Ankara Üniversitesi Geliştirme Vakfı Özel İlkokulu/Ortaokulu

Transkript

1 PDR BÜLTENİ Bülten Tarihi: Kasım 2016 Ankara Üniversitesi Geliştirme Vakfı Özel İlkokulu/Ortaokulu SINAVA HAZIRLIK SÜRECİNDE AİLENİN ROLÜ Ankara Üniversitesi Geliştirme Vakfı Özel İlkokulu/Ortaokulu Psikolojik Danışma ve Rehberlik Birimi Yayınıdır.

2 Eğitim sisteminin bir gereği olarak sınavlar hayatımızda mecburen yer almaktadır. Çocuklarımız bir sınava hazırlanırken bizim görevimiz, çocuklarımıza sınavlara nasıl hazırlanmaları gerektiği ve onları sınavlarda nelerin beklediği hakkında bilgiler vermektir. Bu süreçte ebeveyn olarak atmanız gereken ilk adım çocuğunuzun akademik başarısıyla ilgili gerçekçi beklentiler içinde olmaktır. Gerçekçi beklenti bireyin yeteneklerini dikkate alarak oluşturulmalıdır. Bireyden yapabileceğinden çok yüksek beklentiler veya yapabileceğinden çok düşük beklentiler gerçekçi değildir. Gerçekçi beklenti beraberinde karşılıklı anlayışı, dayanışmayı, hoşgörüyü tüm bunlar da sağlıklı bir sınava hazırlık sürecini beraberinde getirecektir. Aile içi iletişim sınava hazırlık sürecinde bir diğer önemli etkendir. Çocukla geçirilen zaman, yapılan etkinliler ve paylaşımlar iletişimin sağlıklı bir şekilde oluşmasında öncü olacaktır. Ailede sağlıklı iletişimin oluşmaya başlaması aile üyelerinin birbirlerini anlamalarını sağlayacak ve aralarında kuvvetli bir bağ oluşturacaktır. Sınava hazırlık süreci ne kadar bilinçli yapılmış olursa olsun gerek ebeveynlerin gerek de öğrencinin kaygı yaşaması kaçınılmazdır. Üstelik yaşanılan bu kaygı çoğu zaman istemeden de olsa sık sık etkileşime girerek daha da karışık bir hale gelebilmektedir. Bu durumun en olumsuz sonucu ise aile içi ilişkilerin zarar görmesidir. Ancak unutulmamalıdır ki kaygıyı kontrol altına almak da yine bireylerin elinde olan bir durumdur. Sayfa 2

3 KAYGI ÖYLE BİR ŞEYDİR Kİ AZI DA ÇOĞU DA ZARAR VERİR! Eğer kaygı hiç olmaz ise sınava hazırlıkta hem erteleme davranışı hem de düşük performans ortaya çıkabilir. Yeterince hazırlanılmadığı için çocuğun maksimum kapasitesine göre bir sonuç alınamayabilir. Eğer kaygı gereğinden fazla olursa da sınava çalışır iken verimlilik konusunda sorunlar yaşanabilir. Sınavlarda bilinen sorular sırf kaygıdan dolayı yapılamaz, yanlış okumalar gerçekleşir ve hatırlamakta sorunlar olabilir. Sınav gereğinden fazla büyütülerek bütün hayatını ona göre değerlendirme gibi durumlar ortaya çıkabilir. Bu durumda çocuğun bildiklerini dahi yapamamasına sebep olur ve sonuç yine öğrencinin maksimum kapasitesinden aşağı bir sonuç olarak karşımıza çıkar. Bütün bunlardan dolayı kaygı belirli bir seviye de tutulmalıdır. Kaygı hem sınava hazırlık sürecinde tetikleyici bir rol olmalı hem de kişinin kendisinin bütün sınavlardan daha önemli olduğunu hissettirecek bir duygu olmalıdır. Sayfa 3

4 NELER YAPMALIYIZ? 1. Olağanüstü davranmayın: Sınavı hayatınızın merkezine almayın. Unutmayın ki sınav ve sınava hazırlık süreci hayatın sadece bir parçası. Bu yüzden de gerek kendi rutinlerinizden gerekse de çocuğunuzun rutinlerinden çok gerek kalmadıkça tavizler vermeyin ve çocuğunuzun da vermesini beklemeyin. 2. Sorumluluk verin: Yukarıdaki maddenin sonucu olarak da çocuğunuzun yapabileceği sorumluluklar varken, sırf sınava hazırlandığı için onun yerine sorumlulukları yapmak doğru değildir. Örneğin kendi odasını toplaması, sofra hazırlanmasına veya toplanmasına yardım etmesi vb. sorumluklar yerine getirilmesi son derece kolay ve öğrenciye yaşam becerisi katan sorumluluklardır. Kolay olması özgüvenini artırıcı bir etki yaparken, kazandığı yaşam becerileri ise kendisine ömür boyu katkı sağlayacaktır. 3. Sevgiyi şartlı sunmayın: Sınava hazırlık sürecinde ebeveynlerin en sık yaptıkları hata sınav sonucuna göre tutum belirlemeleri olmaktır. Sınav soncuna göre bir şeyleri yapmak ya da yapmamak zamanla öğrenci tarafından yanlış anlaşılmalara da sebebiyet verebilir. Sınav sonucu iyi olduğu için sevildiğini ya da sınav sonucu iyi olmadığı için sevilmediğini düşünen bir öğrenci zamanla değersizlik duygusuna kapılabilir. Ebeveynlerin çocuklarına başarılı ya da başarısız her koşulda onların yanında olduklarını hissettirmeleri sınava hazırlık sürecinde yapılması gereken en önemli ebeveyn tutumudur. Bu tutum öğrencideki kaygıyı azaltabileceği gibi çocuğun ailesinden uzaklaşmasını da engelleyecektir. Sayfa 4

