OYUNLARLA EBEVEYİNLİK

Transkript

1

2 OYUNLARLA EBEVEYİNLİK Oyun, çocuğun zihinsel, bedensel ve sosyal gelişimini hızlandıran en önemli faaliyetlerden bir tanesidir. Oyun hem eğlenceli hem de eğitseldir. Çocuk, oyun aracılığıyla duygularını keşfeder, sınırlarını öğrenir ve sosyal becerilerini geliştirir. İyileştirici gücü sayesinde, çocuk stres yaratan sorunlarını oyunda çözümleyerek üstesinden gelir. Anne ve baba çocuklarının oyununa dahil olarak onunla kaliteli zaman geçirebilir ve aile içi iletişimin güçlenmesini sağlayabilirler. İlk bir yaş içerisinde bebekler, renkli, ses çıkartan göz alıcı nesneleri gözleriyle takip etmekten, seslerini dinlemekten, elleriyle kavrayarak bir yerlere fırlatmaktan, dişleri çıkınca ağızlarına alıp özellikle dişlemekten büyük keyif alırlar. Bu oyunlar sâyesinde görsel algı yetenekleri, işitme, görme ve dokunma becerileri, ince motor koordinasyonları büyük oranda gelişmiş olur. Zihinsel kapasiteleri geliştikçe, üç yaşından sonra sembolik ve temsilî oyunlara geçerler. Üç yaş civarındaki bir çocukta temsilî (sembolik) oyun klâsik olarak yerde basit oyuncaklarla ve çocuğun kendi monologları ile başlayıp, yaşı ilerledikçe içeriği çok daha karmaşık oyuncak ve oyunlara (oyuncak bebekler, askerler, arabalar vb.) yerini bırakır. Dört ilâ beş yaşından itibâren ise daha yapılandırılmış ve kurallı oyunlar oynamaya başlarlar. Altı yaşından sonra bu oyunlar iyice karmaşık bir hâle dönüşür. Bu sâyede çocuğun somut-işlemsel düşünme yeteneği olgunlaşır. Kaliteli şekilde bu tip oyunları oynamış olan çocukların daha keyifli, canlı ve girişimci bireyler olarak yetiştiği bilimsel bir gerçektir. Bu çocuklar, sosyal hayata daha kolay adaptasyon sağlarlar. Uyum sorunlarını daha hafif şekilde yaşarlar. Oyun oynamak tüm bunların yanı sıra, çocuğun çevresel uyaranları değerlendirip işlemesini sağladığı için zekânın gelişmesine de katkıda bulunur. Uyarandan yoksun ortamlarda yetişen çocukların ham zekâlarının kullanılmamaya bağlı olarak yetersiz geliştiği bilinen bir gerçektir. Küçük yaşlardan itibâren oyun oynamaktan ziyâde yoğun şekilde televizyon seyreden çocukların hayâl etme ve düşünerek hızla çözüm üretebilme kapasiteleri çok daha düşüktür. Oyun oynamak çocuklarımızdaki kurgulama duygusunu geliştirir, bu da çocuklarda soyut düşünmenin aktif olarak çalışmasını tetikler.

