = K BAŞL. + K SÜRE + ARA ZAMAN TEMEL KALIBI Y. T BAŞL. = =10. gün

17 KUTU (PRECEDENCE) DİYAGRAMLARI EYLEMLER ARASI İLİŞKİ TİPLERİ 1. C Tipi (Conventional) İlişki: Bitiş-Başlangıç (Finish-to-Start) İlişkisi (Ara zaman> 0) 20 BETON DÖKÜL. 2 C 7 29 KALIBIN SÖKÜL BETON DÖK. C7 7 gün 29 KALIBIN SÖK. 31 K BAŞL. K BAŞL. = B BAŞL. + B SÜRE + ARA ZAMAN = = 29. gün

18 KUTU (PRECEDENCE) DİYAGRAMLARI EYLEMLER ARASI İLİŞKİ TİPLERİ 2. S Tipi İlişki: Başlangıç-Başlangıç (Start-to-Start) İlişkisi 30 KABA İNŞAAT 15 S 6 36 SIVA YAPILMASI KABA İNŞAAT S BAŞL. = K BAŞL. + ARA ZAMAN S6 6 gün SIVA YAPILMASI S BAŞL. = = 36. gün

19 KUTU (PRECEDENCE) DİYAGRAMLARI EYLEMLER ARASI İLİŞKİ TİPLERİ 3. F Tipi İlişki: Bitiş-Bitiş (Finish-to-Finish) İlişkisi SIVA YAPILMASI 30 F 3 54 DUVAR KAĞIDI Y SIVA YAPILMASI F3 3 gün D BAŞLAMA = S BAŞL. + S SÜRE + ARA ZAMAN DUVAR KAĞIDI - D SÜRE D BAŞLAMA. = = 54. gün

20 EYLEMLER ARASI İLİŞKİ TİPLERİ Birim C Süre Kural 1. İlişkili iki eylem arasında bitiş-başlangıç ilişkisi zorunlu ise, bir diğer deyişle iki eylem paralel yürüyemiyorsa bu iki eylem arasında C tipi bir ilişki söz konusudur. Ara zaman (lag time) ise, eylemlerin özelliğine bağlı olarak belirlenebilir.

21 EYLEMLER ARASI İLİŞKİ TİPLERİ Birim 3 Duvar Örülmesi Sıva Yapılması S gün 9 gün Süre Kural 2. İlişkili iki eylem arasında bitiş-başlangıç ilişkisi zorunlu değilse, bir diğer deyişle iki eylem paralel yürüyebiliyorsa ve ikinci eylemin süresi birincinin süresinden daha uzunsa bu iki eylem arasında S tipi bir ilişki söz konusudur. Ara zaman (lag time) ise, birinci eylemin (1,2...n) biriminin gerçekleşme süresi olarak öngörülebilir ya da eylemlerin özelliğine bağlı olarak belirlenebilir.

22 EYLEMLER ARASI İLİŞKİ TİPLERİ 3 Birim Sıva Yapılması F2 2 1 Duvar Kağıdı Süre 9 gün 6 gün Kural 3. İlişkili iki eylem arasında bitiş-başlangıç ilişkisi zorunlu değilse, bir diğer deyişle iki eylem paralel yürüyebiliyorsa ve ikinci eylemin süresi birincinin süresinden daha kısaysa bu iki eylem arasında F tipi bir ilişki söz konusudur. Ara zaman (lag time) ise, ikinci eylemin son biriminin gerçekleşme süresi olarak öngörülebilir ya da eylemlerin özelliğine bağlı olarak belirlenebilir.

23 EYLEMLER ARASI İLİŞKİ TİPLERİ birim 3 Birim sıva d.kağıdı anahtarlar Sıva Yapılması Duvar Kağıdı x 2 Boş boş y 1 Boş boş Anahtar Montaj Anahtar Montaj anahtarlar zaman Kural 4. F tipi ilişkiler, kendilerinden sonraki S tipi ilişkiye sahip eylemleri geciktirirler. Bunun çözümü, hızlı eylemi gerçekleştiren ekibin aralıklı çalışmasıdır. Ancak bu durum ekibin boş beklemesine neden olacaksa, ekibin eleman sayısı azaltılarak eylemin sürati (doğrunun eğimi) diğerlerine uydurulur. Süre

24 KUTU (PRECEDENCE) DİYAGRAMLARI HESAPLAMA YÖNTEMİ 1. Adım: İleriye doğru hesap ile En Erken Başlama Zamanları nın bulunması. 0+10= =35 > C A 10 B 5 E D

25 KUTU (PRECEDENCE) DİYAGRAMLARI HESAPLAMA YÖNTEMİ 1. Kural:Bir eyleme birden fazla eylem zinciri bağlanıyorsa, eylemin en erken başlama zamanı, en uzun süreli zincirin süresine eşittir. Bu nedenle, ileriye doğru hesapta, mevcut değerlerin en büyüğü alınır C (20 gün) D (10 gün) E (5 gün) Açıklama: E eyleminin başlayabilmesi için hem C, hem de D eyleminin bitmiş olması gerekir. 25. günün sonunda D eylemi sona ermiştir, fakat C eylemi henüz devam etmektedir. E eylemi ancak 35. gün sonunda başlayabilecektir.

