OSMANLI - İRAN. Sınır ve Aşiret ( ) Sıtkı ULUERLER OSMANLI - İRAN. Sınır Ve Aşiret ( ) Sıtkı ULUERLER

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "OSMANLI - İRAN. Sınır ve Aşiret ( ) Sıtkı ULUERLER OSMANLI - İRAN. Sınır Ve Aşiret ( ) Sıtkı ULUERLER"

Canan Durak
6 yıl önce
İzleme sayısı:

1 OSMANLI - İRAN Sınır Ve Aşiret ( ) Sıtkı ULUERLER Son Çağ Yayıncılık Ve Matbaacılık San. Tic. Ltd. Şti. İstanbul Caddesi İstanbul Çarşısı No : 48 / 48 İskitler / ANKARA ISBN : OSMANLI - İRAN Sınır ve Aşiret ( ) Sıtkı ULUERLER

2 OSMANLI-İRAN SINIR VE AŞİRET ( ) SITKI ULUERLER Ankara 2015

Sonçağ Yayıncılık ISBN: 978-605-9190-21-3 1. Basım, Ekim 2015 OSMANLI-İRAN SINIR VE AŞİRET (1800-1854) SITKI ULUERLER Copyright 2015 Tüm hakları yazarına aittir.

3 Sonçağ Yayıncılık ISBN: Basım, Ekim 2015 OSMANLI-İRAN SINIR VE AŞİRET ( ) SITKI ULUERLER Copyright 2015 Tüm hakları yazarına aittir. Yazarın izni alınmadan kitabın tümünün veya bir kısmının elektronik mekanik yada fotokopi yoluyla basımı, çoğaltılması yapılamaz. Mizanpaj: Tarkan Kara Kapak Tasarımı: Ceyda Pırıl Köstem Baskı: Sonçağ Matbaacılık Ltd.Şti. İstanbul Cad. İstanbul Çarşısı Nu: 48/48-49 İskitler Ankara Yayınevi SONÇAĞ YAYINCILIK MAT. LTD.ŞTİ İstanbul Cad. İstanbul Çarşısı Nu: 48/48-49 İskitler Ankara

4 İÇİNDEKİLER GİRİŞ: TÜRK-İRAN İLİŞKİLERİNİN TARİHİ SÜRECİ VE AŞİRET YAPILARININ İKİ DEVLET SİSTEMİNDEKİ YERİ... 1 I- TÜRK-İRAN İLİŞKİLERİNİN TARİHİ KÖKENLERİ Türk-İran İlişkilerinde Tarihi Dinamikler XV. Yüzyılın Başından İtibaren Osmanlı nın Doğu Politikası ve Safevîler in Ortaya Çıkış Süreci XVI.-XVIII. Yüzyıllar Arasında Osmanlı-İran İlişkileri... 8 II- OSMANLI VE İRAN DA KONAR-GÖÇER AŞİRETLERİN ÖZELLİKLERİ Osmanlı da Konar-Göçer Aşiretler Konar-Göçer Aşiretlerin Ekonomik Yapıları Konar-Göçer Aşiretlerle Yerli Ahali arasındaki Anlaşmazlıklar Osmanlı Devleti nin Konar-Göçer Aşiretleri İskân Etme Teşebbüsleri İran da Konar-Göçer Aşiretlerin Devlet Sitemi İçerisindeki Konumu İran da Aşiret-Devlet İlişkileri İran daki Aşiretlerin Toplumsal Yapıları II- OSMANLI-İRAN İLİŞKİLERİNDE AŞİRETLER VE SINIRLAR SORUNUNUN YANSIMALARI Birinci Bölüm: XIX. YÜZYILIN BAŞINDAN FETH ALİ ŞAH IN SALTANATI SONUNA KADAR ( ) OSMANLI-İRAN İLİŞKİLERİNDE AŞİRETLER VE SINIRLAR MESELESİ I- OSMANLI-İRAN COĞRAFYASINDA AŞİRETLERİN DURUMU Osmanlı Devleti nin İdarî Durumu ve Aşiret Siyaseti iii