3 Oyun oynamak çocuklardaki empati ve sempati duygusunu geliştirir. Oyunda almış olduğu role bürünerek o rolde yaşayan insanların hayatlarını anlama şansını elde eder. Oyun oynamak çocuklardaki konuşma potansiyelini arttırır. Oyun oynamak çocuklara kurallara uymasını öğretir, eğer kurallara uymaz ise neler olacağını deney imleme şansını sunar. Oyun oynamak çocuklardaki çözüm bulma duygusunu geliştirir. Oyun oynamak çocuklardaki paylaşma duygusunu geliştirir. Oyun oynamak çocuklardaki iletişim duygusunu geliştirir, aynı dili konuşmasalar bile aynı oyunda eğlenebilirler. Oyun oynamak çocuklara eğlenme fırsatı sunar. Oyun oynamak çocuklara karşısındaki bir başka çocuğu anlama fırsatını sunar. Çocuklar oyun oynarken bir nesne ya da aleti kullanmayı öğrenirken aynı zamanda hayal gücünü geliştirerek kullandığı materyaller arasında transfer yapmayı öğrenir, sopayı bacaklarının arasına alarak at gibi binebilir. Oyun oynarken oyunda almış rolü canlandırırken hayatın içinde olan meslekler konusunda fikir sahibi olma şansını elde eder. Oyun oynamak çocuğun motor faaliyetlerini geliştirir. Oyun, çocuğa canının istediği zamanlarda değil; sırası geldiğinde yapması gerektiğini öğretir. Ailesi ile iletişiminde ağlayarak elde ettiği her şeyi, oyun oynarken başka çocuklar tarafında ağladığında elde edemeyeceğini, hatta mızmız ya da sürekli ağladığı için bir daha ki seferde oyuna alınmayacağı uyarısını aldığında; duruma, kişilere şartlara göre davranışlarını şekillendirmesi gerektiğini öğrenir. Çocuklar oyun yoluyla duygusal olarak deşarj yaşarlar. Oyun yaşı çocuğun duygularını anlamlandıramaz, oyun çocuğa aynı zamanda duygularını da dile getirme fırsatı sunar.

4 Çocukları oyun oynarken izlediğinizde çocuğunuzu gözlemleme şansını elde edersiniz, çocuğunuzun olaylar karşısında vermiş olduğu tepkileri, yaşıtlarına göre davranışsal, bedensel, sözel, duygusal gelişimi açısından farkındalık kazanmış olursunuz. Oyun çocuklara hayatta her zaman kazanamayacağını, her işte ilk seferde mükemmel olamayacağını,yeterince uğraş verirse sonuçlarının her seferinde bir öncekinden daha iyi olacağını öğretir.bu nedenle, çocuklarımızda oynadığımız ev oyunlarında her seferinde kazanmasına,her seferinde en iyi sen yaptın dememeye özen göstermeliyiz, bu şekilde davranarak egosunu okşadığımız çocuğumuz başka bir arkadaşıyla aynı oyunu oynadığında babamı bile yendim senide yenerim diye hareket ettiğinde yaşamış olduğu sonuç hüsran doğurabilir. Her kişi sizin çocuğunuza sizin kadar toleranslı olmayabilir,özellikle yaşıtları, bu da çocuğunuzda başkaları ile iletişim kurmama,ben asla yapamıyorum, babamdan annemden, kardeşimden başkasını yenemiyorum duygusunu tatma,ya da kaybetmesi durumunda öfkelenmesine sebep olabilir.bu nedenle evde oyun oynarken de kazanma-kaybetme duygusunu öğrenmeli, kaybettiğinde öfkelenip, ağlayıp, etrafa vurmak yerine başka tepkiler vermesi gerektiğini sizi gözlemleyerek öğrenme şansı olmalı. Yapılan araştırmalarda; babasıyla oyun oynayan çocukların, babası oyun oynamayan çocuklara oranla daha geniş bir hayal gücüne ve bilişsel beceriye sahip olduğu gösteriyor. Annesiyle oyun oynayan çocukların, çocuğuyla oyun oynamaya zaman ayıramayan annelerin çocuklarına göre annesiyle daha sağlam, güvenli bir bağ kurduğu ve daha olumlu gelişim gösterdiği tespit edilmiştir. Ailesiyle beraber oyun oynayan daha büyük çocukların, ailesi oyun oynamayanlara oranla okulla daha olumlu bir bağ kurduğu, ruhsal olarak daha sağlıklı olduğu, arkadaşları ile ilişkilerinin daha güçlü olduğu ve ailevi yakınlıktan daha fazla keyif aldıkları görülmektedir. Oyun sadece çocuklar için değildir. Anne-babaların işten geldiğinde çocuğuyla oyun oynaması hem aralarındaki iletişimi kuvvetlendirir, hem de yoğun bir iş gününün ardından stres atmaya birebirdir. Çocuğunuzla beraber gülmek, eğlenmek sizin sağlığınıza da iyi gelecektir. Aynı zamanda, önemsendiğini, ilgilenildiğini hisseden çocuğun kendine olan güveni artacaktır.

5