26 KUTU (PRECEDENCE) DİYAGRAMLARI HESAPLAMA YÖNTEMİ 2. Adım: Geriye doğru hesap ile En Geç Başlama Zamanları nın bulunması. 25-5=20 > 15-5= =15 C A 10 B 5 E =0 15 D =25 35

27 KUTU (PRECEDENCE) DİYAGRAMLARI HESAPLAMA YÖNTEMİ 2. Kural: Bir eylemin En Geç Başlama Zamanı ile, kendisinden sonraki eylem zincirlerinin süreleri toplamı, son eylemin En Erken Başlangıç Zamanından büyük olamaz. Bu nedenle geriye doğru hesapta, mevcut değerlerin en küçüğü alınır. DOĞRU B (5 gün) C (20 gün) YANLIŞ D (10 gün) E (5 gün) Açıklama: B eyleminin en geç başlama zamanı 10 ve 20 değerlerinden büyük olan değer, yani 20 olursa, son eylem E, 45. gün başlayacak ve proje 50 günde tamamlanacaktır. Oysa küçük değer 10 seçilirse projenin en geç başlangıç zamanı, en erken başlangıç zamanına eşit olacak ve proje 40 günde bitecektir.

28 KUTU (PRECEDENCE) DİYAGRAMLARI HESAPLAMA YÖNTEMİ KRİTİK EYLEM: GECİKTİĞİ TAKTİRDE PROJE BİTİŞ SÜRESİNİ ARTTIRACAK EYLEMLERDİR. ERKEN BAŞLAMA ZAMANI, GEÇ BAŞLAMA ZAMANINA EŞİT OLAN, BİR DİĞER DEYİŞLE BOLLUĞU SIFIR OLAN EYLEMLERDİR. KRİTİK YÖRÜNGE:ŞEBEKEDEKİ KRİTİKEYLEMLERDEN OLUŞAN EN UZUN SÜRELİ ZİNCİRDİR. BİR DİĞER DEYİŞLE, BOLLUĞU SIFIR OLAN EYLEMLER ZİNCİRİDİR. PROJENİN BİTİŞ ZAMANINI BELİRLEYEN ZİNCİRDİR. BOLLUK: BİR EYLEME AİT İZİNVERİLEBİLİR GECİKME SINIRIDIR. BİR EYLEMİN, PROJE BİTİŞ SÜRESİNİ ETKİLEMEYECEK MAKSİMUM GECiKME SÜRESİDİR.

29 KUTU (PRECEDENCE) DİYAGRAMLARI B (5 gün) C (20 gün) D (10 gün) E (5 gün) Bolluk 10 gün

30 KUTU DİYAGRAMLARI S1 B 4 F2 D 3 C0 A 2 C0 F 1 C1 C 2 C0 E 1 S2 ÖRNEK PROBLEM

31 KUTU DİYAGRAMLARI 0 A 2 S1 1 F2 5 B 4 C0 D 3 C0 8 F 1 C1 3 5 C 2 C0 E 1 S2 ADIM - 1: İleriye Doğru Hesap ve Erken Başlama Zamanlarının Bulunması

32 KUTU DİYAGRAMLARI 0 A 2 0 S1 1 2 F2 5 B 4 C0 D 5 3 C0 8 F 8 1 C C 2 C0 E 6 1 S2 ADIM - 2: Geriye Doğru Hesap ve Geç Başlama Zamanlarının Bulunması

33 KUTU DİYAGRAMLARI 0 A 2 0 S1 1 2 F2 5 B 4 C0 D 5 3 C0 8 F 8 1 C C 2 C0 E 6 1 S2 ADIM - 3: Kritik Yol ve Bollukların Belirlenmesi

34 KAYNAK DENGELEME A Eylemi B Eylemi C Eylemi Adam-saat Süre (Düz işçi) Maximum Kaynak Kapasitesi A Eylemi B Eylemi C Eylemi Adam-saat (Düz işçi) Maximum Kaynak Kapasitesi

35 Düz işçi Adam-saat KAYNAK PLANLAMA Süre 600 Düz işçi Adam-saat Kaynak Kullanım Profili Yığışımsız (Non-cumulative) S Eğrisi Süre Kaynak KullanımProfili Yığışımlı (Cumulative)

36 MALİYET PLANLAMA A Eylemi B Eylemi C Eylemi D Eylemi E Eylemi F Eylemi Süre Çubuk Diyagram Maliyet Süre Gerçekleşen Üretimin Parasal Karşılığı Yığışımsız (Non-cumulative)

37 Maliyet MALİYET PLANLAMA Süre Maliyet Gerçekleşen Üretimin Parasal Karşılığı Yığışımsız (Non-cumulative) S Eğrisi Süre Gerçekleşen Üretimin Parasal Karşılığı Yığışımlı (Cumulative)

38 SÜRE - MALİYET İLİŞKİSİ Maliyet Toplam Maliyet Dolaylı Maliyetler Dolaysız Maliyetler Süre Minimum Proje Süresi Minimum Maliyetli Proje Süresi Normal Proje Süresi