PSK 271 Öfke Yönetimi ( Güz Dönemi) Yrd. Doç. Dr. Nilay PEKEL ULUDAĞLI. Öfke Yönetimi: Duyguları İfade Edebilmek ve Duygularla Başa Çıkmak

Transkript

1 PSK 271 Öfke Yönetimi ( Güz Dönemi) Yrd. Doç. Dr. Nilay PEKEL ULUDAĞLI Öfke Yönetimi: Duyguları İfade Edebilmek ve Duygularla Başa Çıkmak

2 Öfkenin Gerçek Nedeni Ne? ÖFKE kıskançlık, üzüntü, merak, anlaşılamamak, yalnızlık, hayal kırıklığı, haksızlığa uğrama, itilmişlik, kaygı, sıkıntı

3 Kişinin, Kendini Ortaya Koymak Kendi istekleri doğrultusunda hareket etmesi, Kendini açık ve dürüst bir şekilde ifade etmesi, Başkalarının haklarını ihlal etmeden kendi hakkını korumasıdır.

4 Neden Kendimizi İfade Etmekte Güçlük Çekiyoruz? Tartışma yaratmamak Uyumsuz görünmemek Arkadaşları ile iyi geçinmek Önemsenmemek Gruba ait olma ihtiyacı Cezalandırılma korkusu

5 Hangi Durumlarda İstenilen ya da İstenilmeyenleri Anlatmak Güçleşir? Hayır demek gerektiğinde Tam tersi bir görüş ileri sürmek gerektiğinde Bir iyilik rica etmek gerektiğinde Hakkını savunmak gerektiğinde Sıranız alındığında yapan kişiyi uyarmak gerektiğinde Hayır cevabını almamız çok olasıyken bir şey istemek gerektiğinde

6 Davranış Tarzları Çekingen Atılgan Saldırgan

7 Çekingen Davranış İhtiyaçların dürüstçe dile getirilmemesi Öfkeyi belli edememek (Ör. gözlerini aşağı indirmek, çökkün bir vücut, tereddütlü bir ses tonu). Bazen başkaları tarafından suistimal edilmeyi içerir. Zamanla sorunlara yol açar.

8 Saldırgan Davranış Başkalarını incitme ve küçük düşürme Saldırı ve baskı içerir (Ör. Gözlerini dikmek, yüksek veya kibirli bir ses tonuyla konuşmak).

9 Atılgan Davranış Söylemek istediklerimizi doğrudan ve dürüstçe ortaya koymak Baskı kurmaksızın kendini savunmak Ör. İyi bir göz teması, dik duruş, dengeli bir ses tonuyla konuşma gibi.

10 Atılgan Davranışın Öğeleri Gözle iletişim Vücut duruşu Jestler Yüz ifadesi Ses tonu Zamanlama İçerik

11 Atılganlık Biçimleri Temel atılganlık Empatik atılganlık Daha önceki atılgan davranışları basamak olarak kullanma

12 Haklar ve Sorumluluklar 1 Bizim haklarımız Başkalarının hakları 2 Bizim haklarımız Başkalarının hakları 3 Bizim haklarımız Başkalarının hakları

13 Sen Dili & Ben Dili Sen bilmiyorsun! X Sana katılmıyorum Sözümü kesme! X Konuşmama izin verir misin? Kapa çeneni! X Biraz konuşmadan durabilir miyiz?

14 Sen Dili Öfkenin nedenlerini açıklamaz. Tek belirgin olan mesajdaki saldırıdır. Olumsuz genellemeler içerir. Yargılayan ve etiketleyen bir tarz içerir. Öfke kişiselleştiği için karşı tarafı savunmaya veya cevap vermeye iteceğinden; çatışma çıkmasına sebep olabilir veya çatışmanın şiddetini artırır. Ben Dili Kızgınlığın nedenini, sorun yaratan davranışı tanımlar. Davranışın etkilerini tanımlar. Kişiliğe değil, davranışa yöneliktir. Karşı tarafın dinleme olasılığı daha yüksektir. Anlamaya ve çözüme yöneliktir. Davranışın sonundaki duyguyu tanımlar.

15 Sen Dili & Ben Dili Örnekler: Bir arkadaşınız anlattığınız şeyleri size sormadan diğer kişilere anlatıyor. Ev arkadaşınız ders çalışırken atıştırmak için aldıklarınızı yemeyi alışkanlık haline getirdi. Aileniz siz konuşunca sizi dinlemiyor, çocuk gibi görüyor.

16 Kişiyi X Davranışı Eleştirmek Evi dağınık bırakan birisine düzenli olmayı öğrenemedin! diyebiliriz. Halbuki sorun evin dağınık bırakılmasıdır. Örneğin İşe hep geç geliyorsun yerine İşe geç gelmen siparişlerin gecikmesine neden oluyor.

17 'Ben-Dili'ni Kullanarak Atılgan Davranma Karşıdakinin belli bir davranışına işaret etmek. Davranışın sonuçlarını ve yarattığı etkiyi belirtmek. Duyguları ifade etmek. Nasıl bir davranışı tercih edileceğini aktarmak.

18 Hayır Diyebilmek Kendi önceliklerimiz X başkalarının öncelikleri Suçluluk duygusu Zaman kaybı Benlik saygısını kaybetme Yanlış tanınma Bozuk plak tekniği

19 Benlik Saygısı Can acıtan bir eleştiri almak ve öfke Kendimize dair düşüncelerimiz Benliğe dair genel değerlendirmeler

20 Benlik Saygısı Düşük Dışsal uyarıcıları tehdit edici algılar Öfkeyle tepki vermesi olasıdır Yaşamım denetimimde duygusuna sahip değildir Kendine ilişkin duyguları başkalarına, onlardan alacağı onaya bağlıdır Başarılı değil, başarısız olmayı bekler. Olumlu sözleri görmezden gelir ya da dikkate almaz. Benlik Saygısı Yüksek Kendine güvenli Zayıf ve güçlü yanlarının farkında Kendini olduğu gibi kabul eder İç huzura sahip Kibir ve gurura ihtiyaç duymaz Alçakgönüllüdür Kendi yeteneklerine güvendiği için başkasının onayına bağlı kalmaz.

21 Benlik Saygısının Dayanakları 1. Koşulsuz değer 2. Koşulsuz sevgi 3. Gelişme

22 Benlik Saygısı Geliştirilebilir Mi?

23 Benlik Saygısına Zarar Veren Bilişsel Çarpıtmalar Ya hep ya hiççilik Aşırı genellemek Kötüleyici etiketlemek Rahatsız edici fikre saplanmak Duygularını gerçek sanmak

24 Benlik Saygısını Geliştirme Yolları Buna rağmen becerisi Güçlü yanları kabul etme Üzüntüyü ve güvensizliği kabul etme İçsel değerlendirme Olumsuz düşüncelere kapılmama

25 Gelecek Hafta: Problem Çözme Becerileri