5 2- İran ın Siyasi Yapısı ve Aşiretlerle İlgili Tutumu II- AŞİRETLERİN ÇIKARDIĞI SORUNLAR VE RUS TEHDİDİ KARŞISINDA OSMANLI-İRAN İran ın Osmanlı ya Karşı Aşiretleri Kullanması Rus Tehdidi Karşısında Osmanlı İle İran Arasında Barış Arayışlarının Sonuçsuz Kalması İran Şehzadesi Abbas Mirza nın Aşiretler Üzerindeki Etkisi III- OSMANLI-İRAN SINIR BOYLARINDA BAZI İDARECİLERİN GERGİNLİK OLUŞTURAN TUTUMLARI Bayezid Mutasarrıfı İbrahim Paşa Meselesi Van Muhafızı Derviş Paşa İsyanında Kürt Aşiretler Meselesi IV- AŞİRETLERİN OSMANLI-İRAN SAVAŞINA ( ) ETKİLERİ Konar-Göçer Aşiretlerde Devlet Algısı Osmanlı-İran Savaşı na Haydaranlı Aşireti nin Etkisi Bayezid Mutasarrıfı Behlül Paşa Meselesi Osmanlı-İran Savaşı ( ) Abbas Mirza nın Osmanlı-İran Savaşı nda Sınır Boylarındaki Kürt Aşiretlerin Desteğini Alması V- ERZURUM ANTLAŞMASI (1823) SONRASI OSMANLI-İRAN İLİŞKİLERİNDE SINIRLAR VE AŞİRETLER KONUSUNDAKİ AÇMAZLAR Osmanlı-İran Savaşı nın Sonuçları ve Erzurum Antlaşması nın İmzalanması Erzurum Antlaşması nda (1823) Aşiretler ve Sınırlar Meselesi Rus-İran Savaşı nda (1827) Osmanlı ya Sığınan Aşiretler Zilânlı Hüseyin Ağa nın Osmanlı ya Sığınması ve Zilânlı Aşireti Zilânlı Hüseyin Ağa Meselesi ( ) Osmanlı-Rus Savaşı nda Kürt Aşiretler Sorunu Erzurum Valisi Esʻad Paşa nın İran ve Aşiretler Konusundaki Tespitleri Feth Ali Şah ın Saltanatının Sonlarında Osmanlı İle İran Arasında Başlatılan Sınarlar ve Aşiretlerle İlgili Müzakereler iv

6 İkinci Bölüm: MUHAMMED ŞAH DÖNEMİ ( ) OSMANLI - İRAN İLİŞKİLERİNDE AŞİRETLER VE SINIRLAR I YILLARI ARASINDA OSMANLI-İRAN MÜZAKERELERİ İran Elçisi Mirza Cafer Han ın Sınırlar ve Aşiretler Konusundaki Görevi Mirza Cafer Han İle Yapılan Görüşmelerdeki Tıkanıklık Konuları Celâlî ve Sepkî Aşiretleri Sorunu, Sarim Efendi nin İran a Elçi Olarak Gönderilmesi Osmanlı-İran Müzakerelerinin Neticesi II YILLARI ARASINDA AŞİRETLERİN ÇIKARDIKLARI GERGİNLİKLER VE SONUÇLARI Yılı Aşiretler Meselesi ve Zilânlı Hüseyin Ağa nın Çıkardığı Sorunlar Aşiretler Konusunda Osmanlı nın İran ı Suçlaması Celâli ve Zilânlı Aşiretlerinin Rus Topraklarında Çıkardıkları Sorunlar III- ERZURUM KONFERANSI NDA ( ) AŞİRETLER MESELESİ Erzurum Konferansı nın ( ) Toplanması Tebriz Valisi Şehzade Behmen Mirza nın Faaliyetleri Erzurum Konferansı nda Aşiretler ve Sınırlar Konusu Karapapak Aşireti Meselesi (1848) Üçüncü Bölüm: ERZURUM ANTLAŞMASI SONRASI OSMANLI-İRAN ARASINDA SINIR TESPİT KOMİSYONU KURULMASI VE SINIRLARLA İLGİLİ TARTIŞMALAR ( ) I- SINIR TESPİT KOMİSYONUNUN KURULUŞU Erzurum Antlaşması nda (1847) Sınırlar ve Aşiretlerle İlgili Maddelerin Kapsamı Erzurum Antlaşması nın Sekizinci Maddesinin İçeriği v

7 3- Sınır Tespit Komisyonu Kurulması Öncesinde Osmanlı-İran Arasındaki Sıkıntılı Konular II- SINIR TESPİT KOMİSYONU KURULMASI VE KOMİSYON ÇALIŞMALARININ KAPSAMI Sınır Tespit Komisyonunun Kurulması Kotur Meselesi III- VAN, HAKKARİ VE BAYEZİD İN SINIRLAR- AŞİRETLER TARTIŞMASINDAKİ YERİ Van a- Van a Bağlı Abagây Nahiyesi Hakkari Yılı İtibariyle Hakkari Eyaleti ne Bağlı Olan Mahmudi ve İmadiye Kazaları a- Mahmudi Kazası b- İmadiye Kazası Bayezid Van, Hakkari ve Bayezid in Osmanlı-İran İlişkilerindeki Yeri IV YILINDA OSMANLI-İRAN SINIRINDAKİ AŞİRETLER SORUNU Senesinde Osmanlı-İran Sınırı Üzerindeki Problemler ve Osmanlı nın Tedbirleri: Hakkari Örneği İran ın Hoy Hâkimi Muhammed Rahim Mirza nın Faaliyetleri Dördüncü Bölüm: SINIR MÜZAKERELERİNDE TARTIŞMALI AŞİRETLER VE YERLER ( ) I- ŞİKÂKÎ AŞİRETİNİN SORUNLU YAPISI VE OSMANLI İLE İRAN IN AŞİRETLER KONUSUNDA AÇMAZLARI Şikâk/Şikâkî Aşireti ve Bu Aşiretin Osmanlı-İran İçin Sorunlu Durumu Şikâkîler in XVIII. Yüzyılda İran daki Konumları Osmanlı Kayıtlarına Göre Şikâkî Aşiretinin Tarihi Özellikleri Şikâkî Aşiretinin Osmanlı-İran İlişkilerine Etkisi ( ) Şikâkî Ali Ağa Meselesi vi