5 4. Ya olmazsa? sorusunu birlikte yanıtlayın: Öğrencinin kötü bir sınav sonucunun hayatın sonu olmadığını bilmesi onu rahatlatacak en önemli aşamadır. Sınav sonucunun istenildiği gibi gelmemesi durumunda devreye sokulacak alternatifleri birlikte konuşmak ve belirlemek sınava gereğinden fazla anlam yüklenilmesini engelleyecektir. Alternatifsizlik var olan olağan gerginlik ve kaygıyı, aşılması güç bir boyuta getirebilir. 5. Kıyaslamalardan uzak durun: Anne babalarda çok sık gözlemlenen bir davranış türü de belki motivasyon amaçlı başvurulan, ama asla motivasyon yaratmayan, çocuğunun başarısını yakın çevredeki diğer çocukların, ya da ailedeki diğer üyelerin (kardeş, abla, abi, kuzen vb.) başarısıyla karşılaştırma eğilimidir. Bu karşılaştırmalar motivasyonu artmanın aksine azaltır ve kıyaslama yapılan diğer kişi / kişilere karşı da bir düşmanlık duygusu beslenilmesine neden olabilir. Bu da zamanla çocuğun sosyal gelişimini olumsuz yönde etkileyebilir. Sayfa 5

6 6. Fedakarlıklarınızı çocuğunuzun yüzüne vurmayın: Sınava hazırlık süreci bazı bakımlardan anne babaların fedakarlık yapmasını gerektirebilir. Ancak bu fedakarlıkların zaman zaman öğrencinin başına kalkılması, aile içi ilişkilere ciddi zararlar verebilir. 7. Sınav stresini kullanmasına izin vermeyin: Birçok öğrenci sınava kısa bir süre kala tepkiselleşebilir veya alıngan olabilir. Kolaylıkla sesini yükseltmek, gereksiz yere ağlamak, kapıları biraz sertçe vurmak olağan karşılanabilir. Ancak öğrenci negatif duygularını bu şekilde yansıtırken bile belirli sınırların içinde kalabileceğinin farkında olmalıdır. 8. Beslenme ve uyku düzenine dikkat etmesini sağlayın: Sınava hazırlık süreci içinde birçok değişkenin yer aldığı bir süreçtir. Sadece çok soru çözmek, çok çalışmak bu bileşenlerden sadece bir tanesidir. Diğer bileşenler; doğru beslenme, düzenli uykudur. Özellikle bu süreçte tüketilen besinlerin zihin açan, enerji veren, kaygı azaltan vb. özellikleri olan besinler olması çok önemlidir. Aynı şekilde düzenli uykunun da beynin en çok ihtiyaç duyduğu enerji kaynağı olduğu unutulmamalıdır. Sınava hazırlık sürecinde öğrencinin bu şekilde hareket etmesini sağlayacak bir ev düzeninin olması ve ebeveynleri tarafından bu şekilde yönlendirilmesi gerekmektedir. Sayfa 6

7 9. Motive Edin: Motivasyon hayatın olağan akışı içerisinde bile hepimizin ihtiyaç duyduğu bir durumdur. Sınava hazırlık gibi olağandan daha fazla çabanın gösterildiği ve hassasiyetin daha fazla arttığı bir dönemde motive edilmeye de duyulan ihtiyaç o oranda artacaktır. Bazen söylenen çok basit kelime ya da cümlelerin bile adeta sihirli denilebilecek etkiye sahip olduğunu görebiliyoruz. Küçük ama etki oranı büyük olan bu sözcükleri sınava hazırlık sürecinde kullanılmasında cömert davranılması gerekmektedir. 10. Ben senin için ne yapabilirim? : Tüm bunların yapılması bile bazen ihtiyacı karşılamada yetersiz kalabilir. Çünkü ihtiyaçlar kişiden kişiye değişkenlik ve çeşitlilik gösterebilir. Bazen gözden kaçan küçük bir ayrıntı çocuğunuzun için ciddi bir öneme sahip olabilir. Bunun için bu sorunun açıkça sorulması tüm belirsizlikleri ortadan kaldırabileceği gibi, çocuğunuzla olan iletişiminizi de güçlendirecektir. UNUTMAYIN! Birbirinize bağlılığın amaç, sınavların araç olduğunu unutmayın. KAYNAKÇA ERDOĞAN, Ç., & DEMİRKASIMOĞLU, N. (2010). Ailelerin eğitim sürecine katılımına ilişkin öğretmen ve yönetici görüşleri. Kuram ve Uygulamada Egitim Yönetimi Dergisi, 16(3), TEZEL, A. (2006). Aile içi İletişim. Journal of Human Sciences, 1(1). YILDIRIM, İ. (2000). Akademik başarını yordayıcısı olarak yalnızlık sınav kaygısı ve sosyal destek. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(18). YOLCU, M.A.,(2015). Aile Sosyo-Ekonomik Durumu ve Anne-Baba Tutumlarının Sınav Kaygısı Düzeyleri Üzerine Etkilerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Sayfa 7