Deterjan ve Kozmetik e-bülteni Sayı 1, Deterjan ve Kozmetik Sektörüne dair bir kaç not...

Transkript

1 Deterjan & Kozmetik Deterjan ve Kozmetik Sektörüne dair bir kaç not... Yıl 1 Sayı 1 Ocak 2018 e - Bülten SABUN (I. Bölüm) Sabun Nedir? Temizliği ve saflığı hatırlatan sabun, günlük yaşantımızın önemli bir parçası olmuştur. Eski çağlardan günümüze kadar uzanan temizlik alışkanlığının ana maddesi olan sabun nedir? Sabun uzun zincirli organik yağ asitlerinin Na veya K tuzlarıdır. Sabun un Tarihçesi İnsan temizliğinin başlangıcı tarih öncesi zamanlara kadar uzanır. Su, yaşam için vazgeçilmez bir madde olduğundan beri, ilk insan toplulukları devamlı su kenarlarında yaşadılar. Eski zamanlardan kalma bir Roma masalına göre ise sabunu ilk defa Tiber Nehri kıyısında yaşayan kadınlar keşfetmiş. Hayvanların kurban edildiği Sapo Dağı'nın kıyısında bulunan Tiber Nehri'nde çamaşırlarını yıkayan kadınlar, hayvanların kurban edildiği dönemlerde çamaşırlarını eskiye oranla daha az çaba sarf ederek temizlediklerini fark ettiler. Çünkü hayvanların kurban edildiği Sapo Dağı'ndan Tiber Nehri'ne, yağmurla birlikte hayvan yağları ve odun külleri karışıyordu. Bu karışım ise, bayanların çamaşır günü için hoş bir hediye oluyordu. Sabun ne zaman bulundu? Sabunun kendisi hiçbir zaman gerçekten bulunmamıştır, fakat yağsı maddeler ve alkali karışımlarından yavaş yavaş geliştirilmişlerdir. Geçmişi M.Ö. altı binlere kadar uzanan sabun kullanımı, zamanla günlük yaşantımızın önemli bir parçası haline geldi. Sabun niteliği taşıyan maddelerle ilgili ilk yazılı belge ise, Mezopotamya'da M.Ö yılından kalma kil tabletleridir. Bu tabletlerde, küllerle yağları kaynatarak elde edilen bir maddeden söz ediliyor. Bu da bir sabun yapma metodudur. 19 yy.'a kadar sabunun yağ ve alkalinin mekanik bir karışımı olduğu sanılmaktaydı; bundan sonra bir Fransız kimyacısı olan Michel Eugene Chevreul, sabun oluşumunun gerçek bir kimyasal reaksiyon olduğunu göstermiştir. Domeier aynı süre içerisinde, sabunlaştırma karışımından gliserinin kurtarılması konusundaki araştırmasını tamamlamıştır. Lablanc ın sodyum klorürden ucuz sodyum karbonat üreten önemli buluşuna kadar, sabun üretimi için gerekli alkali, odun külünün kaba bir şekilde ekstraksiyonu veya doğal kalevi sulardan, örneğin Nil nehri gibi, evaporasyonla üretilmekteydi. Sabun yapımında uygulanan temel proses 2000 yıldan buyana değişmemiştir. Bu yöntemde, katı veya sıvı yağlar parti-parti (süreksiz) olmak üzere bir alkali ile sabunlaştırılmakta ve sonra, karışıma tuz katılarak, sabun karışımdan ayrılmaktadır. Fabrika işletilmesinde karşılaşılan başlıca değişmeler, katı ve sıvı yağların ön işlemlere sokulmaları ve hazırlanmış sabunun, örneğin püskürteme ile kurutulması olmuştur. Hidroliz, hidrojenasyon, sıvı-sıvı ekstraksiyonu ve çeşitli katı ve sıvı yağların solventden kristalizasyonu, daha yeni ve daha iyi kalitede ham maddeler sağlamıştır. Sürekli sabun üretim prosesi 1937 de, Procter and Gamble (P&G) kuruluşunun yüksek basınçta hidroliz ve sürekli nötralizasyon prosesini Quincy (Mass - ABD) de kurmasıyla başlamıştır. Bunu izleyen gelişme sürekli sabunlaştırma prosesi, Sharples and Lever Brothers kuruluşlarının müşterek çalışması sonucu ortaya çıkmış ve ilk fabrika 1945 de Baltimore da kurulmuştur. O tarihten bu yana her iki tipte de fabrikalar kurulmaktadır. ~~~~~~~ * ~~~~~~~ Muhammed Ali ÜNLÜ Kimyager 1 Deterjan & Kozmetik e - Bülteni üç ayda bir elektronik ortamda yayınlanır. Bültende yer alan yazılar bilgi amaçlıdır. Yazılar kaynak gösterilmesi koşulu ile yayınlanabilir. Bedelsizdir.