8 6- Şikâkî Ali Ağa Meselesinde İran ın Gerçek Maksadı Şikâkî Ali Ağa Meselesinin Sonuçları Osmanlı ve İran ın, Sınır Boylarındaki Siyasetlerinin Açmazları II- OSMANLI-İRAN SINIRI ÜZERİNDE TARTIŞMALI YERLER Mergever Berdesûr Tergever Baradost Somay Huder Osmanlı Toprağı İken İran Eline Geçen Bu Yerlerin Tarihi Süreci III- OSMANLI DEVLETİ NİN AŞİRETLERLE İLGİLİ TEDBİRLERİ VE OSMANLI YA SIĞINMAK İSTEYEN AŞİRETLER MESELESİ Osmanlı Topraklarına İran Aşiretlerinin Gelişini Engelleme Niyeti Osmanlı nın İran Konar-Göçer Aşiretlerinin Gelişini Yasaklama Gerekçeleri Lütf Ali Han Meselesi Celâlî Aşireti nin Osmanlı-İran Arasındaki Sorunlu Hali İran dan Osmanlı Tarafına Geçmek İsteyen Aşiretlerin Durumu Ay-Rumeli Aşireti nin Osmanlı Topraklarına Geçme Niyeti Beşinci Bölüm: KIRIM SAVAŞI ÖNCESİ SINIR TESPİTİ VE AŞİRETLER SORUNU İLE İNGİLTERE VE RUSYA NIN İZLEDİĞİ POLİTİKANIN YANSIMALARI ( ) I- İNGİLTERE VE RUSYA NIN MÜZAKERELERDEKİ TUTUMU Aşiretlerle İlgili İngiltere ve Rusya nın Siyaseti İngiliz ve Rus Konsoloslarının Aşiretler ve Sınırlar Meselesindeki Tavrının Osmanlı ya Etkileri İngiltere ve Rusya nın Sınırlar Konusunda Osmanlı Üzerindeki Baskısı II- İRAN IN AŞİRETLER VE YEREL BEYLERLE ALAKALI PLANLARI vii

9 1- İran ın Bazı Aşiretleri Kendi Yanına Çekme Girişimlerine Osmanlı nın Tepkisi Çıhrık Meselesi (Yahya Bey Vakası) Hakkari Havalisinde Osmanlı Siyasetinin Sıkıntıları III- KIRIM SAVAŞI ÖNCESİ İRAN IN OSMANLI YA YÖNELİK SİYASETİ İLE İNGİLTERE VE RUSYA NIN TUTUMU Senesi İran ın Osmanlı ya Karşı Askeri Hazırlıkları ve Rusya ile Yakınlaşması Sınır Tespit Müzakerelerinde Rusya ve İngiltere nin Ortak Söylemleri Urmi/Rumiye Meselesi ve Sınırlardaki Aşiretlerden Asker Tedarik Edilmesi IV- KIRIM SAVAŞI NIN ( ) OSMANLI-İRAN SINIRLARI VE AŞİRETLER MESELESİNE ETKİSİ Kırım Savaşı nın Osmanlı-İran İlişkilerine Etkisi İran ın Sınır Boylarındaki Tutumundan Osmanlı Devleti nin Duyduğu Rahatsızlık SONUÇ BİBLİYOGRAFYA EKLER 307 EK-1 HARİTALAR Harita 1. Türkiye nin Günümüz Doğu ve Güney Sınırları Harita 2 Türkiye-İran-Irak Sınırları Harita 3. BOA HRT Osmanlı-İran Sınırını Gösteren Harita Harita 4. BOA HRT İran ın Sınırlarını Gösteren Harita Harita 5. İran Haritası EK-2 BELGELER ÖZGEÇMİŞ viii

Benzer belgeler

kpss Önce biz sorduk 50 Soruda SORU Güncellenmiş Yeni Baskı ÖABT SOSYAL BİLGİLER Tamamı Çözümlü ÇIKMIŞ SORULAR

kpss Önce biz sorduk 50 Soruda SORU Güncellenmiş Yeni Baskı ÖABT SOSYAL BİLGİLER Tamamı Çözümlü ÇIKMIŞ SORULAR Önce biz sorduk kpss 2 0 1 8 50 Soruda 25 SORU Güncellenmiş Yeni Baskı 2013 2014 2015 2016 2017 ÖABT SOSYAL BİLGİLER Tamamı Çözümlü ÇIKMIŞ SORULAR Komisyon ÖABT SOSYAL BİLGİLER TAMAMI ÇÖZÜMLÜ ÇIKMIŞ SORULAR