İŞLETME TÜRLERİ İŞLETME TÜRLERİ Faaliyet Alanlarına Göre İşletme Türleri

Transkript

1 Yrd.Doç.Dr. Gaye Açıkdilli Yrd.Doç.Dr. Erdem Kırkbeşoğlu 1. Faaliyet alanlarına göre 2. Tüketici türlerine göre 3. Üretilen mal veya hizmet çeşitlerine göre 4. Üretim araçlarının mülkiyet biçimine göre 5. Büyüklüklerine göre Faaliyet Alanlarına Göre İşletme 1. Üretim işletmeleri: ihtiyaçları giderici ekonomik mal ve hizmetleri üretmek amacıyla faaliyette bulunan işletme. a. Mal üreten işletme; fabrika, imalathane gibi isimler alarak hammadde veya yarı mamul maddeleri kimyasal değişime uğratarak kullanan işletme. 1

2 b. Hizmet işletmesi ise üretim faktörlerinden soyut çıktı üretimi için yararlanır. Faaliyet Alanlarına Göre İşletme 2. Ticari işletmeler üretilmiş olan mal ve hizmetleri alıp kimyasal ve fiziksel bir değişime uğratmaksızın ya da kısmen değişikliğe uğratarak pazarlayan veya tüketiciye iletilmesine aracı olan kuruluş 3. Her iki faaliyeti birlikte yürüten işletmeler bazı işletmeler değişik nedenlerle hem üretim hem de ticari faaliyetleri birlikte yürütebilirler. Tüketici ne Göre İşletme En son tüketici mal ve hizmetleri ihtiyaçları için satın alan kullanan ve kesinlikle fiziksel veya psikolojik olarak yok eden kişi. (Aile,birey ) Örgütsel tüketici mal ve hizmet üretimi veya pazarlaması amacı ile mal ve hizmet talep eden kullanan kişi ve kuruluş. (fabrikalar,aracılar ) 2

3 1. En son tüketiciye yönelik işletmeler 2. Örgütsel tüketiciye yönelik işletmeler 3. Her iki tüketici grubuna aynı zamanda yönelen ve faaliyette bulunan işletmeler piyasa koşulları ve her iki tüketici grubuna yönelerek toplam satışları arttırma, daha büyük bir işletme görünümü kazanma, işletme olanaklarının yeterli olması gibi nedenlerle her piyasaya yönelik faaliyet göstermekte, mal ve hizmet üretmektedir. Üretilen Mal veya Hizmet Çeşitlerine Göre İşletme Üretilen mal ve hizmete göre sınıflandırmada iki ölçüt önemlidir. 1. Mal ve hizmetleri kullanım sürelerine göre -Dayanıklı mallar ve bunları üreten işletmeler (buzdolabı, çamaşır makinesi) -Dayanıksız mallar ve bunları üreten işletmeler (ekmek, peynir) 2. Mal ve hizmetin ait olduğu sektöre göre -Tarımsal mal üreten işletmeler (tarım, ormancılık, avcılık, balıkçılık) -Endüstriyel mal üreten işletmeler (madenkömür,demir; sanayi-tekstil, gıda, kağıt, ağaç, deri, enerji ) -Hizmet üreten işletmeler (ticaret, ulaştırma, turizm, banka, sigorta) 3

4 Üretim Araçlarının Mülkiyet Biçimine Göre İşletme 1. Kamu işletmeleri: sermayelerinin tamamı veya büyük kısmı devlet ya da devlete bağlı kuruluşlar olan işletme 2. Özel işletmeler: sermayelerinin tamamı veya büyük kısmı özel kişilerce karşılanan işletme Büyüklüklerine Göre İşletme Büyük İşletme Küçük ve Orta İşletme Mikro İşletme 3. Karma işletmeler: hem kamu hem özel sermaye katkısı ile kurulmuş işletme İşletmelerin Büyüklüklerine Göre Sınıflandırılmasında Kullanılan Ölçütler: Nicelik Belirten Somut Ölçütler (işletmelerin çalıştırdığı personel sayısı, sermaye miktarı, satış miktarı, tutarı, kullanılan makine sayısı, işletmenin kuruluş alanı, hammadde miktarı ) Nitelik Belirten Soyut Ölçütler (yönetim biçimi, sermaye koyanların sayısı, niteliği, teknoloji kullanım düzeyi, faaliyet alanının bölgesel, ulusal ya da uluslar arası olması, ait olduğu iş kolu içindeki durumu, diğer iş kollarına göre yeri) BÜYÜK İŞLETMELER Türkiye de Büyük İşletme Tanımı: 250 ve üstünde işçi çalıştıran, ve yıllık satış cirosu veya yıllık bilanço değeri 40 milyon TL den fazla olan işletmeler. AVANTAJLARI Ar&ge için ayrılan yüksek bütçe Büyük satın alımlar nedeniyle maliyet verimliliği İşbaşı/işdışı eğitim Finansal güç Etkin yönetim Verimli üretim DEZAVANTAJLARI Esnek olamama Yönetim yanlışları toplumda bunalımlara neden olabilir Aşırı politik güç 16 4

5 KÜÇÜK VE ORTA BÜYÜKLÜKTEKİ İŞLETMELER (KOBİ LER) Türkiye de KOBİ Tanımı: İşçi sayısı 249 veya daha az olan, Yıllık satış cirosu veya yıllık bilanço değeri 40 milyon TL veya daha az olan, Yukarıdaki ilk iki ölçütten büyük bir şirketler grubunda bağlı işletme olarak yer almayan, işletmeler KOBİ olarak tanımlanırlar. *** Türkiye de KOBİ tanımına giren işletmelerin toplam işletmeler içindeki oranı: %99,89 17 KÜÇÜK VE ORTA BÜYÜKLÜKTEKİ İŞLETMELERİN TANIMI, NİTELİKLERİ VE SINIFLANDIRILMASI HAKKINDA YÖNETMELİKTE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK (2012 Resmi Gazete) KOBİ Sınıflandırılması: Mikro işletme: On kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosundan herhangi biri bir milyon Türk Lirasını aşmayan işletmeler. Küçük işletme: Elli kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosundan herhangi biri sekiz milyon Türk Lirasını aşmayan işletmeler. Orta büyüklükteki işletme: İkiyüzelli kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosundan herhangi biri kırk milyon Türk Lirasını aşmayan işletmeler. 18 KÜÇÜK VE ORTA BÜYÜKLÜKTEKİ İŞLETMELER (KOBİ LER) AVANTAJLARI Kurulması kolaydır Maliyetleri düşüktür Gözardı edilmiş niş leri kapsayabilir Patron-çalışan ilişkileri yakındır Müşteri hizmetlerinde etkilidir Esnektir Yenilikçi ve yaratıcıdır DEZAVANTAJLARI Büyük şirketlerle rekabet etmekte zayıftır Büyümesi zor ve kısıtlı olabilir Finansmanı kısıtlıdır Yönetim becerileri yetersiz olabilir Haftaya görüşmek üzere