2 Deterjan & Kozmetik Deterjan ve Kozmetik Sektörüne dair bir kaç not... Yıl 1 Sayı 1 Ocak 2018 e - Bülten LABSA (Linear Alkyl Benzene Sulphonic Acid) LABSA Kimyasal Adı Linear Alkyl Benzene Sulphonic Acid Molekül Formülü CH 3 (CH 2 ) 11 C 6 H 4 SO 3 H ve gerekli katkı maddelerinin (üretilen deterjanın kullanım alanı ve çeşidine bağlı olarak çeşitli konsantrasyonlarda STPP, optik beyazlatıcılar, fosfonatlar, enzimler ve esans) de katılmasıyla istenilen tür deterjan elde edilebilir. Tekstil Tekstil sektöründe merserize ve yıkama ajanı olarak kullanılır. Mol Kütlesi g/mol ~~~~~~~ * ~~~~~~~ Kimyasal Yapısı Kimyasal formülü CH 3(CH 2) 11C 6H 4SO 3H olan LABSA (Linear Alkyl Benzene Sulphonic Acid); deterjan ve emülgatör çeşitleri üretiminde yaygın olarak kullanılan genelde kolloid jel fazında olan bir anyonik sürfaktandır. Çevreye zarar vermeden biyolojik olarak parçalanabilir. Üretim ve Reaksiyonları LAB (Lineer alkil benzen); genel olarak rafineri yakınlarında bulunur ve rafinerideki kerosenin parafine döndürülmüş halini ana hammadde olarak kullanır. Parafin C 9 - C 13 arasında ayrılarak LAB fabrikasına gönderilir. Parafinden sonra ikinci hammadde benzendir. Benzen ile parafin reaksiyona sokularak LAB elde edilir. LABSA; SO 3 gazının filtre edilmesinden sonra LAB ile reaktörde reaksiyona sokulmasıyla elde edilebilir. Kullanım Alanları Deterjan Sentetik Deterjan sektöründe üretim prosesindeki en önemli hammaddelerin başında gelmektedir. Günümüzde sıvı, jel veya toz deterjan üretim proseslerinde LABSA ana yüzey aktif (1. Yüzey aktif) madde olarak kullanılmaktadır. LABSA nın Kostik Soda (Sodyum Hidroksit, NaOH) ile nötralize edilmesi Bilim öğrenmeye çalışın. Günlük dedikodularla, politikalarla uğraşmayın. Memlekete hizmet için Avrupa ve ABD seviyesinde olmak için bilim lazım. Saygı istiyorsanız, önce kendinize saygı göstereceksiniz. Herkesten üstün değiliz ama kimseden de aşağı değiliz. Kendimizle iftihar edelim ki başkası da bize saygı göstersin. Prof. Dr. Aziz SANCAR Muhammed Ali ÜNLÜ Kimyager 2 Deterjan & Kozmetik e - Bülteni üç ayda bir elektronik ortamda yayınlanır. Bültende yer alan yazılar bilgi amaçlıdır. Yazılar kaynak gösterilmesi koşulu ile yayınlanabilir. Bedelsizdir.